محبوبه عمیدی: این دو کمان رنگی که در میانه تصویر زیر مشاهده می‌کنید و می‌توانند در یک چشم بر هم زدن محو شوند، نیمی از اولین رنگین‌کمان مرتبه4 ثبت‌شده در جهان است که وجود چنین پدیده زیبایی را در طبیعت پیرامون ما اثبات کرده است.
ریموند لی، استاد هواشناسی آکادمی نیروی دریایی ایالات متحده که به تازگی مقاله‌ای را درباره شرایط رؤیت رنگین‌کمان‌های مرتبه3 و مرتبه4 منتشر کرده، می‌گوید: «بومیان جنگل‌های بارانی می‌گویند این رنگین‌کمان‌های چندگانه تنها در این مناطق شکل می‌گیرند، اما این تنها یک افسانه است. برای دیدن این رنگین‌کمان‌ها به ابر غلیظی در آسمان و پراکندگی یکسان قطرات باران نیاز داریم، این نکته است که شانس دیدن این کمان‌ها را به حداقل می‌رساند».
تلاش‌های لی برای اثبات وجود چنین رنگین‌کمان‌هایی مشوق عکاسان و محققان برای ثبت این پدیده زیبا است. این عکس زیبا که در 11 ژوئن 2011/ 22 خردادماه امسال در آلمان ثبت شده، یکی از این تصاویر است. در این تصویر که از رنگین‌کمان چهارگانه گرفته به دلیل شیوه انعکاس نور و شکست آن توسط قطرات باران تنها دو کمان رنگی دیده می‌شود.
رنگین‌کمان وقتی تشکیل می‌شود که نور خورشید وارد ریزقطرات کروی آب باران می‌شود و پس از تجزیه و بازتاب از آن خارج می‌شود. رنگین‌کمان اصلی حاصل یک مرحله بازتاب است و روشن‌ترین کمان قابل مشاهده را تشکیل می‌دهد. رنگین‌کمان ثانویه یا مرتبه دوم حاصل دو مرحله بازتاب است و به همین دلیل، هم کم‌نورتر دیده می‌شود و هم ترتیب رنگ‌ها در آن برعکس می‌شود. رنگین‌کمان اصلی و ثانویه در مقابل خورشید دیده می‌شوند.
اما با افزایش تعداد بازتاب‌های نور درون قطره باران، اوضاع تغییر می‌کند. رنگین‌کمان ثالثه یا مرتبه سوم حاصل سه مرحله بازتاب است که موجب افت شدید روشنایی آن می‌شود، اما ترتیب رنگ‌ها مشابه رنگین‌کمان اصلی است. در این حالت رنگین‌کمان در سمت خورشید و نزدیک به منبع نور تشکیل می‌شود. از آن جالب‌تر، رنگین‌کمان رابعه یا مرتبه چهارم است که حاصل چهار مرحله بازتاب و در نتیجه ترتیب برعکس رنگ‌هاست که هم‌اکنون برای اولین بار تصویر آن ثبت شده است.
پژوهشگران در آزمایشگاه توانسته‌اند رنگین‌کمان‌های مراتب بالاتر را نیز تولید کنند، اما این پدیده‌ها هنوز در طبیعت مشاهده نشده‌اند.
اولین تصویر گرفته‌شده از رنگین‌کمان سه‌تایی
این عکس که 15 می 2011 / 26 اردیبهشت 1390 در منطقه دیگری در آلمان گرفته شده، کمانی از یک رنگین‌کمان سه‌تایی را نشان می‌دهد. دو کمان دیگر پشت سر عکاس قرار دارند و باید برای دیدن آنها تا حد امکان آسمان را دور از منبع نور - خورشید- تماشا کرد. در فیلم انتهای متن نیز می‌توانید مراحل پردازش تصویر و آشکارسازی رنگین‌کمان مرتبه3 را مشاهده کنید.
رنگین‌کمان دوتایی بر فراز آلاسکا
این رنگین‌کمان دوتایی زیبا بر فراز آلاسکا شکل گرفته است. قطرات باران، نور خورشید را دوبار بازتاب داده‌اند و نور نامرئی دوبار به اجزای تشکیل‌دهنده‌اش تبدیل شده است. لی می‌گوید: «بسیاری از مردم انتظار دارند اگر رنگین‌کمان سومی هم وجود داشته باشد در همین سمت شکل بگیرد؛ اما قطرات باران مانند آینه عمل می‌کنند و می‌توانند نور را در جهت‌های گوناگونی منعکس کنند».
کمان‌های رنگی در کلرادو
شکل گرفتن یک رنگین‌کمان دوتایی بر فراز مزارع کلرادو که بسیار عظیم به نظر می‌رسد، این منظر بدیع را خلق کرده است. اما حقیقت این است که این رنگین‌کمان چندان بزرگ‌تر از رنگین‌کمان‌هایی نیست که هنگام ریزش قطره‌ای آب در چمن‌زارها یا مزارع می‌بینیم. تنها تفاوت این است که در این تصویر بخش بزرگی از کمان را مشاهده می‌کنیم و در چمن‌زارها فقط بخش کوچکی از یک کمان بزرگ را دیده‌ایم.
منظره رنگین‌کمان از فراز آسمان
این تصویر زیبا منظره شکل‌گیری یک رنگین‌کمان دوتایی را بر فراز شبه‌جزیره یوکاتان در مکزیک نشان می‌دهد. فکر نمی‌کنید تماشای رنگین‌کمان از فراز آسمان هم می‌تواند به اندازه دیدن آن روی زمین جذاب باشد؟
منبع: نشنال‌جئوگرافیک-نیوساینتیست
53272
