حسین صرافی: ایران از جمله کشورهایی است که عمل جراحی تغییر جنسیت در آن قانونی است. در همین حال ایران تنها کشوری است در خاورمیانه که اجازه چنین عملی را به افراد می دهد، عملی که تنها در کشورهای پیشرفته مشاهده می شود. علاوه بر این، بزرگان دین و علمای فقه از جمله امام خمینی نیز به شرط تائید پزشک مورد اعتماد، چنین عملی را جایز دانسته اند. بر همین اساس در ایران افرادی که در وجود فیزیکی آنها تغییرات ناخواسته ای صورت گرفته به راحتی می توانند به اصل خود بازگردند.
تشخیص طبی
امروز در ایران بیش از هر کشور دیگری در جهان عمل های جراحی تغییر جنسیت انجام می شود.
دولت حتی نیمی از هزینه کسانی را که به کمک مالی نیاز دارند تامین می کند و تغییر جنسیت در شناسنامه ثبت می شود.
دکتر علیرضا کاهانی، کارشناس پزشکی قانونی، درباره درمان ناهنجاری های جنسیتی می گوید:" این ناهنجاری ها از طریق درمانهای غیر جراحی شامل روان درمانی، هورمون تراپی، گروه درمانی و همچنین جراحی درمان می شوند."
دکتر سجاد، مدیر سایت ایران سلامت، با اشاره به اینکه درمانهای غیر جراحی برای این گروه مؤثرتر است، می افزاید:" به دلیل آنکه منشأ بیماری این اشخاص روانی است، باید با روانکاوی و روان پزشکی معالجه شوند زیرا، جسم سالم بدون روان سالم میسر نیست."
دکتر سیدمهدی صابری، روان پزشک پزشکی قانونی، نیز معتقد است:" از لحاظ علمی، هر بیماری که قصد عمل تغییر جنسیت را دارد، باید یک تا دو سال هورمون درمانی کرده و به صورت آزمایشی در نقش جنسی مخالف زندگی کند تا در مورد تصمیم خود نسبت به عمل جراحی اطمینان یابد، زیرا پس از عمل هیچ راه بازگشتی وجود ندارد. طی این مدت هم می توان برای آنها کارت موقت هویت صادر کرد. حال آنکه در کشور ما عملاً چنین دوره ای وجود ندارد و بیمار بدون گذراندن دوره آزمایشی، اقدام به عمل می کند که این نگران کننده است."
وی همچنین اعتقاد دارد:" بسیاری از مبتلایان به اختلال هویت جنسی به اختلال های روانی از جمله افسردگیهای شدید مبتلا هستند که به مجوز عمل نیاز ندارند."
دکتر حمید سجاد، به نحوه انجام نادرست این عمل ها اشاره کرده و می گوید:" به دلیل حساسیت این عمل ها، باید توسط پزشکان مجرب ارولوژیست و جراح پلاستیک انجام شود. اما دیده شده که پزشکان عمومی نیز این گونه جراحی ها را هم انجام می دهند که عوارض بسیاری برای فرد مبتلا به همراه دارد."
فتوای رهایی بخش امام (ره)
فتوای تغییر جنسیت را اول بار حضرت امام خمینی (ره) بعد از انقلاب در پاسخ به درخواست مردی که قصد داشت عمل تغییر جنسیت انجام دهد، صادر کردند. البته پس از آن رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه ای، آیت اله مکارم شیرازی، آیت الله موسوی اردبیلی نیز مباحثی پیرامون مجاز بودن عمل و مسائل شرعی پیرامون این بیماری مطرح کرده اند.
دخترها موفق ترند
دکتر رحمان فارسی، پزشکی است که در چند عمل تغییر جنسیت حضور داشته است. به عقیده او در عمل تغییر جنسیت کسانی که دختر می شوند، موفق ترند. او معتقد است پسرها نمی توانند زندگی عادی داشته باشند و ازدواج موفق و زندگی خانوادگی مطلوب در آنها به ندرت به چشم می خورد.
فارسی می گوید:" اکثر کسانی که تغییر جنسیت می دهند در مرحله تخلیه اندام های جنس قبل می مانند و عمل های تکمیلی را انجام نمی دهند چرا که متوجه می شوند تا همین جا هم کار اشتباهی کرده اند."
او با اشاره به برخی عواقب منفی از تغییر جنسیت به دلیل شرایط اجتماعی می افزاید:" این افراد در نهایت در جامعه پذیرفته نمی شوند و به سمت افسردگی و خودکشی می روند."
نبود الگوی مردانه در خانواده
به اعتقاد روان پزشکان، مردان مبتلا به ناهنجاری های جنسیتی، در فرآیند یادگیری نقش جنسی در دوران طفولیت دچار اختلال بوده اند، زیرا اغلب آنان از مدل نقش مردانه در سالهای رشد کودکی در محیط خانواده محروم بوده اند. به طوری که پژوهش ها نشان می دهد، از 46 مبتلای به اختلال هویت جنسی، 37 نفر فاقد مدل نقش مردانه بوده اند.
در پژوهش دیگری که توسط روان پزشکان غربی انجام شده، مشخص شده 100 درصد پدرانی که فرزند پسرشان به درجه شدید این اختلال مبتلاست، در خانه نبوده اند و 54 درصد پدرانی که پسرانی با درجه خفیف تر دارند نیز در خانه حضور نداشته اند. همچنین 82 درصد مبتلایان؛ به نبود پدر به دلیل طلاق، مشکلات خانوادگی و 10درصد به مرگ پدر اشاره کرده اند.
دکتر حمید سجاد، مدیر سایت ایران سلامت، معتقد است:" شرایط خانوادگی، میزان و کیفیت حضور والدین بویژه پدر، نحوه تعامل والدین با فرزند نیز در این مقوله مؤثر است؛ زیرا تجربه و پژوهشهای علمی نشان داده است پسرانی که با این اختلال مواجه می شوند، اغلب تحت مراقبت زنانه قرار دارند و پدر یا درخانه حضور ندارد یا حضور وی بسیار کمرنگ است. گاهی نیز به دلیل نبود پدر، مادر ناچار است شخصیتی مقتدر را ارائه کند. لذا، فرزند برای جلب رضایت و حفظ شرایط عاطفی و حمایتی، به انجام رفتارهای مادر تمایل نشان می دهد."
دکتر اسدالله پور، جامعه شناسی که عمل تغییر جنسیت را واقعیتی تلخ در جامعه می داند می گوید:" این که شخصی بخواهد بخشی از وجودش را انکار کند و آن را به تیغ عمل بسپارد بسیار دردناک است."
او می افزاید:" اگر چنین افرادی با همان بیولوژی دوگانه زنانه - مردانه در جامعه پذیرفته شود و برایش احترام قائل باشند دیگر نیازی به عمل نیست."
حکم تغییر جنسیت و طریقه استنباط احکام موضوعه
حجت الاسلام محمد مهدی کریمی نیا، روحانی مسئول تصمیم گیری در مورد انتساب جنسیت در گفت و گو با خبرآنلاین می گوید:" اسلام برای کسانی که از این مشکل رنج می برند درمانی دارد. اگر می خواهند جنسیت خود را عوض کنند، راه آن باز است."
آقای کریمی نیا می افزاید:" این بحث اساسا از بحث مربوط به همجنسگرایان جداست. مطلقا به هم ربطی ندارد. همجنسگرایان کاری غیر طبیعی و خلاف دین می کنند. در قوانین اسلامی ما آشکارا آمده است که چنین رفتاری مجاز نیست زیرا نظم اجتماعی را مختل می کند."
حجة الاسلام اصغری، دکترای حقوق جزا و جرم شناسی، نیز به تقسیم بندی فقهی در خصوص این افراد اشاره کرده و می گوید:" برای این افراد، از لحاظ فقهی سه حالت پیش بینی شده است.
نخست حالتی است که متخصصان فرد را " خنثی " می دانند، ولی وی در واقع مرد است؛ بین ساختار فیزیکی، حجمی، هورمونها و ژنها دلالت بر مردانگی او دارد، اما در کنار این نشانه ها دلایل زنانه نیز دارد. در این مورد که غلبه بر ویژگیهای مردانه است، مثل مرد با او برخورد می شود. در حالت دوم بر عکس است؛ یعنی غلبه بر دلایل زنانه است، حال آنکه نشانه های مردانه نیز وجود دارد. در این صورت وی به زنان ملحق می شود و احکام مربوط به زنان را در خصوص ازدواج، طلاق، حفظ حجاب ... خواهد داشت. فقها این صورت را " خنثی غیرمشکله " می دانند.
اما در حالت سوم که به اصطلاح فقهی" خنثی مشکله " است، هیچ ویژگی جنسی زنانه یا مردانه در فرد غلبه ندارد. این حالت دشوارتر از دو قسم دیگر است، اما بسیار نادر است. با وجود این، اسلام برای اینها نیز شرایط حقوقی و فقهی قائل شده است.
در این گونه اشخاص، احتیاط آن است که جمع بین احکام زن و مرد را رعایت کنند؛ یعنی در معاشرت با زنان و مردان احتیاط بر رعایت شؤون است. در خصوص ارث هم اینها بین دو جنس ارث می برند؛ یعنی نه مثل مردان یک دوم و نه مثل زنان یک چهارم، بلکه بین این دو بقیه موارد نیز در احکام فقهی اشاره شده است.
حال آنکه امروز در حقوق جهانی قوانین خاصی حتی در کنوانسیونهای بین المللی برای اینها به چشم نمی خورد.
در حقوق مرفوعه نیز در کشور ما قانون خاصی برای این اشخاص وجود ندارد. شاید دلیل قانونگذاران برای این مقوله؛ نبود احساس نیاز به دلیل وجود افراد بسیار اندک باشد. اما در کتب مختلف فقهی، مسایل آنها مطرح شده است.
لذا با استناد به اصل 167قانون اساسی و آیین دادرسی مدنی در ماده سه و قانون آیین دادرسی کیفری در ماده 214 مقرر شده که اگر مراجع قضایی با مسائلی مواجه شدند که تعیین تکلیف درباره آن نبود و یا قانون سکوت کرده بود و یا در ماده قانونی مزبور، اجمال، ابهام یا تعارض وجود داشت به گونه ای که مرجع قضایی به خاطر آن در روند رسیدگی اقناع نشد؛ مجوز داده شده تا قاضی محترم به منابع فقهی یا سایر منابع معتبر اسلامی و فتاوی معتبر علما مراجعه کند. بدین ترتیب، احقاق حقوق این اشخاص میسر می شود.
حجت الاسلام حامد ابوالحسنی، دین پژوه و مشاوره دینی نیز در این رابطه می گوید:" براساس احکام، دلیلی بر حرام بودن اصل تغییر جنسیت وجود ندارد. لکن انجام دادن این عمل از راه مشروع، مشروط بر آن است که شخص گرفتار حرام های جانبی نشود."
وی همچنین در پاسخ به سئوالی در مورد حکم افراد متأهلی که ازدواج می کنند می گوید:" اگر جنسیت یکی از زن و شوهر تغییر کند، از هنگام پدید آمدن تغییر، عقد نکاح آن دو باطل می شود چرا که ازدواج مرد با مرد یا زن با زن مشروع نیست. اما اگر تغییر جنسیت همزمان باشد، عقد آنان باقی می ماند."
در این میان بحث مهریه نیز پس از تغییر جنسیت زنی که مرد می شود از سئوالات اجتناب ناپذیر است. وی در این خصوص می گوید:" دلیلی بر ندادن مهریه به طور مطلق وجود ندارد، باطل بودن نکاح، بر اثر نبود امکان بقای اعتبار زوجیت است زیرا در این مثال آن دو به دو مرد و یا دو زن تبدیل شده اند و دلیلی ندارد بر اینکه عقد و قرارد پیشین، از هنگام تغییر جنسیت فسخ شود."
حجت الاسلام ابوالحسنی همچنین می گوید:" هر گاه مادر تغییر جنسیت دهد و به مرد تبدیل شود، بر فرزندان نابالغ خود ولایت پیدا نمی کند. زیرا عنوانی که برای ولایت ثابت می شود عبارت است از: عنوان پدری و مادر به صرف اینکه تغییر جنسیت دهد، پدر نمی شود. همچنین در مورد ارث، کسی که زن بوده و در هنگام مرگ مورث به مرد تغییر جنسیت داده است، دو برابر زن ارث می برد و عکس آن نیز صادق است."
نظر شما