در سبد هزینه خانوار علاوه بر نیازهای اساسی مانند مسکن، خوراک، بهداشت، حمل و نقل و غیره، موارد دیگری نیز وجود دارند که در اولویت‌های بعدی خانواده‌ها قرار می‌گیرند. گروه لوازم زینتی و شخصی یکی از گروه‌های هزینه‌ای خانوارها است که به نوعی هزینه‌های کالاها و خدمات متفرقه به حساب می آید؛ اما سوال اینجا است که لوازم زینتی چه هزینه‌هایی را بر دوش خانواده‌ها به جا می‌گذارد؟ آیا هزینه‌های لوازم زینتی در بین خانواده‌های مختلف به یک میزان است؟
بر اساس گزارش هزینه - درآمد خانوار در مرکز آمار ایران، گروه کالاها و خدمات متفرقه دارای سهمی ۸.۱ درصدی در سبد هزینه خانوار شهری هستند. گروه کالاها و خدمات متفرقه بعد از گروه‌های مسکن، سوخت، هزینه‌های خوراکی، بهداشت و درمان و حمل و نقل و ارتباطات در سبد هزینه خانوار شهری قرار می‌گیرند.
یکی از موارد گروه کالاها و خدمات متفرقه، شامل لوازم زینتی و شخصی است که خود، گروه‌های مختلفی را شامل می‌شوند. لوازم زینتی و شخصی شامل مواردی مانند جواهرات، سنگ‌ها و فلزات قیمتی، جواهرات ساخته شده مربوط به سنگ‌های قیمتی، جواهرات بدلی، دکمه سردست، گیره کراوات، ساعت‌های دیواری و مچی، زمان‌سنج اتومات، ساعت زنگ‌دار، ساعت سفری، تعمیرات لوازم فوق، لوازم تزئینی، انواع چمدان‌های مسافرتی، کیف دستی‌های چرمی و غیر چرمی، انواع جعبه و کیف آرایش، کیف موبایل، ملزمات مخصوص نوزاد ( کالسکه، صندلی چرخ دار بچه، صندلی بچه در اتومبیل و غیره)، چوب سیگار و چپق، پیپ، قلیان، عینک‌های آفتابی، چوب و عصا، چتر و سایر لوازم شخصی و هزینه تعمیرات آن‌ها و غیره می‌شود.
بر اساس گزارش مرکز آمار، خانوارهای شهری به طور میانگین در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۹ هزار تومان را صرف هزینه‌های زینتی و شخصی خود نمودند و این در حالی است که میزان هزینه متوسط دهک‌های اول برای لوازم زینتی و شخصی به منفی یک میلیون تومان رسیده که بدین معنا است که دهک هزینه‌ای اول نه تنها قادر به خرید لوازم زینتی مانند جواهرات و ساعت و غیره نبوده‌اند، بلکه مقدار لوازم زینتی در اختیار خود را به میزان یک میلیون تومان به فروش رسانده‌اند.
دهک‌های دوم و سوم هزینه‌ای هم به به طور متوسط حدود منفی ۷۹ هزار تومان و منفی ۱۷۵ هزار تومان هزینه لوازم زینتی خود کرده‌اند. این دو دهک نیز فروشنده جواهرات و لوازم خود بوده و خریدار نبوده‌اند.
خانوارهای شهری دهک دهم هزینه‌ای به طور متوسط به میزان یک میلیون و ۳۳۶ هزار تومان در سال گذشته صرف لوازم زینتی و شخصی خود کرده؛ در حالیکه خانوارهای شهری دهک نهم به طور متوسط حدود ۵۶۹ هزار تومان صرف هزینه لوازم زینتی و شخصی خود کرده اند. میزان هزینه متوسط دهک هشتم هزینه‌ای در سال گذشته حدود ۷۱۸ هزار تومان بوده است.
هزینه منفی لوازم زینتی به چه معناست؟
در سال گذشته، همه دهک‌ها به جز دهک‌های ششم، هشتم، نهم و دهم دارای هزینه متوسط لوازم زینتی و شخصی منفی بوده‌اند. منفی بودن هزینه متوسط لوازم زینتی خانوارهای شهری نشان دهنده این است که این دهک‌ها با توجه به تورم و شرایط نامطلوب اقتصادی کشور نتوانسته‌اند هزینه‌ای برای خرید لوازم زینتی داشته باشند. در واقع، این خانوارها لوازم زینتی و شخصی با ارزش و دست دوم خود را به فروش رسانده‌اند و به جای آن کالاهای با دوام و با ارزش کمتری را خریداری کرده‌اند. به عبارت دیگر، طی چند سال اخیر، خانواده‌ها برای جبران هزینه‌های زندگی به فروش لوازم زینتی روی آورده‌اند.
در این گزارش همچنین می‌توان مشاهده کرد که تنها دهک‌های هزینه‌ای ششم، هشتم، نهم و دهم دست به خرید لوازم زینتی و شخصی زده اند؛ حال آنکه مبلغ آن بسیار پایین است؛ اما بیشتر خانواده‌های ایرانی فروشنده لوازم زینتی بوده‌اند و کمتر اقدام به خرید لوازم زینتی و شخصی کرده‌اند.
خانوارهای شهری چقدر لوازم زینتی خریده‌اند؟
با بررسی داده‌های مرکز آمار می‌توان مشاهده کرد که هزینه کل خانوارهای شهری برای لوازم زینتی و شخصی طی چند سال گذشته روندی نزولی داشته است. به طوری که خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۵ به طور میانگین حدود ۱۱۶ هزار تومان برای خرید برای لوازم زینتی و شخصی هزینه کردند. این میزان در سال ۱۴۰۱ به ۳۹ هزار تومان رسیده که بیانگر کاهشی ۶۶ درصدی است. خانوارهای شهری در سال‌های ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ هزینه‌ای برای لوازم زینتی، جواهرات و شخصی خود نداشته‌اند و بیشتر فروشنده جواهرات خود بوده‌اند.
نرخ رشد هزینه متوسط لوازم زینتی و شخصی خانوارهای شهری طی سال‌های ۱۳۹۶ الی ۱۴۰۱ روندی نزولی را طی کرده است.
نرخ رشد هزینه متوسط لوازم زینتی و شخصی خانوارهای شهری از منفی ۱۰ درصد در سال ۱۳۹۶ به منفی ۵۹ درصد در سال ۱۴۰۱ رسیده است. این نرخ رشد کاهش بیشتری یافته است.
نرخ رشد هزینه متوسط لوازم زینتی و شخصی خانوارهای شهری براساس داده‌های مرکز آمار را طی سال‌های ۱۳۹۶ الی ۱۴۰۱ نشان می‌دهد.
کدام مشاغل بیشترین لوازم زینتی را خریداری کرده‌اند؟
خانوارهای شهری قرار گرفته در گروه شغلی قانون‌گذاران، مقامات عالی رتبه و مدیران با هزینه متوسطی معادل ۶۶۰ هزار تومان بیشترین هزینه برای لوازم زینتی و شخصی در سال ۱۴۰۱ را کرده‌اند و جایگاه اول بیشترین هزینه را به خود اختصاص داده‌اند. کارمندان امور اداری و دفتری با پرداخت هزینه متوسط ۲۹۰ هزار تومانی در جایگاه دوم بیشترین میزان هزینه لوازم زینتی و شخصی قرار گرفتند.
گروه شغلی صنعتگران و کارکنان مشاغل مربوطه در سال گذشته حدود ۲۰۱ هزار تومان برای لوازم زینتی و شخصی هزینه کرده‌اند و در جایگاه سوم پرداخت بیشترین هزینه قرار گرفتند. خانوارهای شهری قرار گرفته در گروه شغلی کارکنان ماهر کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری با هزینه متوسطی معادل ۱۶۵ هزار تومان برای لوازم زینتی و شخصی در سال گذشته در جایگاه چهارم قرار گرفتند. کارگران ساده با پرداخت هزینه متوسط ۱۵۸ هزار تومان جهت هزینه لوازم زینتی و شخصی در جایگاه پنجم قرار گرفتند.
خانوارهای شهری قرار گرفته در گروه‌های شغلی کارکنان خدماتی و فروشندگان و همچنین تکنیسین‌ها و دستیاران نتوانسته‌اند هزینه‌ای را به لوازم زینتی و شخصی اختصاص دهند و به ترتیب به میزان ۶۵ هزار تومان و ۱۲۸ هزار تومان از لوازم زینتی و شخصی خود را نیز به فروش رسانده‌اند.
خانوارهای شهری قرار گرفته در گروه شغلی متخصصان علمی و فنی و گروه شغلی متصدیان و مونتاژکاران و رانندگان نیز فروشنده جواهرات و لوازم زینتی خود بوده‌اند و نتوانسته‌اند در سال گذشته نقش خریدار را داشته باشند. خانوارهای شهری این دو گروه شغلی به ترتیب ۱۶۵ هزار تومان و ۶۲۰ هزار تومان از لوازم زینتی مانند جواهرات خود را به فروش رسانده‌اند.
کارکنان بخش خصوصی، فروشنده لوازم زینتی
بیشترین هزینه برای لوازم زینتی و شخصی در بین وضعیت‌های شغلی مختلف سرپرست خانوار شهری، مربوط به گروه کارکنان فامیلی بدون مزد می‌باشد. خانوارهای این گروه به طور میانگین درسال ۱۴۰۱ به میزان ۷ میلیون و ۶۵۷ هزار تومان برای گروه لوازم زینتی و شخصی هزینه کرده‌اند.
پس از آن، سرپرست خانوارهای شهری در گروه کارفرماها به طور میانگین درسال ۱۴۰۱ به میزان ۸۰۰ هزار تومان برای گروه لوازم زینتی و شخصی هزینه کرده‌اند. گروه حقوق‌بگیران دولتی و حقوق‌بگیران تعاونی به ترتیب حدود ۳۶۷ هزار تومان و ۸۱ هزار تومان را صرف لوازم زینتی و شخصی خود کرده‌اند.
در بین این گروه‌ها، کارکنان مستقل نه تنها هزینه‌ای برای لوازم زینتی و شخصی خود نداشته‌اند، بلکه لوازم زینتی دست دوم خود را به فروش رسانده‌اند و حدود ۱۱۷ هزار تومان از فروش آن‌ها به دست آورده‌اند. در نهایت، گروه‌های حقوق‌بگیران خصوصی نیز هزینه‌ای منفی برای لوازم زینتی و شخصی داشته‌اند، یعنی بخشی از لوازم زینتی و شخصی دست دوم خود را به فروش رسانده‌اند تا بتوانند از پس هزینه‌ها و مخارج برآیند و به جای آن کالایی با دوام و ارزش پایین‌تر خریداری کنند. این گروه حدود ۱۷۹ هزار تومان از فروش لوازم زینتی دست دوم خود به دست آورده‌اند.
کدام استان‌ها بیشترین جواهرات و لوازم زینتی را می‌خرند؟
براساس داده‌های مرکز آمار، خانوارهای شهری ساکن استان‌های اردبیل، خراسان جنوبی، بوشهر، خوزستان و گیلان بیشترین هزینه متوسط لوازم زینتی و شخصی را در سال گذشته در بین استان‌های کشور داشته‌اند. خانوارهای شهری ساکن استان اردبیل به طور متوسط هزینه‌ای معادل ۹۴۷ هزار تومان برای لوازم زینتی و شخصی خود داشته‌اند و جایگاه اول بیشترین هزینه لوازم زینتی را به خود اختصاص دادند.
پس از آن، خانوارهای شهری ساکن استان‌های خراسان جنوبی، بوشهر، خوزستان و گیلان به ترتیب به طور میانگین حدود ۹۰۶ هزار تومان، ۸۸۵ هزار تومان، ۸۲۴ هزار تومان و ۶۴۹ هزار تومان برای لوازم زینتی و شخصی خود هزینه کرده‌اند.
اما خانوارهای شهری ساکن استان‌های یزد، قم، زنجان، اصفهان و همدان به ترتیب حدود ۱ میلیون و ۱۰۷ هزار تومان، ۱ میلیون و ۶ هزار تومان، ۷۵۰ هزار تومان، ۵۸۰ هزار تومان و ۵۵۰ هزار تومان از لوازم زینتی خود را به فروش رسانده‌اند و خریدار نبوده‌اند. در واقع، این استان‌ها هزینه‌ای برای لوازم زینتی و شخصی نداشته‌اند و فروشنده لوازم زینتی و جواهرات خود بوده‌اند.
ایرانی‌ها چقدر از فروش کالای دست دوم درآمد دارند؟
با توجه به این که فروش کالاهای دست دوم در ایران همانند سایر کشورها بسیار مرسوم نیست اما بسیاری از خانواده‌ها برای تامکین برخی از هزینه‌های خود به این بازار روی آورده‌اند. همچنین، با توجه به تورم و گرانی کالاها، بسیاری از خانواده‌ها برای تامین مخارج زندگی از روش‌های مختلفی شروع به درآمدزایی می‌کنند. فروش لوازم شخصی دست دوم یکی از گزینه‌های درآمدزایی است که در چند سال اخیر روند افزایشی داشته است. دهک‌های اول درآمدی حدود ۹۲ هزار تومان از فروش لوازم زینتی و شخصی خود به دست آوردند. دهک‌های درآمدی اول و دوم به ترتیب به طور متوسط ۹۲ هزار تومان و ۸۲ هزار تومان از فروش لوازم زینتی و شخصی دست دوم خود کسب کردند.
دهک‌های درآمدی هفتم و دهم نیز به ترتیب حدود ۱۷۸ هزار تومان و ۶۰۴ هزار تومان از فروش لوازم زینتی و شخصی دست دوم خود درآمد کسب کردند.
۲۲۰