مصائب برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک/ چند کشور انتخابات الکترونیک دارند؟

محمود عزیزی: اظهارت رحمانی فضلی درباره تلاش برای برگزاری انتخابات به صورت کاملا الکترونیکی موضوعی است که وزرای سابق کشور هم  درباره آن قول داده بودند. برگزاری این شیوه را نخستین بارمصطفی پور محمدی وزیر فعلی دادگستری که در دولت نهم مرد اول خیابان فاطمی بود،مطرح کرد.این اظهار نظر درآستانه مجلس هشتم جنجالی شد و سبب شد با برخی مخالفت ها ، به بایگانی سپرده شد.

دلیل این مخالفت ها  را می توان از اظهارات غلامحسین الهام حقوقدانی که در آن دوران، سخنگوی دولت نهم بود بود، بهتر درک کرد.او سال 86 بحث برگزاری انتخابات رایانه ای را منتفی ندانست  وگفته بود: نه اختلاف جدی در این زمینه وجود دارد؛ بحث‌های انجام شده در این باره، روشی و کاری است که پیگیری می‌شود.

 الهام در آن سال در پاسخ به این پرسش که پس از اظهارنظر شورای نگهبان این طور برداشت می‌شود که برگزاری انتخابات رایانه‌ای منتفی شده است، گفته بود: «به این صورت که گفتید نیست، این گونه نیست که موضوع کاملا منتفی شده باشد. برگزاری انتخابات به صورت ماشینی، بخش‌های گوناگونی دارد و استفاده از رایانه در این بخش‌ها متفاوت است.»

 از تلاش دوباره  تا آماده نبودن زیر ساخت ها

 مصطفی محمدنجار وزیر کشوردولت دهم دیگر وزیری بود که در دوران مسئولیت خود  از برگزاری الکترونیکی انتخابات مجلس نهم خبر داد، اما باز هم خبری از انتخابات الکترونیکی نشد.آماده نبودن زیر ساخت های فنی و ایرادهای شورای نگهبان درباره سندیت این شیوه رای گیری، انجام آن را در در دوره مسئولیت نجار هم با مشکل مواجه کرد.

مرور مصاحبه های مسئولان وقت وزارت کشوردردولت دهم از آمادگی آنها برای برگزاری 100 درصد انتخابات حکایت دارد.حسنعلی نوری که در دولت دهم مدیرکل دفتر انتخابات وزارت کشور بود سال 90 در گفت وگو با ایسنا،گفته بود:وزارت کشور در صورت تائید شورای نگهبان آمادگی این را دارد که از صفر تا 100 مراحل نهمین دوره مجلس شورای اسلامی را رایانه‌ای برگزار کند.

نظر شورای نگهبان درباره این شیوه را هم می توان از اظهارات برخی اعضای آن فهمید.تیر ماه 91 آیت الله یزد رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دو یکی از اعضای شورای نگهبان دیدار رئیس مجلس با وی گفته بود:« حال که انتخابات در ایران به سوی الکترونیکی شدن پیش می‌رود باید نواقص موجود در آن نیز برطرف شود و در این میان نباید نظرات شخصی دخیل باشند.»

 مهمترین ایراد به انتخابات الکترونیکی

مهم ترین ایراد نهادهای تصمیم گیر واجرایی در مراحل مختلف طرح انتخابات الکترونیکی در سال های اخیر این بوده که طرح سرانجامی به خود نبیند،« تامین امنیت، تامین نرم افزار و سخت افزار، شیوه کاربری و به طور کلی چگونگی اجرای آن بوده است.»

با این حال ،همه کسانی که در انتخابات گذشته ریاست جمهوری و مجلس نهم شرکت کرده اند به خاطر دارند که برخی مراحل این انتخابات به صورت الکترونیکی برگزار شد.

حالا رحمانی فضلی وزیر کشور ایران دولت یازدهم می گوید با فراهم شدن زیر ساخت های لازم، انتخابات مجلس دهم به صورت کاملا الکترونیکی برگزار می شود تا هم سرعت، دقت و هم شفافیت بالا برود.

 از کارت های سوراخ دار تا شیوه های مدرن

انتخابات الکترونیکی (E-voting) یکی از خدمات دولت الکترونیکی است که به رای دهنده این امکان را می دهد تا با بالاترین ضریب امنیتی و حفاظتی، رای خود را به صورت الکترونیکی ارایه کند.

این شیوه رای گیری در دنیا از دهه 60 میلادی  آغاز شد.در آن سالها سیستم «کارت های سوراخ دار»برای نخستین بار ارایه شد. سیستم رای گیری اسکن نوری که به دنبال کارت های سوراخ دارد ارایه شد این امکان را به رایانه می داد تا علامت گذاری صورت گرفته بر روی برگه رای را بخواند. ثبت الکترونیکی مستقیم آرا نسخه مدرن تری از فناوری برگزاری انتخابات الکترونیکی است که به جمع بندی و جدول بندی آرا در یک ماشین واحد می پردازد.

سال 2004  جرج بوش درجریانی انتخاباتی رای آورد که حدود ۳۰ درصد از جمعیت رای دهندگان آمریکایی از فرم های ویژه فناوری انتخابات الکترونیکی استفاده کردند که شامل ثبت مستقیم از طریق تماس دست با صفحه نمایشگر یا اسکنرهای نوری بود.

این شیوه انتخاباتی چگونه انجام می شود؟ یک دستگاه ATM  را در نظر بگیرید. در محل اخذ رای ، کامپیوترهایی برای رای گیری قرار می گیرد و شخص رای دهنده توسط مونیتورهای حساس دستی و یا صفحه کلید و یا مدادهای الکترونیکی، نامزد مورد نظر را انتخاب کرده و رای خود را اخذ می کنند، در این روش امکان معرفی نامزدها در کنار عکس هرکدام نیز وجود دارد، در حال حاظر مدل های جدید از این دستگاه ها ، همانند دستگاه های خود پرداز نیز تولید شده اند. در روش رای گیری کامپیوتری، همچنان تشخیص هویت افراد رای دهنده با استفاده از مدارک شناسایی صورت نمی گیرد. در هر حال، در این روش هم، مردم مجبور به حضور در مکانهای رای گیری هستند و به جای اینکه رای خود را روی کاغذ بنویسند و به صندوق بیندازند، از کامپیوتر استفاده می کنند.

نظر باهنر درباره انتخابات الکترونیک

اشکالات این شیوه در ایران به دلیل عدم آشنایی برخی از اقشار با فناوری های نو، ممکن است، گزینه  دست کاری آرا از سوی  منتقدان را دامن بزند. موضوعی که طیف های مختلف سیاسی هم بدان اشاره کردند. سال 91 محمدرضا باهنرکه در آن دوران نایب رییس اول مجلس بود در گفت وگویی امکان برگزاری مکانیزه انتخابات برای گزینش نمایندگان مجلس در همه حوزه ها را «غیر عملیاتی و بعید» خواند.او گفته بود:این کار را می توان به عنوان نمونه در چند حوزه انجام داد اما امکان آن برای همه حوزه ها مسیر نیست و حتی در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز آرا به وسیله انسان ها قرائت می شود.

بیشتر اظهار نظرها ازغیرعلملیاتی بودن برگزاری انتخابات به این شیوه سخن می گوید، اما وزیر کشور« امیدوار است » از آنجا که فاصله 2 ساله تا برگزاری انتخابات مجلس دهم وجود دارد،فرصت برای فراهم کردن بستر برگزاری این انتخابات  فراهم شود.خبر ازبرگزاری جلسات کارشناسی  با کارشناسان آی‌تی می دهد و در تلاش است در سال آینده هم نشست ها با شورای نگهبان و مجلس هم موثر باشد تا یک آرزوی که در دولت نهم پور محمدی برای برگزاریش را کلید زد، سال 94  وزیر کشور روحانی برگزار کند.

 انجام این شیوه در دوران مدیریت رحمانی فضلی  نام او را در در میان وزاری کشور ماندگار کند.

برخی کشورها که در آن انتخابات الکترونیک برگزار می شود

/212 29