حال بدِ «عشق‌آباد» در تهران/ عکس

باز هم سفال‌ها زیر پا خُرد می‌شوند، کشاورزان با غروب آفتاب و خستگی از کار سوار بر موتورهایشان از کنار تپه‌ای از تاریخ می‌گذرند و به فکر نان شب‌شان هستند. جای پای گوسفندان هم نشان می‌دهد تا ساعاتی پیش، اطراف تپه باستانی در حال چریدن بوده‌اند، رد پای موتورها نیز نشان می‌دهند جوانان، پیست خوبی را برای گذراندن اوقات فراغت پیدا کرده‌اند! سوراخ هایی که در همه جای تپه دیده می‌شود هم رد پای دزدان تمدن است.

این روزها بیشتر تپه‌های باستانی در ایران همه یا حداقل یکی از این ویژگی‌ها را دارند، همان طور که تپه عشق‌آباد معروف به "پال طرخان" در اطراف شهرری این چنین است.

یک باستان‌شناس پیشکسوت درباره این تپه می‌گوید: «چال طرخان» اشتباه است و این اسم وجود ندارد و من در این‌باره نامه‌ی مفصلی هم به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نوشتم که اسم آن را اصلاح کنند. این تپه مربوط به روستای «عشق آباد» است که نام آن «اشک آباد» بوده و مربوط به دوره پارت‌ها و اشکانیان بوده است و به مرور زمان بر اثر کثرت تلفظ، به عشق‌آباد تغییر نام پیدا کرده است.

«خسرو پوربخشنده» ادامه می‌دهد: قلعه عشق آباد را به عنوان چال طرخان معرفی کرده‌اند. فاصله این تپه که اسم درست آن «چال تلخان» است با محل مورد نظر یعنی «تپه عشق آباد» که آثار منسوب به چال تلخان در آن به دست آمده 4 و نیم کیلومتر است.

او اضافه می‌کند: البته ما در شمال شرق ایران جایی هم به نام عشق آباد داریم که در تلفظ به آن «عَشق آباد» می‌گویند.

این باستان‌شناس بیان می‌کند: تپه عشق آباد با آثار دوره اشکانی و ساسانی موجود در آن در جنوب شرق چال تلخان قرار گرفته که حد فاصل بین این دو محل روستای نظر آباد قرار دارد، در حالیکه در چال تلخان دو تپه به نام‌های «تپه شغالی» و «تپه موشی» وجود داشته که امروزه تپه شغالی از بین رفته است.

پوربخشنده اظهار می‌کند: اریک اشمیت (باستان‌شناس آلمانی- آمریکایی) که در این محل کاوش کرده، می‌توانست نزدیک‌ترین محل به عشق آباد را نظرآباد معرفی کند. چال تلخان نمی‌توانسته هیچ ارتباطی با آثار قلعه عشق‌آباد داشته باشد.

او می‌گوید: چون آقای اشمیت این محل را به عنوان چال تلخان معرفی کرده، ما نیز باید همان نام را تکرار کنیم. این محل را "اریک اشمیت" در تابستان 1315 شمسی به این نام معرفی کرده است در حالی که نام اصیل و محلی آن "چال تلخان" است.

این باستان‌شناس بیان می‌کند: در موزه ملی نیز تمام گچ‌بری‌های بدست آمده را با برچسب چال طرخان معرفی کرده‌اند که هیچ ارتباطی به هم ندارند.

در نزدیکی تپه «عشق‌آباد» تالابی به همین نام وجود دارد که پرندگان مهاجر هر ساله از نقاط دیگر و از بالای تپه های باستانی که هر سال آب می روند عبور می‌کنند.

۴۷۴۷