ایران باید از چرخه توسعه‌نایافتگی عبور كند و به روزهای خوش برسد كه در آن كار و شغل برای جوانان، رفاه مادی برای خانواده‌ها، شهر تمیز برای مردم، نام پرآوازه تولیدات آن در جهان و آرامش خاطر آیندگان ممكن شود. اگر بخواهیم درمیان كشورهای جهان مدلی برای عبور از توسعه‌نایافتگی پیدا كنیم كشور كره جنوبی شاید بهترین الگو باشد.
در این خصوصی، نظر ارایه شده اكنون با ارایه یك تحلیل و گزارش كارشناسی از طرف مركز پژوهش‌های مجلس تایید می‌شود.
در گزارش این مركز آمده است: «كره جنوبی یكی از نمونه‌های كامیاب سیاستگذاری برای توسعه مبتنی بر صفنعت و فناوری است» در این گزارش اضافه شده است: «مرحله سوم توسعه كره جنوبی آزادسازی بود كه در این مرحله آزادسازی تجاری و تاكید بر پیشبرد سرمایه‌گذاری در بخش فناوری همراه بود. بزرگ‌ترین دغدغه سیاستگذاری كره‌ای در تقویت بخش‌های بهره‌ور، بزرگ مقیاس بودن آن بخش‌ها بود. این دغدغه با دو چالش مواجه بود. چالش اول این بود كه هر بنگاه در یك بخش بزرگ شود و چالش دوم این بود كه بازار داخل كوچك بودو باید راه صادرات گشوده می‌شد.»
تاسیس چائبول‌ها در كره جنوبی این دغدغه‌ها را برطرف كرد. «سامسونگ» و «دوو» نمونه‌های كامیاب چائبول‌های كره جنوبی‌اند كه اكنون در دنیا نامی بلند برای كره جنوبی تهیه و تدارك دیده‌اند. كره جنوبی باسیاست‌های توسعه‌ای خود توانسته است درآمد سرانه مردم را به ۲۸ هزار دلار در سال ۲۰۱۴ (به قیمت جاری) و ۲۵ هزار دلار به قیمت‌های ثابت برساند.
كره جنوبی در سال ۲۰۱۳ با تولید ۲۸.۹ میلیون تن فولاد رتبه چهارم جهان را به دست آورد و در حال حاضر ۳ پالایشگاه بزرگ نفت از ۱۰ پالایشگاه بزرگ جهان متعلق به كره جنوبی است.
بخش الكترونیك و فناوری اطلاعات بخش پیش برنده اصلی توسعه كره جنوبی بوده است، به طوری كه از ظهور این بخش به عنوان مهم‌ترین موتور رشد اقتصادی این كشور یاد می‌شود.تلویزیون‌های TFL-LCD و تلویزیون دیجیتال وتلفن همراه سامسونگ توانسته است راه را برای كشور برتر برای توسعه فناوری باز كند.
ایران و كره
دو كشور ایران و كره جنوبی از دهه ۱۹۶۰ میلادی روند مدرنیزاسیون و توسعه را شروع كردند. با وجود این، كره جنوبی با موفقیت در برنامه‌ریزی اقتصادی، در ردیف كشورهای صنعتی جای گرفت، اما ایران همچنان كشوری وابسته به درآمدهای نفتی باقی ماند.
سیاستگذاران كره‌ای برنامه‌ای طراحی كردند تا به همراه نگهداری و حفاظت از اصول اقتصاد بازار و ایجاد مزیت رقابتی در صنایع پیشران، حضور و حمایت هوشمندانه دولت را هم داشته باشند. زمینه اصلی مداخله دولت در كره، پدید آوردن یك نظام اقتصادی مستقل بود. توسعه و فناوری در كره جنوبی پس از طی سه مرحله جهش، پیشبرد صنایع سنگین و آزادسازی حاصل آمده است. با توجه به اینكه هدف سیاستگذاران كره‌ای ایجاد مزیت رقابتی در بخش‌های خاص بود، آنها با انتخاب صنایع پیشران و حمایت از آنها مسیر توسعه را پیمودند.
دولت توسعه‌گرای كره برای توسعه مبتنی بر صنعت و فناوری، سیاست‌های زیر را در پیش گرفت:
- انتخاب بخش‌های خاص و ارایه كمك‌های مختلف به آنها،
- جلوگیری از رقابت شدید میان بخش‌ها،
- سوق دادن بخش خصوصی به ایجاد بنگاه‌های بزرگ (چائبول)،
- مدیریت مصرف خصوصی به منظور انباشت سرمایه،
- مداخله در بازار اعتبارات و هدایت آنها به سوی بخش‌های خاص.
اما در مورد ایران، علیرغم تاكید بر سیاست‌های صنعتی، توسعه فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در برنامه‌های توسعه، مسیر توسعه مبتنی بر صنعت و فناوری تاكنون با موفقیت طی نشده است. ضعف‌های نهادی قابل توجه، موانع اساسی بر سر راه اجرای موفق برنامه‌های توسعه و تحقق اهداف آنهاست. از جمله این موانع می‌توان به فقدان یك درك درست از مفهوم توسعه، عدم مدیریت صحیح اقتصادی و فساد مالی و اداری، اتخاذ سیاست‌های تعدیل ساختاری و ضعف ظرفیت‌های سازمانی اشاره كرد.
مساله این است كه رویكرد بنگاه‌هایی كه در اقتصاد رانتی ایجاد می‌شوند، عموما به سمت افق نگرش كوتاه‌مدت و مقیاس تولید پایین است. وجود بنگاه‌های كوچك مقیاس به این معناست كه فعالیت‌های اقتصادی در كشور، بیشتر متكی به شخص است و در نتیجه، تخصصی شدن امور و تقسیم كار عقلایی و صرفه‌های ناشی از مقیاس اتفاق نمی‌افتد. بنابرای گسترش طولو عرض بنگاه‌ها با اتخاذ سیاست‌های درست، از مهم‌ترین اقدامات مورد نیاز برای غلبه بر موانع توسعه‌یافتگی به شمار می‌رود. بدین منظور ضروری است سیاستگذاران مقتضیات تولید را سرلوحه قرار دهند و سیاست‌های پولی را بر محور اقتضائات بخش‌های مولد بازنگری كنند. پس دولت موظف به انضباط مالی و شفاف‌سازی تخصیص منابع و همچنین محور قرار دادن منافع تولیدكنندگان است.
برجسته كردن اهمیت مقیاس تولید در سیاست‌های صنعتی، سازمان‌یابی افراد و رفع موانع تعاملی و پرهیز از شوك‌درمانی و تغییرات پی‌درپی سیاست‌های نادرست، از مهم‌ترین اصول زیربنای سیاستگذاری برای توسعه مبتنی بر صنعتی و فناوری است.
22539
نظر شما