ماشه‌ای که چکانده شد / به جز جریان تندروی داخل، اسرائیل شاید بیش از همه شادمان است

به گزارش خبرآنلاین، سهند ایرانمهر تحلیل‌گر مسائل سیاسی، درباره رای نیاوردن پیش نویس قطعنامه برای تدام لغو تحریم های ایران در شورای امنیت، در کانال تلگرامی خود نوشت: 

چند ساعت پیش، شورای امنیت سازمان ملل پیش‌نویسی را که قرار بود مانع بازگشت تحریم‌ها علیه ایران شود، رد کرد. اتفاقی با پیامدهایی ناخوشایند که در این روزها به زبان عامیانه مصداق قوز بالا قوز است. پشت این تصمیم همان بندی قرار دارد که سال ۲۰۱۵ در قطعنامه ۲۲۳۱ گنجانده شد؛ بندی که می‌گفت اگر یکی از طرف‌ها ایران را به نقض جدی تعهدات متهم کند، تحریم‌های گذشته دوباره برمی‌گردند و هیچ وتویی هم جلوگیرشان نخواهد بود. این بند در آن سال نه از سر بی‌تدبیری، بلکه نتیجه فشار قدرت‌های بزرگ و بخشی از واقعیت توازن قوا بود؛ واقعیتی که ایران برای گرفتن امتیازهای کلیدی دیگر ناچار به پذیرش آن شد.

با این رأی، کشورهایی که پیش‌تر به دلایل یا توجیه سیاسی یا حقوقی با ایران همراهی می‌کردند، حالا قادر به ادامه همکاری‌های اقتصادی سیاسی نیستند. بانک‌ها، بیمه‌ها و شرکت‌های حمل‌ونقل، که تا پیش از این هم در همکاری با ایران دست به عصا بودند حالا ناگزیر به قطع همکاری‌اند و در حوزه هسته‌ای، هر بار که ایران سطح غنی‌سازی را بالا ببرد یا دسترسی‌ها را محدود کند، فضای همکاری با آژانس پرتنش‌تر و بی‌اعتمادی بیشتر خواهد شد.

این مساله البته به این معنا نیست که جنگ قطعی است چون اسنپ‌بک اهرمی اقتصادی و سیاسی است نه مجوز جنگ اما سیاست به ویژه این روزها چندان در بند قانون نیست و وقتی فضا ملتهب باشد، یک حادثه می‌تواند زنجیره‌ای از واکنش‌ها ناگوار را آغاز کند.

وضعیت کنونی برخلاف ادعای تندروهای مخالف برجام، محصول متن برجام نیست، بلکه نتیجه‌ی تحولات بعد از آن است. منظور از این تحولات هم شامل این موارد است: گزارش‌های آژانس درباره سطح غنی‌سازی نگرانی‌ها را بیشتر کرد. اختلاف میان قدرت‌های جهانی راه تمدید معافیت‌ها را بست. خروج آمریکا از توافق، روح برجام را تضعیف کرد و در داخل کشور، فشار مخالفان برجام فضای مانور تیم دیپلماتیک را محدودتر ساخت. بنابراین همه این‌ها کنار هم، شرایط امروز را رقم زدند.

ایران حالا با گزینه‌های دشواری روبه‌روست یا وارد گفت‌وگو شود تا زمان بخرد و بخشی از فشارها را کم کند؛ یا مطابق خواست برخی جریان‌ها، مسیر پرهزینه تقابل را در پیش بگیرد و همکاری با آژانس را کاهش دهد و یا بیشتر به چین و روسیه تکیه کند که آن‌هم چالش‌های خود را دارد.

این درست است که تحریم‌ها هنوز پایان قطعی برجام را اعلام نکرده‌اند، اما این نوگل نشکفته اکنون بیشتر از گذشته در معرض پرپر شدن است در این میان، به جز جریان تندروی داخل، اسرائیل شاید بیش از همه شادمان است. تل‌آویو سال‌هاست می‌گوید دیپلماسی دیگر جواب نمی‌دهد. حالا با همراهی لابی‌ها و چهره‌های همسو در داخل دولت آمریکا می‌تواند ادعا کند: «حتی شورای امنیت هم به ما حق داد.» این روایت جانبدرانه به آن امکان می‌دهد فشار بر واشنگتن و اروپا را بیشتر کند و اگر لازم دید، خصومت علیه برنامه هسته‌ای ایران را با اهتمام بیشتری توجیه کند. 

315 315