مخاطبان سوالی که در عنوان مطلب طرح شده، علاوه بر مسئولان ارشد کشور می توانند تمامی کارشناسان، صاحب نظران و مدیران و مسئولان حال حاضر و گذشته این صنعت باشند. همچنین سرمایه گذارانی که علیرغم تمامی محدودیت های بین المللی اعمال شده علیه کشورمان با اعتقاد به پتانسیل و سودآوری بالقوه موجود در این صنعت، سرمایه های خود را در جهت توسعه آن به کار می گیرند.
واقعیت این است که اکثریت مطلق این افراد به ویژه در ملاقات های حضوری در پاسخ به این سوال اعتقاد راسخی به توانائی توسعه پتروشیمی داشته، می گویند حتی در این شرایط نیز امکان اجرای برنامه های توسعه ای پتروشیمی وجود دارد. البته آنچه از اظهار نظرهای آنان دریافت می شود این است که باید به نسبت شرایط موجود در هر دوره راهکارها و برنامه ریزی های پیش بینی شده را تعدیل یا اصلاح نمود.
اینکه عمده محدودیت های بین المللی اعمال شده از سوی امریکا و اتحادیه اروپا می باشد اگرچه در نگاه اول چشم انداز شرایط پیش رو را دشوار نشان می دهد ولی بررسی وضعیت اقتصادی، بحران یورو، بیکاری و دیگر شرایطی که کشورهای عضو اتحادیه اروپا این روزها با آن دست به گریبان می باشند، حاوی نکته ای اساسی است و آن اینکه اگر محدودیت های بین المللی و تحریم ها نبود باز هم ادامه مشارکت و همکاری با این کشورها بیشتر از نفعی که برای کشور ما داشت اقتصاد بحران زده آنان را از گرفتاری نجات می داد. بر همین اساس حتی با فرض عدم وجود این تحریم ها یک راه مناسب برای توسعه پتروشیمی می تواند تغییر نگاه همکاری و مشارکت از غرب به قدرت های تازه اقتصادی جهان باشد. از جمله کشورهائی که می توانستند و هنوز هم این قابلیت را دارند تا شرکای جدید ایران در توسعه پتروشیمی باشند، کشورهای عضور گروه " بریک( برزیل، روسیه، هند و چین) می باشند". این کشورها از جمله قدرت های بزرگ و جدید اقتصادی هستند که طی یک دهه اخیر توانسته اند بسیاری از کشورهای اروپائی را پشت سر گذاشته، حجم وسیعی از بازارهای جهانی را از ان خود نمایند.
تازه ترین گزارش منتشر شده در " تایمز اقتصادی" حکایت از جهش خیره کننده این کشورها دارد. این گزارش اشاره می کند که کشور هند تا سال 2017 با پشت سر گذاشتن انگلیس به یکی از بزرگ ترین قدرت های اقتصادی تبدیل خواهد شد.
در این گزارش آمده بریتانیا که جایگاه خود به عنوان ششمین اقتصاد بزرگ جهان را از کشور برزیل بازپس گرفته، براساس پیش بینی ها همچنان تا سال 2022 از فرانسه جلوتر باقی ماند.
اما براساس گزارش موسسه تحقیقاتی “CEBR” قادر نخواهد بود از کاهش رتبه خود در دهه پیش رو جلوگیری کرده و با نزول به رتبه هشتم پشت سر کشورهای هند، برزیل و روسیه قرار خواهد گرفت. اما بدترین شرایط کاهش رتبه پیش بینی شده مربوط به کشورهای فرانسه و ایتالیا می باشد.
برزیل سال گذشته توانسته بود بریتانیا را پشت سر بگذارد ولی به دلیل کاهش ارزش پول این کشور مجددا از سوی موسسه CEBR به رتبه هفتم در جدول رنکینگ بزرگ ترین اقتصاد های جهان سقوط کرد. البته پیش بینی های کارشناسان این است که این قدرت بزرگ امریکای جنوبی مجددا در سال 2014 بریتانیا را پشت سر می گذارد.
گزارش موسسه CEBR به این نکته مهم اشاره می کند که دهه آینده شاهد این خواهیم بود که کشورهای گروه BRIC ( برزیل، روسیه، هند و چین) به موازات نزول قدرت اقتصادی کشورهای اروپائی پایه های اقتصادی خود را به شدت تقویت و مستحکم خواهند کرد.
براساس این گزارش تنها کشورهای امریکا (که رتبه اول در اختیار دارد) و همچنین ژاپن به عنوان حائز رتبه سوم بزرگ ترین اقتصاد جهان قادر خواهند بود جایگاه خودشان را حفظ کنند.
کشور آلمان طبق پیش بینی های این موسسه از رتبه چهارم به جایگاه ششم نزول می کند ولی فرانسه و ایتالیا بیشترین ضرر و زیان را در آینده خواهند داشت. پیش بینی ها در مورد فرانسه نزول جایگاه این کشور از رتبه پنجم به نهم بوده و در مورد ایتالیا انتظارات به گونه ای است که از رتبه هشتم به رده سیزدهم برود.
با توجه به این گزارش برزیل به رتبه پنجم صعود کرده و کشور روسیه نیز با دو رده صعود به جایگاه هفتم خواهد رسید.
نتایج حاصل از گزارش این موسسه می افزاید چین نیز به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان باقی خواهد ماند هرچند فاصله خود با ایالات متحده را کم تر کرده و خود را به جایگاه آن کشور نزدیک تر خواهد کرد.
گزارش های منتشره در ارتباط آمار وزارت انرژی روسیه حاکی از این است که تولید نفت این کشور به دلیل افزایش تولید شرکت روس‌نفت در سال گذشته بالاتر از عربستان سعودی بوده است.
متوسط تولید نفت روسیه در سال 2012 با حدود یک درصد افزایش به رکورد 10 میلیون و 370 هزار بشکه در روز رسیده است. این کشور که تقریبا نیمی از بودجه خود را با استفاده از درآمدهای نفت و گاز تامین می کند قصد دارد تولید خود را تا سال 2020 بالای 10 میلیون بشکه در روز نگه دارد.د ر این گزارش آمده روسیه توانسته تولید نفت خود در ماه دسامبر 2012 به 10 میلیون و 480 هزار بشکه در روز برساند.
تحریم های افزایش یابنده امریکا و اروپا برای اجبار کشورمان به تبعیت از برنامه های مورد نظر آنان ادامه دارد. نقطه قوت کشور ما این است که ایران مرکز انرژی خاورمیانه است و کشورهای گروه BRIC به شدت نیازمند ذخائر انرژی ایران می باشند. باید منافع آنان با منافع اقتصادی کشورمان گره بخورد تا مانند کشور ترکیه رسما اعلام کنند "علیرغم تحریم ها همچنان به خرید گاز از ایران ادامه خواهند داد".
چین و روسیه خود را در اندازه مقابله با امریکا می دانند فقط باید منافع نفتی کشورمان با آنها گره بخورد. امری که در بخش نفت در ارتباط با چینی ها صورت گرفته است. روس ها علیرغم ابراز تمایل برای حضور و همکاری در بخش پتروشیمی عملا حرکت موثری در این رابطه نداشته اند. یک تعبیر موجود در این زمینه می تواند این باشد که روس ها مایلند به هر نحو شده همچنان " پدرخوانده" گاز جهان باقی بمانند و هرگونه همکاری و مشارکت با ایران در راستای نیل به این هدف سیاست گذاری می شود. به همین دلیل باز کردن هرگونه حسابی روی آنان برای بهره گیری از همکاری و مشارکت روس ها در توسعه پتروشیمی کشورمان عملا به ضرر ما تمام خواهد شد.
برزیلی ها ارتباط اقتصادی خوبی با ایران داشته اند و تغییر دولت آن کشور نباید موجب کاهش روابط شود. هر چند مشارکت با برزیل می تواند در مسیر توسعه تولید سوخت های پاک و بیودیزل موثرتر باشد.
در شرایط فعلی شاید بتوان مناسب ترین کشور برای دور زدن تحریم ها و افزایش روابط تجاری به ویژه در ارتباط با صنایع پتروشیمی را کشور هند دانست.
هندی ها علیرغم احتیاج شدید به منابع انرژی ایران نگران برخوردهای امریکا نیز هستند. اکثر سرمایه گذاران هندی و حتی مسئولین شرکت فدراسیون اتاق های بازرگانی و صنعت هند"”FICCI OF INDIAN CHAMBERS OF COMMERCE) & INDUSTRY FDERATION) به افزایش روابط اقتصادی دو کشور علاقه شدید داشته و مایلند این روابط هرچه بیشتر گسترش پیدا کند.
دو سال قبل آقای شمس الدین حسینی وزیر اقتصاد و دارائی کشورمان در همایش سرمایه گذاری مشترک ایران و هند در شهر دهلی به این نکته مهم اشاره کرده بود که کمیسیون ایران و هند یک کمیسیون پویا و فعال است. به گفته وی دو کشور طی سه سال گذشته توانسته بودند بیش از 60% حجم روابط اقتصادی و مبادلات دو کشور را افزایش داده و از 9 میلیارد دلار به 15 میلیارد دلار برسانند و تاکید کرده بود حجم مبادلات سالانه بین المللی ایران و هند با کشورهای مختلف در سطح جهان بیش از 650 میلیارد دلار است و در این حالت 15 میلیارد دلار حجم روابط دو کشور به هیچ وجه راضی کننده نیست. وی در آن همایش تاکید کرده بود "من معتقدم باید با یک برنامه ریزی پنج ساله سطح روابط دو کشور را 100% افزایش داده و به 30 میلیارد دلار در سال برسانیم و افزوده بود من به عنوان رئیس کمیسیون دو کشور اعلام می کنم برای توسعه مناسبات میان دو کشور و افزایش سطح همکاری ها هیچ محدودیتی نداریم، تامین پایدار انرژی برای هند را جداگانه مورد بررسی قرار داده و از آن حمایت می کنیم".
پتروشیمی هنوز امکانات و توانمندی های ویژه ای دارد که می تواند بدون تاثیر گرفتن از تحریم ها روند رو به رشد خود را ادامه دهد. این کار نیازمند بهره گیری از تمام توان موجود در این صنعت است و توان نهفته در درون این سازمان به ویژه نیروهای انسانی توانمند و باسابقه آن با بهره گیری از این توانمندی ها ایجاد و گسترش از همدلی و احساس تعلق سازمانی حاصل می شود. احساس تعلقی که موجب شود نیروها خود را جزئی از خانواده بزرگ پتروشیمی بدانند. به یادبیاوریم داستان پیرمردیی که در یکی از نبردها چنان شمشیز می زد و مبارزه می کرد که تعجب نادر پادشاه ایران را برانگیخت و در مقابل این سوال نادر که " وقتی دشمنان ایران را گرفتند تو کجا بودی؟ گفت من آنموقع بودم ولی شما نبودید!"
*کارشناس امور بین الملل پتروشیمی
/31221