سرنوشت کاخ ثابت پاسال چه می شود؟

 خلاصه اینکه خانه ای بود که در نوع و زمانه خودش نظیر نداشت اما گویا دست تقدیر گناه صاحبخانه را به پای خانه هم نوشته که این چنین غبار فراموشی بر نام آن و تیغ تیز غول های آهنی بیخ گلویش به انتظار تخریب نشسته است.

آنطور که از گفته ها و شنیده ها برمی‌آید، حدود سال ۴۳ کار ساخت «خانه ثابت پاسال» آغاز شد، هم معمار ایرانی داشت و هم خارجی. هنرمندان به نام هم فراخوانده شده بودند تا اثری بیافرینند ماندگار؛ ۱۲ سال طول کشید تا ذره ذره قد کشید و جوانی شد زیبا و رعنا و فقط دو سال خانواده ای در آن ساکن بودند، سیاسیون آن زمان هم برو و بیایی به آن داشتند.

البته بعد از انقلاب هم این خانه آدم های زیادی را به خود دیده و شاهد وقایع تاریخی بسیاری هم بوده است؛ ایجاد کانون تربیت اسلامی و نگهداری و آموزش بزهکاران اجتماعی به مدت ۱۰ سال، محل نگهداری قاچاقچیان مواد مخدر و مدتی هم اداره گذرنامه میهمان کاخ سنگی بوده اند.

در مرور خاطرات این خانه وقتی به این نقطه می رسیم، این سوال به ذهن می رسد که پس چرا بعد از این همه ماجرا این خانه مصادره شده به جای ثبت به عنوان یک اثر ملی و تاریخی به شرکتی تحت نام  صبا میهن واگذار شد؟ مگر نه اینکه بناهای تاریخی هر شهر، نشانگر هویت و اصالت مردم آن منطقه است؟ و اصلا چه کسی این کار را انجام داد که بعد هم شرکت آن را به شخص واگذار کند و این چنین نظاره گر پیر و فرسوده شدن آن و پروراندن نقشه ساخت برج ۹ طبقه تجاری در سر باشد؟ یا اصلا چرا راه دوری برویم، سال ۸۶، سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری تهران در پهنه بندی شهری، این خانه را به عنوان باغ ثبت کرده بود، اما چرا و با درخواست چه کسی یا چه کسانی در طرح تفصیلی جدید که در دوران احمدی نژاد تدوین شد، کاربری آن به تجاری-مسکونی تغییر یافت؟

سوسن اصغری، استاد دانشگاه در مقاله ای راجع به بناهای تاریخی می گوید: بناهای تاریخی، تاریخ فرهنگی و هویت ملی است که باید سال ها حفظ شود تا آیندگان نیز از وجود آنان و سرگذشت هویتی و ملی آنان تجربه ها بیاموزند و در حقیقت گذشته زنده را به نسل های آینده نشان دهند. این بناها، ساختمان های معمولی شخصی نیستند که دائم تخریب شوند و دوباره ساخته شوند و یا با تصمیم گیری فردی و سلیقه غیرمتخصص فردی اداره شوند، بلکه ارزش فرهنگی، تاریخی و ملی دارند که باید بنیادی برای اینگونه بناها تصمیم گیری و برنامه ریزی کند.

وی خاطرنشان می کند: این بناها، علاوه بر کلیه ارزش های فرهنگی، هویت معماری و هنر ساخت و ساز را نیز با زبان گویا بیان می کنند و شخصیت ملت ها را نشان می دهند که به مثابه هویت فردی و اجتماعی هر کشوری است.

اظهارنظر حیرت انگیز یک مقام مسئول

پرونده این خانه اگرچه دو سال پیش به جریان افتاد و واکنش هایی را نیز برانگیخت اما به یک سال هم نکشید که باز هم سکوتی سرد حکمفرما شد. با این حال در اظهارنظرهای مسئولان در سال ۹۳، جواب های حیرت انگیزی به چشم می خورد؛ رجب علی خسروآبادی، مدیرکل سازمان میراث فرهنگی استان تهران ادعا می کند، این بنا تاریخی و ارزشمند نیست و در صورتی‌که کارشناسان‌شان تائید کنند، برای ثبت ملی‌اش اقدام می‌کنند.

پس از این اظهارنظر و انتشار خبرهایی درباره‌ احتمال تخریب این بنای تاریخی، مهدی معمارزاده، کارشناس فنی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران با مجوز کمیسیون ماده‌ پنج به این مکان تاریخی سرکشی کرده و به ایسنا گفته بود: این بنای تاریخی هم به دلیل معماری خاص و استفاده از فضاهای طبیعی و هم نقش آن در تاریخ اهمیت دارد و باید به عنوان یک بنای تاریخی ارزشمند مورد توجه قرار گیرد.

وی درباره‌ طرحی که چند سال پیش شورای عالی معماری و شهرسازی برای شناسایی بناهای تاریخی تهران مصوب کرده بود، نیز اظهار کرده بود: مشاوران طرح تفصیلی تهران در طول سال‌های گذشته برای اجرایی کردن این طرح، حتما با خانه‌های زیادی که در این حد ارزشمند هستند مواجه شده‌اند، اما گاهی اوقات به نظر می‌رسد یا ارزشمند بودن این خانه‌ها را اعلام نکرده‌اند یا اصلا نمی‌دانسته‌اند که چنین بناهای ارزشمندی وجود دارند، اما در حال حاضر باید به عنوان بخشی از خاطرات جمعی خیابان جردن، که همه‌ی آن‌ها در حال تبدیل شدن به برج هستند، این بنای تاریخی باقی بماند.

با این حال زمانی که خبرنگار جهان اقتصاد با خسروآبادی تماس گرفت و دلیل چنین اظهارنظری را از او جویا شد، وی با لحن کنایه آمیزی با طرح این سوال که این موضوع مربوط به دو سال و نیم قبل است، آیا فکر کردید مرور زمان نظر ما را عوض می کند؟ تلفن را قطع کرد و حاضر به پاسخگویی در این باره نشد.

302