آخرین زلزله بزرگ تهران و حومه سال ١٨٣٠ میلادی یعنی ١٩٢ سال پیش رخ داد که باتوجه به دوره بازگشت محاسبه شده ١٥٨ سال (از روی زلزله های تاریخی منطقه ) بنظر می رسد که این بازه زمانی بسیار تنگتر و احتمال رخداد یک زلزله بزرگ در پهنه تهران بزرگ با توجه به گذشت حدود ٣٤ از اجل محاسباتی خود از همیشه به ما نزدیکتر است ؟ دقت شود چه عرض کردم !
باید توجه داشت که بدترین زمان برای غافلگیر شدن در هر بحرانی، انسان ساز یا طبیعی، زمان غفلت و فراموشی است و اگر اشتباه نکنم هم اکنون ما در این دوران در رابطه با زلزله در کشور بسر می بریم ! صحنه ها و خاطرات زلزله کردستان، بم و رودبار منجیل و حتی تکان های مختصر دو زلزله سال های اخیر تهران را فراموش و باز در دوران انکار به زندگی ادامه می دهیم ! فراموشی نعمت بزرگی است که خداوند جل شانه در سیستم انسان ها تعریف فرموده است ولیکن در برخی موارد اجازه این فراموشی را هم نداده است !
سوانح طبیعی و انسان ساز، طبیعی زمین هستند و هر از گاهی بنا به ساختار زمین یا فعالیت ها و اقدامات بشری رخ می دهند و چاره ای فعلا در راستای جلوگیری از رخداد آنها نیست. تنها راه، شناخت دقیق سوانح و مکانیزمهای رخداد آنها و سپس طراحی سیستم های مقابله با آنها بعنوان پدیده های بحران آفرین می باشد!
در همین راستا هر وقت از شرایط نابسامان کشور و بخصوص تهران در برنامه های مقابله با زلزله صحبت به میان می آید، مسئولین شهری فورا چند روز بعد در خبرها، از فعال بودن این پروژه یا آن پروژه در رابطه با زلزله در شهر سخن میفرمایند ! البته بنده در سی سال گذشته همواره از این مطالب زیاد شنیده ام ولیکن هنوز چیز خاصی بعنوان خروجی آنها ندیده ام ! بله اقل موضوع هزینه بر بودن اقدامات مقاوم سازی شهری و تاسیسات زیر بنایی و ... می باشد که اصلا یا کمتر به آن اشاره می شود !
حال در همین راستا می شود برنامه ها و اقدامات را مرحله ای با نیت کاهش اثرات و مهمتر از همه کاهش تلفات انسانی سوق داد که هزینه های مربوط به آن سری از فعالیت ها نیز کاهش و از عهده شهر و مردم بر آید ! یکی از اقدامات بزرگ و اساسی در این مقوله استفاده از نماهای سبک بجای سنگ ها و نماهای سنگین، شیشه و اخیرا نمای های آتش زا می باشد. چرا در شهری که می دانیم زلزله خیز است و با توجه به گاز کشی شهری می دانیم که آتش سوزی یکی از عوامل اصلی تلفات انسانی بعد از زلزله خواهد بود هنوز اجازه چنین نماهایی را می دهیم ! برای موجود ها هم می شود در یک برنامه ۵ ساله در صورت نیاز به تعمیرات و بازسازی، نما ها را هم با نما های سبک جایگزین کرد ! پس اگر حقیقتا قصد کاهش اثرات نامطلوب اعم از تلفات اقتصادی و جانی را در زلزله ها بخواهیم! می شود !
فعلا، اولین قدم، بازنگری در نمای ساختمان های جدید است که می بایستی:
١- سبک
٢- ضد حریق
٣- حذف شیشه
باشند، برای ساختمانهای موجود هم با هر اقدامی به تعمیرات اساسی و بنایی دستور اصلاح نماها برای کاهش هزینه ها تواما با تعمیرات ! در همین راستا، شهرداری هم می بایستی روش های تشویقی اعم از کاهش عوارض و ... برای چنین اقداماتی طراحی نماید
تصاویر اینجا ممنون
مسایل و بندهای دیگر را هم ان شا الله اگر عمری باقی بود، بند بند بصورت مرحله ای ذکر خواهم کرد تا بهانه ای برای عدم توجه به بزرگترین تهدید ایران باقی نماند!
* استاد نمونه کشور، در مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران، بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران در ایران و موسس انجمن زبدگان شهر در کشور