یک استاد به ازای ۶۹ دانشجو/ دانشگاه های ایران هنوز با کمبود استاد دست و پنجه نرم می‌کنند

مینا افشار: یکی از چالش‌های اصلی در دانشگاه های ایران، نسبت استاد به دانشجوست، نسبتی که فاصله بالایی با معیار های جهانی دارد. نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه‌های ایران در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا محسوس‌تر است. هرچند هنوز هم این نسبت به سرانجام نرسیده است، اما گزارش هایی  که از سوی وزارت علوم و دانشگاه آزاد اسلامی در دوره جدید در این باره ارائه می شود، نشان از تغییراتی در کیفیت آموزشی و نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه ها می دهد.
هم اکنون ؛ بر اساس آمارهای موجود، تعداد دانشجوبان کل دانشگاه های کشور ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر است و طبق آمار وزارت علوم ۷۰ هزار نفر عضو هئیت علمی هستند، یعنی نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه های کل کشور یک به ۶۹ است که فاصله معناداری با استاندارد جهانی دارد و باید این فاصله کمتر شود. 

وزارت علوم و وزارت بهداشت در ۲ سال اخیر، مجموعا ۲ هزار و ۱۰۰ هیئت علمی بیشتر جذب نکرده است. در میان تنها دانشگاه آزاد اسلامی است که اوضاع نسبتا بهتری را دارد. در دانشگاه آزاد اسلامی یک میلیون و ۷۰۰ هزار دانشجو و ۳۲ هزار و ۵۰۰ عضو هیئت علمی حضور دارند که طبق آمار اگر دانشجویان سما(دانشجویان کاردانی در آموزشکده های فنی) از این تعداد کم شوند، تعداد دانشجویان دانشگاه آزاد یک میلیون و ۵۵۰ هزار نفر می شود.
با یک نسبت تناسب ساده، نسب استاد به دانشجو در دانشگاه آزاد اسلامی یک به ۴۷ است، یعنی به مراتب از آمار کلی کشور بهتر است گرچه در مقایسه با استاندارد های جهانی اوضاع مناسبی نیست. در نمودار های زیر تعداد اساتید دانشگاه طی سال های اخیر و چگونگی رشد دانشجویان قابل رویت است که این نسب نامناسب در دانشگاه های کشور را بیش تر به رخ می کشد.

با این حال دانشگاه آزاد در چندسال اخیر قریب به ۱۱ هزار عضو هیئت علمی جذب کرده است. یعنی ۵ برابر بیشتر از دولتی ها و این آمار روز به روز بهتر می شود. 

علاوه بر این، یک آمار دیگری هم می توان به آمار موجود اضافه کرد؛ دانشگاه آزاد حدود ۴۰ هزار استاد مدعو دارد؛ طبق صحبت های وزیر علوم، هر سه استاد مدعو یک عضو هیئت علمی محسوب می شود.بنابراین اگر این نسبت را اضافه کنیم، یعنی مجموع استادان تمام وقت دانشگاه آزاد (۳۲ هزار و ۵۰۰) با یک سوم حق التدریس ها که حدود ۱۳ هزار نفر می شود، در مجموع نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه آزاد یک به ۳۷ است. در صورتی که نسبت استاد دانشجو کل کشور یک به ۶۹ است. بررسی افزایش نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه آزاد نشان از آن دارد که یک پروژه غیردولتی می تواند موفق باشد.

اهمیت دیگر این اتفاق از آنجایی است که دانشگاه آزاد اسلامی در دوره جدید تاکنون ۱۱ هزار هئیت علمی جذب شده، در حالیکه دانشگاه دولتی اعم از وزارت علوم و وزارت بهداشت به علت کمبود منابعی که دارند، بیش از ۲ هزار هیئت علمی جذب کرده است. 

با این حال بررسی های موجود نشان می دهد، در کل نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه آزاد یک به ۴۷ و نسبت به همگن یک به  ۳۷ و نسبت به دانشگاه کل کشور یک به ۶۹ است.  

پذیرش بیش از ۳ هزار عضو هیئت علمی جدید در دانشگاه آزاد

در این رابطه فرهاد حسین زاده لطفی معاون آموزشی دانشگاه آزاد به فراخوان جذب اعضای هیئت علمی اشاره کرد و گفت: دانشگاه آزاد اسلامی در بهمن ماه امسال فراخوان جذب اعضای هیئت علمی خود را منتشر می کند و بر اساس این فراخوان، تعداد ۳هزار و ۵۰۰ استاد جدید بر این دانشگاه پذیرفته می شوند. 

او اعلام کرد: امسال ۲ هزار عضو هیئت علمی جدید در این دانشگاه جذب شده اند و پرونده یک هزار و ۵۰۰ نفر از استادان این دانشگاه نیز در یک ماه آینده بررسی و تعیین تکلیف می شود.

معاون آموزشی دانشگاه آزاد گفته بود: اکنون این دانشگاه دارای ۳۲ هزار و ۷۵۳ عضو هیئت علمی تمام وقت و شاخص نسبت استاد به دانشجو این دانشگاه یک به ۴۲ دانشجو است. 

حسین زاده لطفی تأکید کرد که این دانشگاه برنامه دارد تا سال ۹۹ شاخص نسبت استاد به دانشجو را یک به ۳۷ نفر برساند.

نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه های دولتی استاندارد می‌شود

پیش از این نیز رئیس مرکز جذب وزارت علوم هم اعلام کرد: براساس فراخوان های مرکز جذب و پیش بینی های صورت گرفته دانشگاه‌های دولتی می‌توانند تا سال ۹۵ نسبت استاد به دانشجو را به زیر ۲۰ نفر کاهش دهند.

حجت الاسلام محمدرضا رضوان طلب، در خصوص نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه‌های سراسری گفت: به طور کلی در دانشگاه های دولتی این نسبت بین ۲۵ الی ۳۰ است، یعنی به اعضای هر ۲۵ دانشجو یک استاد وجود دارد.

او گفت: در دانشگاه‌های پیام نور و دانشگاه آزاد این نسبت ها متفاوت است. نمی توان یک میانگین صحیح اعلام کرد که معتبر باشد، اما در وزارت علوم طبق صحبت هایی که داشته ایم قرار است این نسبت به زیر ۲۰ نفر کاهش یابد.

رئیس مرکز جذب وزارت علوم گفت: استاندارد بین المللی بین ۱۳ تا ۱۶ نفر است. در صورت ایجاد شرایط و با توجه به فراخوان هایی که مرکز جذب اعلام کرده تا پایان سال ۹۵ دانشگاه های دولتی به این نسبت دست یابند.

۴۷۲۳۶