حسن نجفی : این دختر 23 ساله اهل شهرستان مهران بر اثر اختلاف نظر با پدرش، با چند ضربه تبر به قتل رسید. به گفته شاهدان عینی ، بعد از درگیری لفظی بین پدر و دختر و شدت گرفتن این درگیری در نهایت پدر به وسیله تبر، چند ضربه به ناحیه سر دختر خود زده و او را به قتل رسانده است.قاتل پس از این اتفاق، خود را به کلانتری محل معرفی می کند و هم اکنون در بازداشت پلیس است. فرد قاتل کارمند یکی از ادارات شهرستان مهران در استان ایلام است.
در همین رابطه و در تحلیل این موضوع با دکترایرج خالصی، حقوقدان،وکیل پایه یک دادگستری و استاد دانشگاه صخبت کردیم.
-آقای دکتر بعنوان اولین سوال چقدر از وضعیت وشرایط ایلام اطلاع دارید؟
زادگاهم ایلام است.در کتاب هایم نوشته ام.به این زبان اندیشیدام وبه این زبان می اندیشم از طرفی با توجه به اینکه تعلقاتی در شهرایلام واستان دارم از اوضاع اجتماعی این استان بی اطلاع نیستم.
-آقای دکتر همانطورکه میدانید چند روز پیش پدری دخترش را به قتل رساند حال جنابعالی بعنوان یک حقوقدان این موضوع رو از دیدگاههای مختلف تشریح کنید.
عرض شود همانطوریکه استحضار دارید برابر اصل چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران کلیه قوانین موضوعه باید با قوانین اسلامی مخالفتی نداشته باشند که البته من نقل به مضمون میکنم عین قانون اساسی در دسترسم نیست.بنابراین قانون مجازات اسلامی همانطورکه از اسم وعنوان آن پیداست مطابق با موازین اسلامی و از فقه اسلام اخذ شده است.فقهای عظام ما اعم از متقدم و متاخر در کتب فقهی خود در باره قصاص صحبت کرده اند.از جمله از معروف ترین کتاب ها ،کتاب لمعه است که کتاب روضه در شرح آن نوشته شده است.بنابراین پدر را از لحاظ درجه به نسبت هرچه بالا رود در برابر فرزندش هرچه پایین تر رود قصاص نمی کند زیرا پیامبر اکرم فرموده است :پدر بخاطر پسرس قصاص نمیشود ودختر نیز به اجماع فقها وبه طریق اولی حکم پسر را دارد واز قول امام صادق روایت شده که فرموده : پدر بخاطر کشتن فرزندش قصاص نمی شود ولی فرزند بخاطر کشتن پدر قصاص میشود والبته باید گفت که فرزند شامل دختر نیزمی شود.اما این را هم باید بدانیم پدری که فرزندش را را بکشد فرق نمیکند دختر باشد یاپسر مجازات دارد اما مجازاتش پرداخت دیه وتعزیر و کفاره است.
-پدر باید دیه را به چه کسانی پرداخت کند؟
به سایر وراث.از جمله به مادر مقتول.همسرمقتول فرزندان مقتول اما خود پدر سهمی ندارد چون قاتل از مورث خود ارث نمیبرد.از فقهای متاخر حضرت امام خمینی درکتاب تحریر الوسیله فرموده است که: شرط سوم از شرایط قصاص نفس انتفاع پدر بودن است یعنی پدر بخاطر قتل فرزندش کشته نمیشود وظاهرا پدر پدر وهرچه بالاتر رود بخاطر فرزند هرچه پایین تر رود قصاص نمیشود اما باید دیه وکفاره بپردازد.حضرت ایت اله خوی در کتاب تکمله الامنهاج نیز شرط سوم از شرایط قصاص نفس را پدر نبودن قاتل ذکر نموده است وفرموده است که: که پدر به جهت قتل پسرش کشته نمیشود ولی ولی محکوم به پرداخت دیه میشود وتعزیر نیز میگردد ونکته جالبی که امام خمینی در کتاب تحریر الوسیله بیان فرموده است این است که میفرماید: پدر به کشتن پسر کشته نمیشود ولو اینکه کفو او نباشد یعنی در دین با او مساوی نباشد بنابراین پدر کافربه جهت پسر مسلمان کشته نمیشود.
-اینها که گفته شود حکم شرع بود قانون در این رابطه چه حکمی دارد؟
قانون مجازات اسلامی به شرح ماده 301موضوع را مطرح نموده وچنین مقرر داشته که :قصاص در صورتی ثابت میشودکه مرتکب پدر یا از اجداد پدری مجنی علیه نباشد.این حکم شرع و قانون بود.اما نکته مهمی که باید به ان تاکید شود این است که درشرع انور اسلام و به تبع آن در قانون مجازات اسلامی قتل نفس گناهی بزرگ شمرده شده است.ودر هیچ متنی از متون فقهی وحقوقی قتل نفس مجاز محسوب نشده وبه هیچ پدری اجازه داده نشده است که فرزند خود را بکشد و یا بگوید پسرت یا دخترت را بکش بلکه گفته شده که اگر کشت قصاص ندارد ولی مجازات های دیگر را که عرض کردم از جمله دیه.محکومیت به تعزیز و کفاره باید پرداخت کند.بنابراین اگر چنین فکر کنیم که اسلام و قانون مجازات اسلامی مقرر داشته که پدر فرزندش را بکشد پنداری باطل است.
-به نظر جنابعالی چونکه هم در شرع وهم در قانون به صراحت آمده است که اگر پدر فرزند خود را بکشد قصاص نمیشود این به نوعی تشویق پدر برای قتل فرزند محسوب نمیشود؟
نه .به هیچ وجه.زیرا در مواردی که چنین قضیه ای اتفاق افتاده است آیا پدری که فرزندش را کشته است پیش از اقدام به قتل کتب فقهی را مطالعه نموده است؟آیا قانون را مطالعه کرده است؟آیا فرد فرهیخته ای بوده است؟که گفته شود با مطالعه کتب فقهی و قانونی از این موضوع اطلاع پیدا کرده است که فرزند خود را بکشد .بحثی که دین اسلام به صراحت آیات چند از قران مجید قتل نفس را گناهی بزرگ شمرده ودر قرآن آمده است که :هر کس یک نفر را بکشد مانند آن است که همه مردم جهان را کشته است.آیا این تشویق به قتل است؟مسلمآ خیر. وقتی که قرآن برای قاتل علاوه بر مجازات دنیوی مجازات اخروی نیز تعیین کرده چطور میتوانیم ادعا کنیم که شرع وقانون قتل فرزند را جایز دانسته است؟گفته شده اگر پدری فرزند خود را به قتل برساند از مجازات قصاص نفس معاف است ولب مجازات های دیگری در مورد وی اجرا میشود .
-در مورد قتل اخیری که دریکی از شهرهای استان ایلام بوقوع پیوست و پدری دخترش را کشت و موارد مشابه دیگری که در ایلام کم هم نیستند توضیح بفرمایید وعلل انرا چه میدانید؟
به اعتقاد من علت وانگیزه اصلی فرهنگ سنتی حاکم بر این قضیه است.که در پیش از اسلام وبعد از اسلام در جوامع اسلامی وجود داشته ودارد.پدری که فرزندش را میکشد نه بخاطر این بلکه بخاطر شرف خانوادگی .طایفه ای.ایلی و عشایری خود است که متاسفانه در مواردی که فرزند و بویژه دختر مورد سوء ظن قرار میگیرد اگر پدر وحتی برادرش او را بکشد فرهنگ سنتی عمل او را مشروع میداند.واین فرهنگ ریشه هزاران ساله دارد.هیچ پدری تا آنجا که من اطلاع دارم در دادگاه نگفته که شرع یا قانون به وی اجازه داده است که فرزندش را بکشد .
-راهکار شما برای مقابله با چنین اقداماتی چیست؟
باور من این است که باید فرهنگ سازی شود.به این ترتیب که از مذموم بودن قتل نفس و مجازات دنیوی و اخروی آن به مردم گفته شودو به مردم بگویند که قتل نفس اگر در این دنیا مجازاتی نداشته باشد در آخرت مجازات سنگینی دارد تاکسانی که اعتقادات قوی مذهبی دارند به خود آیند و این خیال که کشتن فرزند خود را از سر به در کنند.از طرفی دیگر در مکان های مذهبی توسط روحانیون محترم ودر مجامع دیگر از جمله دانشگاهها سمینارهایی در این مورد برگزار گردد و سخنرانانی از اقشار فرهیخته جامعه این موضوع را تشریح و روشنگری نمایند و صداوسیما هم میتواند نقش بزرگی ایفاء کند.
-و اما سخن پایانی شما ؟
موضوع مورد بحث فقط مشکل مردم استان ایلام نیست.در اغلب استان ها این مشکل وجود دارد و من امیدوارم با روشنگریهایی که در زمینه مسایل فرهنگی بوجود خواهد آمد چنین اتفاقاتی در آینده تکرار نشود و پدر بطور ویژه و برادر و سایر مردان خانواده و فامیل بداند که کشتن دختران بی گناه حق شرعی وقانونی آنها نیست و جامعه نیز چنین حقی به آنها نداده است.آنها از نظر اجتماعی مورد انتقاد خواهند بود و به به امید روزی که چنین فجایعی در هیچ جای جهان رخ ندهد.
46
نظر شما