تشدید برخورد با زائران حامل مواد مخدر

مهدی خاکی‌فیروز:  مسئولان سازمان حج و زیارت با لحنی توجیه‌گرایانه می‌گویند که اگر هشدارهای جدی آنها به حجاج مبنی بر رعایت قوانین کشور عربستان نبود، ممکن بود این بحران به مرحله عمیق‌تری برسد.

براساس گزارش سایت رسمی بعثه مقام معظم رهبری، طی 3 روز گذشته تعداد دیگری از زائران ایرانی، هنگام ورود به فرودگاه مدینه به اتهام همراه داشتن مواد مخدر و داروهای با خواص تخدیری، دستگیر شدند.

هر چند تاکنون مسئولان سازمان حج، آمار دقیقی از ایرانیان بازداشت شده به این اتهام منتشر نکرده‌اند ولی گزارش بعثه مقام معظم رهبری حاکی از آن است که آمار بازداشت‌شدگان این دوره عمره مفرده، در این زمینه افزایش نگران‌کننده‌ای داشته است. براساس این گزارش، عمده بازداشت‌شدگان در فرودگاه مدینه دستگیر شده‌اند. این فرودگاه مجهز به سگ‌های موادیاب است. در بین زندانیان مواد مخدر ایرانی، 3 زن نیز دیده می‌شوند.

جرم جهانی
اسماعیل جعفریانی وکیل دادگستری در این خصوص می‌گوید: «در همه جای دنیا از جمله ایران، حمل مواد مخدر جرم محسوب می‌شود و بدیهی است هر کس این تخلفات را انجام دهد، به عنوان مجرم دستگیر می‌شود». دکتر حسین ضیایی رئیس هیأت پزشکی سازمان حج و زیارت نیز در این خصوص معتقد است: «طبق قوانین کشور عربستان، اعتیاد جرم است و اگر زائری معتاد باشد، مجازات سنگینی در انتظار اوست». او می‌افزاید: «از نظر هیأت پزشکی، هیچ زائر معتادی نباید به حج مشرف شود. اگر کسی معتاد است، باید ترک کرده و تا زمان ترک، حج خود را به تعویق اندازد».

ضیایی همچنین می‌گوید: «هر سال طبق آزمایشی که این هیأت انجام می‌دهد، تعدادی معتاد تشخیص داده می‌شود که از تشرف این زائران جلوگیری می‌شود».

تشدید برخوردها
در سال‌های گذشته به دلیل شرایط دوستانه‌تری که میان سازمان حج و زیارت ایران و مقامات حج سعودی وجود داشت، مجازات‌های کمتری برای حجاج معتاد در نظر گرفته می‌شد. در فرودگاه‌های ایران نیز شرایط مشابهی وجود داشت. در آن دوره اگر در فرودگاه‌های داخلی مواد مخدر از زائری کشف می‌شد، وی می‌‌توانست صرفاً با سپردن تعهد، عازم عربستان شده و پس از بازگشت نسبت به پیگیری پرونده اقدام کند.

به دنبال افزایش سختگیری‌ها در فرودگاه‌های عربستان، مقامات انتظامی ایران نیز رویه مشابهی را در پیش گرفتند. به گفته مسئولان ناجا بر اساس قوانین جدید، در صورت کشف مواد مخدر در خاک ایران، فرد مجرم دستگیر شده و اجازه خروج نخواهد داشت». اصغر باقریان کارشناس ارشد آموزش پلیس مواد مخدر از زائرانی که به هر دلیل به استفاده از مواد مخدر می‌پردازند و در این زمینه نیاز دارویی دارند، خواست که قبل از ایجاد مشکل در ایران یا عربستان به پلیس مبارزه با مواد مخدر ایران مراجعه کنند.
 
رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی می‌گوید: «از سال 80 و پس از رسیدن گزارشی به دفتر مقام معظم رهبری در مورد افراد معتادی که به حج می‌روند و دستور معظم‌له برای پیگیری این موضوع، مبارزات سختی آغاز شد. در زمان اعزام حجاج واجب، با کمک گرفتن از نیروهای بسیار متخصص کشور در فرودگاه به شناسایی معتادان و کشف مواد مخدر از آنها اقدام می‌کنیم».

هر چند تمهیدات نظارتی در فرودگاه‌های ایران و عربستان افزایش یافته است ولی همچنان برخی افراد نسبت به قاچاق مواد مخدر به عربستان اقدام می‌کنند. مدیر یکی از کاروان‌ها در این خصوص می‌گوید: «پاشنه کفش، سگک کمربند، قورت دادن مواد و یا حتی تبدیل کردن تریاک به شیره و ریختن آن در داخل شیشه شربت و همچنین جاسازی در نقاطی از بدن، از مهم‌ترین روش‌های عبور دادن مواد مخدر از فرودگاه است» هر چند با سیستم‌های جدید کنترلی به ویژه سگ‌های ویژه، احتمال لو رفتن این افراد بیشتر شده است.

مسئولان سعودی، حساسیت ویژه‌ای نسبت به مواد مخدر دارند. حتی در گذرنامه‌هایی هم که برای حجاج صادر می‌شود، به ممنوعیت ورود مواد مخدر به کشور عربستان اشاره شده است. آمار کشفیات نیروی انتظامی در سال‌های اخیر، میزان موادمخدر کشف شده را حدود 10 کیلوگرم در سال و تعداد حاملان آن را حدود 500 نفر نشان می‌دهد.

با مقایسه این دو رقم، به اعدادی می‌رسیم که از حد مصرف یک فرد بالاتر جلوه می‌کند.

در عربستان سعودی، مجازات‌های بسیار سنگینی در انتظار قاچاقچیان و فروشندگان مواد مخدر است. همین سال گذشته بود که دو عراقی به نام‌های محمدبن علی اسلامی و فیصل ابن‌کریم شبلاری در شهر عرعر عربستان به جرم حمل مواد مخدر محاکمه و با روش گردن زدن، اعدام شدند.

چندی پیش نیامت‌الله‌ شهرانی وزیر حج و زیارت افغانستان، در همایشی در کابل از رهبران مذهبی افغان خواست تا با آموزش در مساجد، جلوی مصرف مواد مخدر در حج را بگیرند. چون دستگیری هر افغانی، می‌تواند یک آبروریزی بزرگ به شمار آید.

مواد جایگزین؛ آری یا خیر؟
اغلب معتادان ایرانی دستگیر شده در عربستان را پیرمردان و پیرزنانی تشکیل می‌دهند که سال‌ها برای تشرف به سرزمین وحی و انجام سفر زیارتی حج در نوبت بوده‌اند. سن این افراد در حدی است که امکان ترک مواد را ندارند. این مسئله باعث می‌شود برخی از کارکنان انتظامی در فرودگاه‌های ایران از سختگیری لازم در ممانعت سفر آنها برخوردار نباشند. حتی گاهی مسئولان سازمان حج نیز به این موضوع با دیده اغماض نگاه می‌کنند.

اواخر سال گذشته مدیر سازمان حج و زیارت استان گلستان گفت: «زائرانی که به عنوان درمان از مواد مخدر زیر نظر پزشک استفاده می‌کنند، باید پیش از اعزام به پزشک کاروان مراجعه کنند تا قرص و شربت ویژه جایگزین در اختیار آنها قرار گیرد». او البته شرایط عربستان سعودی را نیز به خوبی تشریح کرد و گفت: «مجازات حمل یک تا 10 گرم مواد مخدر در عربستان تا10 سال حبس است. مجازات تا 50 گرم نیز 20 سال حبس و بیش از آن اعدام است.

او هشدار داد: «زائران حج تمتع از حمل مواد مخدر در سفر حج به طور جدی خودداری کنند و چنانچه در عربستان یا فرودگاه‌های کشور از زائری مواد مخدر کشف شود، ضمن بازماندن از سفر معنوی، باید پیامدهای قانونی را شخصاً جوابگو باشد».
 
رئیس هیأت پزشکی سازمان حج اما نظر دیگری دارد. او می‌گوید: «در ضوابط کشور عربستان، هیچ نوع داروی جایگزینی برای معتادان نداریم و توصیه ما به اینگونه زائران، ترک سریع اعتیاد و یا تعویق سفر به سال‌های آینده و پس ازترک اعتیاد است».

او می‌افزاید: «معتادانی هستند که به دلیل نرسیدن مواد یا تمام شدن آن در زمان برگزاری حج، با وضعیت بسیار بد روحی و جسمی به کمیته‌های پزشکی مراجعه می‌کنند و مجبور می‌شویم آنها را به کشور بازگردانیم، کمیته‌های پزشکی با توجه به محدودیت‌های دارویی هیچ داروی جایگزینی برای این افراد ندارند».

عبدالله نصیری رئیس دفتر و مدیرکل روابط عمومی سازمان حج می‌گوید: «سازمان حج در قبال افراد معتادی که به حج می‌آیند و دستگیر می‌شوند، هیچگونه مسئولیتی ندارد. این افراد حتی مشکلات زیادی را از نظر دیپلماتیک برای کشور به وجود می‌آورند. البته این نوع شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت، چندان پسندیده نیست. هر چند نصیری این روش را ترجیح می‌دهد و می‌افزاید: «سازمان حج برای اعزام زائران حج، هیچ نوع گزینشی ندارد. اعلام عمومی از طریق روزنامه‌ها صورت می‌گیرد و کسانی که استطاعت مالی دارند ثبت‌نام کرده و در نوبت می‌مانند تا زمان حج آنها فرا‌رسد».

البته این سخنان در شرایطی بیان می‌شود که ده‌ها زائر معتاد ایرانی از سوی مقامات پلیس عربستان دستگیر شده‌اند.

او سه سال پیش گفت: اخیراً به لحاظ رابطه خوبی که بین دو کشور حاکم است، با گرفتن تعهد اینها را آزاد می‌کنند. قبلاً این افراد را بازداشت می‌کردند و بعضی از آنها را تا آخر سفر حج در زندان نگه می‌داشتند».

سخنان رضا قدیمی رئیس فرودگاه امام نیز شنیدنی است. او به خبرنگار ما گفت: کنترل مسافران به عهده ما نیست، ما فقط پرواز را در اختیار سازمان حج قرار می‌دهیم و در این زمینه هیچ مسئولیتی نداریم». این سخنان می‌تواند میزان مسئولیت‌شناسی مسئولان دولتی در قبال خطر یک بی‌آبرویی ملی را به نمایش بگذارد.