مدل موی ایرانی، از تشویق تا پیگرد قضایی

مهدی خاکی فیروز:تا روز گذشته اوضاع برای برگزار کنندگان جشنواره حجاب و عفاف خیلی خوب پیش می‌رفت، تا آن که خبر کوتاه روزنامه ایران آنها را آشفته کرد. روزنامه ایران با تأکید بر این که هیچ مجوزی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیرخانه کارگروه مد و لباس برای انتشار ژورنال مو و یا برگزاری جشنواره‌ای به نام حجاب و عفاف در زمینه بحث مدل‌های مو برای مردان صادر نشده نوشت: جا دارد این حرکت مورد پیگرد قضایی قرار گیرد.

البته این سخنان نه دیدگاه‌های شخصی خبرنگار روزنامه ارگان دولت، بلکه سخنان حمید شاه‌آبادی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. این مقام دولتی افزود: "در برخی گزارش‌های رسانه‌ای قید شده که یک شرکت خصوصی با دریافت مجوز از وزارت ارشاد، مدل‌های مو برای آقایان را به نام استان‌های کشور نام‌گذاری کرده که این اقدام، نه کار فرهنگی و بلکه موجب وهن است. "

معاون وزارت ارشاد جند روزی پس از بزرگزاری این جشنواره نسبت به آن واکنش نشان داد. آن هم در شرایطی که در زمان برگزاری جشنواره، اخبار آن در برخی از رسانه‌ها حتی از گرمای هوا، جام جهانی و اختاپوس پیشگو نیز داغ‌تر بود.

بیستم تیرماه، روز عفاف و حجاب، مرکز همایش‌های صدا و سیما میزبان جشنواره حجاب و عفاف بود. جشنواره‌ای که البته با واکنش‌های غیر دوستانه‌ای در برخی رسانه‌های داخلی و خارجی مواجه شد.

از اداره کتاب مجوز داشتیم
دیروز ژاله خدایار رئیس جشنواره تجلیل از آرایشگران با ارسال جوابیه‌ای به رسانه‌های گروهی در صدد پاسخگویی به معاون هنری وزارت ارشاد برآید.

او تأکید کرد: "با توجه به این که برای انتشار ژورنال موی ایرانی مجوز از زیرمجموعه دیگری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی غیر از معاونت هنری این وزارتخانه اخد شده، مطلوب‌تر آن است که معاون محترم امور هنری وزارت ارشاد اسلامی با تحقیقات بیشتر به موضع‌گیری مبادرت ورزند تا خدشه‌ای به کار قانونی و نیت خیر نهفته در آن وارد نگردد. "

او به همراه جوابیه خود، تصویری از مجوز انتشار ژورنال مدل موی ایرانی که از سوی دبیرخانه هیأت نظارت بر اجرای ضوابط نشر کتاب صادر شده است را ارسال کرده است. کتابی که علی عابدی نویسنده آن است. مطابق مقررات و رویه حاکم بر صنعت نشر، نظارت بر چاپ کتاب‌ها در اختیار معاون فرهنگی وزیر ارشاد است و البته این امر و داشتن مجوز کتاب، دلیلی بر داشتن مجوز برگزاری همایش نیست.

برگزار کنندگان جشنواره خبرساز "حجاب و عفاف" البته توضیحی در مورد مجوز این جشنواره نداده‌اند و فقط اسناد مربوط به مجوز کتاب را برای رسانه‌ها ارسال کرده‌اند.

نام‌گذاری دردسرساز
پیش از این رسانه‌های گروهی از قول علی عابدی دبیر جشنواره حجاب و عفاف به نام‌گذاری مدل موها بر اساس نام استان‌ها اشاره کرده بودند.

او گفت: تعدادی از مدل‌ موها را در اختیار آرایشگران قرار داده‌ایم تا از این به بعد از این مدل مو نیز برای مشتریان خود استفاده کنند. البته به دنبال این هستیم که در آینده تعداد این مدل موها را افزایش دهیم و برای آن نام‌گذاری هم بکنیم تا مشتری وقتی مراجعه می‌کند بتواند نام مدل موی ایرانی مورد نظر خود را انتخاب کرده و به آرایشگر بگوید. قصد داریم نام مدل‌های مو را از فرهنگ اصلی ایرانی و نام استان‌ها انتخاب کنیم. مثلاً نام یک مدل را امید بگذاریم و یا مثلاً مدل مویی به نام مدل موی شیرازی باشد.

ژاله خدایار رئیس این جشنواره، درج نادرست این سخنان از سوی دبیر جشنواره را یکی زا عوامل احتمالی واکنش معاون وزیر ارساد نسبت به این جشنواره می‌داند. فکر می‌کنم یکی از دلایل، اشتباه در درج خبر باشد. یکی از خبرنگاران در مورد مدل موهای استانی سؤال کرده بود که موجب حساسیت شده است.

او می‌افزاید: یکی دیگر از گمانه‌زنی‌ها در مورد مخالفت معاون محترم وزیر ارشاد این است که تصور شده مدل‌های ایرانی ارائه شده در جشنواره تنها مدل‌های مجاز برای آرایش موی آقایان است. در حالی که این مدل‌ها فقط نمونه‌ کارهایی پیشنهادی است که می‌تواند ترویج شود و این طور نیست که وزارت ارشاد گفته باشد مدل‌های دیگر جمع شوند.

واکنش دیرهنگام
انعکاس اخبار این جشنواره در رسانه‌های گروهی تا آخر هفته پیش به گونه‌ای بود که بسیاری از مخاطبان تصور می‌کردند این جشنواره از سوی وزارت ارشاد برگزار می‌شود و هدف این وزارتخانه، ارائه الگوهایی برای مدل موی آقایان است.

اما در واقع این طور نبود و وزارت ارشاد صرفاً محتوای کتابی که حاوی این مدل‌ها بود را مناسب برای چاپ تشخیص داده بود. با این حال نه وزارت ارشاد و نه برگزار کنندگان جشنواره تا دیروز واکنشی نسبت به این گونه اخبار و فضاسازی‌های رسانه‌ای نشان ندادند. شاید درج برخی انتقادهای رسانه‌ای در خصوص مدل‌های موی ارائه شده در این جشنواره بود که مسئولان وزارت ارشاد را به واکنش واداشت. برخی رسانه‌ها  از این انتقاد داشتند که وزارت ارشاد مبلغ برخی مدل‌های موی غربی شده است.

این سؤال همزمان با برگزاری جشنواره نیز مطرح شد. به عنوان مثال خبرنگاری از دبیر جشنواره عفاف و حجاب پرسیدکه چرا در این جشنواره که در راستای ترویج فرهنگ حجاب و عفاف برگزار شده و ترویج مدل موی ایرانی و مورد تأیید وزارت ارشاد مد نظر است، آرایشگران مدل موی غربی دارند. علی عابدی با لحنی فرافکنانه پاسخ داد: انتخاب این آرایشگران از طرف اتحادیه‌ها صورت گرفته است و این دلیل نمی‌شود که چون برخی از آنها مدل موی خود را غربی آرایش کردند، نمی‌توانند مدل موی مشتریان خود را ایرانی اصلاح کنند.

البته ژاله خدایار در گفت و گو با خبر تأکید می‌کند که محتوای جشنواره تأثیر چندانی بر واکنش معاون هنری وزارت ارشاد نداشته است. این اخبار ضد و نقیض و درج اشتباه برخی اخبار بود که حساسیت ایجاد کرد. چرا که اگر محتوای جشنواره مورد اعتراض بوده انتظار می‌رفت تاکنون مسئولان دیگری هم نسبت به آن انتقاد کنند.

الزامی در کار نیست
خدایار ادامه می‌دهد: متأسفانه در جامعه ما از مدل‌هایی الگوبرداری می‌شود که با هیچ استاندارد زیباشناسی تطبیق ندراد و برخی مدل‌های عجیب و غریب مو حتی فاقد الگوی بین‌المللی هستند و با یک سری عکش وارد شدند. در جشنواره حجاب و عفاف قصد نداشتیم الگوی خاصی را به همه جوانان ایرانی تحمیل کنیم. هدف ما معرفی چند نمونه خوب بود، نه محدود کردن جوانان. در این زمینه از آرایشگران استانی نیز دعوت کردیم تا نوآوری‌های آنان نیز در فهرست مدل‌های ایرانی ثبت شود. تأیید وزارت ارشاد به منزله این است که ما می‌توانیم از این مدل‌های مو ژورنال تهیه کنیم. در این مدل‌ها ما به دنبال عقب‌گرد نیستیم، بلکه تلاش کرده‌ایم با حفظ سنت و رعایت قوانین جامعه و فرهنگ ایرانی، جدید‌ترین مدل‌های مو را ارائه کنیم و به این ترتیب با تهاجم فرهنگی غرب مقابله کنیم.

عقب نشینی بخش خصوصی
خدایار تأکید می‌کند که تصور می‌کرده برگزاری این جشنواره با تشویق مسئولان مواجه شود و هرگز انتظار چنین واکنشی از سوی مسئولان وزارت ارشاد نداشته است. او می‌افزاید: در شرایط پیش آمده عقب نشینی می‌کنم و دیگر این کار را انجام نمی‌دهم.

ما می‌خواستیم بگوییم ایرانی‌ها می‌توانند الگوی موی ویژه‌ای داشته باشند و حتی آن را به کشورهای همسایه آموزش دهند. نه این که برخی مدل‌های مو از کشورهای همسایه به ایران بیایند. می‌خواستیم نشان دهیم که بخش خصوصی می‌تواند در این زمینه به کمک دولت بیاید. او می‌گوید: تا الگویی به جوان ندهیم نمی‌توانیم به او بگوییم از مدل‌های بیگانه استفاده نکند. با ارائه الگوهای ایرانی می‌توانیم سلامت جامعه را حفظ کنیم. البته در این مسیر به حمایت معنوی دولت نیازمندیم. گرچه این جشنواره را با بودجه شخصی و مشارکت مهمانان برگزار کردیم و پولی از دولت نگرفتیم. به همین دلیل انتظار تشویق داشتیم نه جبهه گیری.

سرنوشت مبهم کتاب دوم
پیش از این ژاله خدایار رئیس جشنواره حجاب و عفاف گفته بود: در حال حاضر موفق شده‌ایم که ژورنال مدل موی مردان را که مورد تأیید وزارت ارشاد است منتشر کنیم، اما امیدوارم به زودی مدل‌های موی مورد تأیید وزارت ارشاد در رابطه با زنان نیز در ژورنالی منتشر شود.

او افزود: سال‌هاست بر روی مدل مو و آرایش زنان کار می‌کنیم و من مطمئن هستم که این تلاش‌ها بی‌نتیجه نمی‌ماند.

وقتی ما توانمندی‌ خود را به دولت نشان دهیم، دولت نیز از ما حمایت می‌کند.

او هم‌چنین گفت: من مطمئن هستم با توجه به استقبالی که نسبت به مدل‌های موی مردانه انجام شده است، مدل‌های موی یارانی زنان مورد استقبال واقع می‌شود و به زودی ژورنال‌ مدل موی ایرانی ویژه خانم‌ها نیز منتشر می‌شود.

البته اکنون که واکنش معاون هنری وزیر ارشاد، کارگزاران این جشنواره را با ناامیدی مواجه ساخته، معلوم نیست که کتاب ژورنال مدل موی زنان چه سرنوشتی بیابد. آیا آنها حاضرند مسیر میدان بهارستان، خیابان انقلاب، بزرگراه حقانی را برای گرفتن مجوز کتاب جدید خود طی کنند و اگر چنین کنند، آیا وزارت ارشاد پس از اخبار و جهت‌گیری‌هایی که در چند روز اخیر شاهد آن بودیم به چنین کتاب‌ایی مجوز خواهد داد؟

نارضایتی برخی شرکت کنندگان
جشنواره‌های مو و لباس سابقه چندانی در جمهوری اسلامی ندارند و از چند سال پیش رونق گرفته‌اند. برخی از جشنواره‌ها با مدیریت یا حمایت فرحناز قندفروش و همسر ثمره هاشمی دوست قدیمی رئیس‌جمهور برگزار شدند و به رغم انتقادهای مختلف، هیچ مقام دولتی علیه آن موضع‌گیری نکرد. این جشنواره‌ها به دلیل آن که اسپانسرهای دولتی یا خصوصی قوی داشتند، بدون اخذ هزینه‌های جدی از مهمانان بزگزار می‌شد و به همین دلیل نارضایتی چندانی در پی نداشت.

اما مسئولان بخش خصوصی جشنواره حجاب و عفاف بر خلاف جشنواره‌های قبلی تصمیم گرفتند بخش مهمی از هزینه‌های خود را از طریق شرکت کنندگان دریافت کنند که این مسئله به نوبه خود اعتراض‌هایی را به همراه داشت.

حدود 500 آرایشگر از سراسر کشور در این همایش حضور یافتند. به گفته ژاله خدایار، رئیس جشنواره حجاب و عفاف حدود نیمی از شرکت‌کنندگان در جشنواره هزینه پرداخت کردند. برگزار کنندگان این جشنواره از آرایشگرانی که برای حضور در این همایش از طرف اتحادیه‌های آرایشگری سراسر کشور معرفی شده بودند، 130 هزار تومان ورودی دریافت کردند. این هزینه بابت مشارکت در جشنواره بود و هزینه‌هایی همچون رفت و آمد و اسکان آرایشگران نیز بر عهده خود آنان بود.

یکی از آرایشگران شرکت‌کننده در این جشنواره که از استان خراسان رضوی به تهران آمده بود در این خصوص گفت: 130 هزار تومان از ما پول دریافت کرده‌اند و هیچ اطلاعاتی به ما نداده‌اند. من هیچ چیزی از این جشنواره نیاموختم. فقط دارند خودشان را تبلیغ می‌کنند.

علی عابدی دبیر جشنواره حجاب و عفاف و مدیر شرکت بازرگانی متین رویان در این خصوص می‌گوید: نیازی نیست که ما مطرح کنیم در این جشنواره چقدر هزینه شده است. هر چقدر هم که هزینه شده باشد، کمتر از بخش دولیتی هزینه کرده‌ایم. چون ما بخش خصوصی هستیم، نتوانستیم هزینه‌ها را کم بگیریم و کیفیت را بالا ببریم.

جای خالی مدیران دولتی
بر خلاف انتظار برگزار کنندگان، جشنواره حجاب و عفاف، هیچ مقام دولتی در این جشنواره حضور نیافت. ژاله فدایار علت این مسئله را تعطیلی پیش‌بینی نشده دوشنبه هفته گذشته را علت این مسئله می‌داند. او می‌گوید: برخی مهمانان این مراسم از جمله یکی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس، قصد حضور در همایش را داشتند که به دلیل تعطیل شدن روز دوشنبه از سوی هیأت دولت و با این تصور که جشنواره به تعویق افتاده است در آن حضور نیافتند. هرچند به دلیل حضور آرایشگران از استان‌های مختلف امکان تعویق جشنواره وجود نداشت.

البته برخی منابع خبری، عدم حضور مسئولان را ب معانی دیگری تفسیر کردند. خدایار در ادامه می‌گوید: واکنش تمسخرآمیز برخی شبکه‌های تلویزیونی خارج کشور نشان‌دهنده مؤثر بودن این جشنواره است. همین که ما به عنوان متولی زیبایی قدم به میدان گذاشتیم، آنها دچار استرس شدند. این نشان می‌دهد که برخورد مدبرانه مردم و یک حرکت کوچک بخش خصوصی می‌تواند آنها به تنگنا بکشد. با این حال ادامه مسیر ما نیازمند حمایت‌های دولتی است. نمی‌دانم کجای کار ما اشکال داشت که با این واکنش هامواجه شدیم؟