محبوبه عمیدی: محققان دانشگاه منچستر طی تحقیقی که نتایج آن در نشریه Nature Geoscience منتشر شده، نشان دادهاند انتشار ذرات معلق طبیعی در هوا همراه با آلایندههایی که توسط انسان تولید شده، میتواند با روشنتر کردن رنگ ابرها به شکل غیرمنتظرهای باعث سرد شدن زمین شود.
میدانیم که ابرها از قطرات کوچک آبی ایجاد شدهاند که به دور ذرات بسیارکوچک معلق در هوا جمعشده و سپس بزرگ و بزرگتر شدهاند؛ یا به عبارت دیگر ابرها برای شکلگیری به رطوبت کافی و هوای سرد نیاز دارند. محققان چندین دهه پیش اثبات کردند تعداد این ذرات و اندازه آنها میزان روشنشدن ظاهر ابرها را از بالا تعیین میکند و در نتیجه بازتاب نور خورشید توسط آنها را تحتالشعاع قرار خواهد داد. درک این پدیده و تخمین میزان تأثیر آن بر شرایط آبوهوایی، مخصوصا در مناطق آلوده، یکی از چالشهای بزرگ پیش روی اقلیمشناسان است.
ذارت ریزی که هسته اولیه تجمع قطرات آب را شکل میدهند، میتوانند از ذرات گردوغباری که به طور طبیعی در هوا وجود دارد، نمک و موادمعدنی که در اثر برخورد موجها با یکدیگر همراه با قطرات آب به هوا اسپری شده، یا آلایندههای ساخت بشر مانند دود و ذرات معلقی که وسایل نقلیه و کارخانهها وارد هوا میکنند، تشکیل شده باشند. اغلب این ذرات مقدار قابلتوجهی ترکیبات آلی در ساختار خود دارند و بسیارفرار هستند. در نتیجه در هوای گرم به شکل گاز وجود دارند و در فشار و سرما مایع میشوند. (درست مانند اسپری که مایع است اما هنگامی که در هوا پخش شده و روی پوست بنشیند، تبخیر خواهد شد)
محققان دریافتند که این ترکیبات آلی در جو زمین درست عکس این رفتار را دارند و پس از این که به لایههای سردتر رسیدند، از حالت گاز خارج شده و به مایع تبدیل میشوند. در نتیجه ذرات بزرگتری را شکل میدهند که هستههای فعالتری برای شکلگیری قطرات ریز تشکیلدهنده ابرها خواهند بود.
گوردون مکفیگانز از دانشکده زمین، جو و محیطزیست دانشگاه منچستر که این مقاله را تهیه کرده، میگوید: «دیدیم ترکیبات آلی که ناشی از فعالیتهای طبیعی جنگلها و دیگر اجزای محیطزیست هستند یا در نتیجه حرکت وسایلنقلیه ایجاد شدهاند، با تأثیر روی تعداد قطرات کوچک تشکیلدهنده ابرها در روشنایی آنها و در نتیجه آبوهوا تغییراتی را ایجاد کردهاند. به همین دلیل مدلی را طراحی کردیم که به کمک آن بتوانیم میان مقدار گازهای آلی موجود در هوا و تعداد قطرات کوچک تشکیلدهنده ابرها ارتباطی منطقی برقرار کنیم».
این مدل نشان میدهد هر چقدر تعداد قطرات کوچک تشکیلدهنده ابرها بیشتر باشند، روشنایی بیشتری به سطح بالایی ابرها که وظیفه بازتاب نور خورشید را به عهده دارد، خواهد داد. مکفیگانز میگوید: «محاسبات ما نشان میدهد اثر افزایش تعداد هستههای تشکیلدهنده ابرها در کاهش دمای هوای منطقه، حداقل با میزان اثر آلودگی بر ابرها که پیش از آن ثابت شده؛ اما علت آن ناشناخته مانده بود، برابر است».
53273