رسول شقاقی:
ظرفیت بازار خودرو ایران بر اساس برآورد کارشناسان دولتی نزدیک به دو میلیون دستگاه در سال است. مطابق با سند استراتژی خودرو در افق 1404 که چندی پیش تصویب شد «پیش‌بینی تقاضای بازار داخلی خودروهای سبک به تعداد ٣/٢ میلیون دستگاه میباشد که دو میلیون از طریق تولید داخل و٣٠٠ هزار دستگاه از طریق واردات تامین می‌گردد.» بر اساس این سند تولید سواری و وانت در ایران و در سال 1404 به سه میلیون دستگاه خواهد رسید که یک میلیون از آن برای صادرات در نظر گرفته شده است. در واقع ابعادی که در این سند برای بازار ایران دیده شده با بهترین بازارهای جهانی برابری می‌کند اما چرا این بازار برخلاف بازارهای مشابه همچون روسیه - در صورتی که ادعای کارشناسان دولتی درست باشد - برای خودروسازان جهانی جذاب نیست؟
شاید بتوان پاسخ‌های دم‌دستی همچون نبود حمایت‌ها و مشوق‌های لازم، درصد ریسک سرمایه‌گذاری، مسائل سیاسی و مواردی اینچنینی را دلیلی بر عدم توجه به این بازار دانست اما با کنکاشی بیشتر می‌توان پاسخ‌های بهتری نیز برای نبود رغبت به این بازار بکر یافت.
ظرفیت بازار کشور در سال‌های گذشته به بالای یک میلیون دستگاه رسیده و بعید نیست با تولید دو میلیون سواری نیز همچنان فروش ادامه داشته باشد اما اینکه تا کی می‌توان سالانه دو میلیون دستگاه وارد این بازار کرد بعید است بتوان به اعدادی بیش از یک و دو سال آن هم اگر شرایط خرید حمایتی تعریف شود، رسید. فعلا «تقاضای کاذب» به دلیل ارزانی سوخت، ارزانی هزینه‌های تعمیر و نگهداری خودروها (در پراید، روآ و 405 که بیشترین میزان تولید را به خود اختصاص داده‌اند) و کمی هزینه‌های بیمه و مالیات خودرو برخلاف سایر کشورها، دلیل اصلی فروش خوب در این بازار است. سرمایه‌ای محسوب شدن خودرو در کشور نیز به این داغی افزوده و تورم کمک دیگری است. مشتریان با این منطق که اگر در اقتصاد تورمی بدهکار باشند سود برده‌اند حاضرند بهره‌های بانکی و لیزینگی را با این توجیه که اگر بیشتر می‌دهند پوششی بر سود تورمی سرمایه آنهاست تقبل کنند و با خرید پله به پله از یک سواری زیر 10 میلیون تومان و ارتقا تا زیر بیست میلیون در شرایطی که نه از بورس سر در می‌آوردند و نه توانایی ایجاد کسب و کار دارند، سرمایه خود را افزایش دهند.
خودروسازان ایرانی همچنین بر روی چند میلیون سواری فرسوده نیز که بزودی و با اجبار باید از رده خارج شود حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. از نظر آنها در این بازار تقاضای کاذب اصلا وجود ندارد؛ فعلا فروش تضمین شده و برای کاهش تقاضا چند سالی فرصت هست. با این حساب در این چند سال هرچه بتوان پراید، 405، سمند معمولی، روآ و وانت‌های از رده خارجی همچون پیکان‌وانت و وانت نیسان آبی تولید کرد نه تنها فروخته خواهد شد بلکه به دلیل عمر کم این خودروها و همچنین پله اول محسوب شدن آن برای خریداران، تضمینی برای بازار خودروهای رده بعدی قیمت و کیفیت خواهد بود. در واقع خودروسازان هرچه بتوانند این تقاضای کاذب را بیشتر حفظ کنند موفق‌تر خواهند بود. در این بین سیاست درهای بسته، نبود قوانین حمایت از مشتری، انحصار بازار و حمایت دولت از آنها تضمینی بر حیات تحقیرآمیز اما پرپول آنها خواهد بود. فعلا نیازی به روش‌های فروش مناسب‌تری نیست اما برای افزودن طول عمر این تقاضای کاذب بعید نیست از چند سال آینده فروش‌ها نیز با شرایط باشد. واقعیت این است که کیفیت کم خودروهای تولیدی باعث افزایش طول عمر این تقاضای کاذب می شود و همین دلیلی استراتژیک برای ادامه تولید آنهاست. آنها خوب می‌دانند با حذف تولید پراید، روآ، وانت‌های از رده خارج، 405 و سمند، تقاضا در بازار، واقعی خواهد شد و این موضوعی نیست که از خودروسازان جهانی نیز پنهان بماند.
نظر شما