این روز‌ها از اکثر خانه‌های شهرستان آستانه اشرفیه بوی بادام زمینی برشته به مشام می‌رسد چرا که این شهرستان ۸۰ درصد بادام زمینی کشور را تولید کرده و در این فصل از سال اکثر ساکنان این شهر که معمولا بادام کار هستند، به فرآوری بادام‌های برداشت شده مشغولند.
بادام زمینی آستانه اشرفیه مهم‌ترین محصول زراعی این شهرستان بوده که به دلیل خاک حاصلخیز آن (خاک سبک و با کیفیتی که حاصل رسوبات سفید رود است) مرغوب‌ترین نوع بادام در کشور است.
این محصول که ریشه بوته‌ای یک ساله است، از اوایل اردیبهشت تا نیمه خرداد کشت شده و در اواسط شهریور تا اواخر مهر برداشت می‌شود.
اکثر مردم شهرستان آستانه اشرفیه در فصل کاشت این محصول مشغول فعالیت در باغات بوده و در زمان برداشت نیز به فرآوری بادام زمینی که معمولا به صورت برشته و نمکی کردن است، می‌پردازند. همچنین از محصولات تبدیلی بادام زمینی می‌توان به روغن بادام زمینی (آراشید) - بسته به نوع زمین بین ۴۰ تا ۵۰ درصد بادام زمینی را تشکیل می‌دهد- و سوخته که نوعی شیرینی محلی است اشاره کرد.
بادام زمینی آستانه اشرفیه مرغوب‌ترین نوع بادام است
یکی از بادام کاران آستانه اشرفیه که فرآوری و فروش این محصول را نیز انجام می‌دهد درباره نوع و کیفیت بادام زمینی به خبرنگار مهر می‌گوید: بادام زمینی آستانه که از اواخر فروردین و در ریگزارهای مرطوب کاشته می‌شود مرغوب‌ترین نوع بادام زمینی است که بسته به مرغوبیت زمین و نوع بذر، از هر بوته بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ گرم بادام به دست آمده و بعد از آن بادام زمینی دشت مغان از کیفیت خوبی برخوردار است.
نادر فارسی ادامه می‌دهد: مرغوبیت زمین و بذر دو عامل مهم در به دست آمدن بادام زمینی مرغوب است. زمینهای آبرفتی و بذرهایی که در آفتاب خشک شده باشند بهترین نوع زمین و بذر محسوب می‌شوند که باعث تولید بیشتر بادام زمینی شده و محصول مرغوبتری از این زمین‌ها به دست می‌آید.
وی درباره کاشت این محصول توضیح می‌دهد: روش کاشت این محصول به صورت دیمی است و حتما باید تا زمانی که زمین رطوبت دارد کاشته شود و در تمام طول مدت داشت، تنها به دوبار وجین علف هرز نیاز دارد.
این بادام کار آستانه‌ای می‌افزاید: بعد از اینکه بوته بادام گُل داد، گِل اطراف ریشه را بالا‌تر آورده و به اطراف ریشه می‌مالند تا وقتی بادام‌ها رشد می‌کنند، از خاک بیرون نزنند.
فارسی زمان مناسب برای برداشت این محصول را از اوایل شهریور تا اواخر مهرماه دانسته و می‌گوید: زمانی که روی برگ‌های بوته بادام زمینی لکه‌های سیاه رنگ ظاهر شد و برگ‌ها شروع به ریزش کردند، بهترین زمان برای برداشت بادام زمینی است.
وی ادامه می‌دهد: مغز بادام زمینی که ریشه بوته بادام است در پوسته‌ای که به آن «پیله» می‌گویند قرار گرفته است. در زمان برداشت این محصول، مغز بادام زمینی کاملا به پیله چسبیده و به قدری‌تر است که اگر کمی آن را فشار دهید آب موجود در آن خارج می‌شود به همین دلیل در مرحله اول فرآوری بادام، ابتدا باید تری آن گرفته شود که بتوان بادام را به دو صورت بدون پیله و پیله دار برشته کرد.
فارسی می‌افزاید: بادام زمینی به دو روش سنتی و صنعتی خشک می‌شود که در روش اول بادام را در فضای باز و مقابل آفتاب می‌گذارند تا رطوبت اولیه خود را از دست بدهد و در روش دوم این کار از طریق دستگاه‌های صنعتی انجام می‌شود. نوع مرغوب بادام زمینی که بهترین بذر برای کاشت نیز هست، به روش سنتی خشک شده و هرچه بیشتر آفتاب خورده باشد، تیره‌تر و خوشمزه‌تر است اما نوع صنعتی آن رنگ روشن تری داشته و از لحاظ ظاهر بهتر از نوع اول است ولی نه تنها خوشمزگی نوع اول را ندارد که بذرهای حاصل از این روش خشک کردن نیز بذرهای نامرغوب و عموماٌ ناباروری هستند.
طعم به یاد ماندنی بادام زمینی
بادام زمینی تا قبل از خشک و فرآوری شدن بسیار تلخ است که مراحل مختلف فرآوری باعث می‌شود تا علاوه بر از بین رفتن تلخی آن، این محصول به یکی از لذیذ‌ترین تنقلات تبدیل شود.
یکی دیگر از بادام کاران آستانه اشرفیه که فرآوری بادام را در منزل شخصی خودش انجام می‌دهد درباره مراحل مختلف آن به خبرنگار مهر توضیح می‌دهد: بادام زمینی آستانه از لحاظ اندازه و نوع مرغوبیت به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. انواع مرغوب‌تر و درشت‌تر برای صادرات و سوغات استفاده شده و یا در مغازه‌ها با قیمت بالاتری فروخته می‌شوند و نمونه‌های ریز‌تر نیز به دلیل قیمت کمتر، برای مصرف در منازل عرضه می‌شوند.
عبدالله نظری می‌گوید: وقتی بادام در مرحله اول خشک شد، به دو روش پیله دار و بدون پیله نمکی می‌شود. برای روش اول پیله‌هایی که شکل ظاهری مناسب تری دارند را از پیله‌های نامرغوب جدا کرده و در دستگاه بزرگی که «گردان» نام دارد می‌ریزند و با شن فراوان می‌چرخانند. کار «گردان» که جایگزین «پاتیل» شده، این است که با چرخش مداوم، بادام‌ها را برشته کرده و آماده نمکی کردن می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: وجود شن در دستگاه «گردان» به این دلیل است که بادام‌ها به طور مستقیم با بدنه فلزی و داغ «گردان» در تماس نبوده و به صورت غیر مستقیم برشته شوند چرا که حرارت مستقیم باعث کنده شدن پوسته بادام‌های بدون پیله شده و شکل ظاهری آن‌ها را نامطلوب می‌کند.
نظری درباره نمکی کردن انواع بادام توضیح می‌دهد: مرحله آخر فرآوری بادام زمینی نمکی کردن آن است که برای این کار نمک و آرد را به نسبت سه به یک با کمی آب مخلوط کرده و با وسیله‌ای که معمولا از یک دسته شاخه باریک درخت درست شده و به شکل جارو‌های سنتی است، مخلوط آرد و نمک را به صورت لایه- لایه روی بادام‌های داغ می‌پاشیم تا با حرارت موجود در بادام‌ها، خشک شده و بادام‌ها نمکی شوند.
وی درباره قیمت انواع بادام زمینی در بازار به خبرنگار مهر می‌گوید: در حال حاضر نوع درشت و مجلسی بادام زمینی هر کیلو ۲۰ هزار تومان و بادام ریز هر کیلو ۱۰ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود.
کاشت بادام در بیش از ۲ هزار هکتار از اراضی آستانه اشرفیه
رییس جهاد کشاورزی شهرستان آستانه اشرفیه با اشاره به سطح زیر کشت بادام زمینی در این شهرستان به خبرنگار مهر توضیح می‌دهد: ۸۰ درصد بادام زمینی کشور در آستانه اشرفیه تولید می‌شود.
گودرز کمال‌پور تصریح می‌کند: شرایط خوب آب و خاک در شهرستان آستانه اشرفیه زمینهای را فراهم کرده تا پنج هزار بادام کار آستانه‌ای در دو هزار و ۵۰۷ هکتار از زمینهای این شهرستان مشغول به کاشت بادام زمینی باشند.
وی ادامه می‌دهد: سالانه از این مساحت بالغ بر ۱۰ هزار تن پیله خشک بادام زمینی برداشت می‌شود که رقمی معادل ۸۰ درصد از تولیدات کل کشور و بخش عمده صادرات این محصول را شامل می‌شود.
کمال‌پور همچنین با اشاره به این نکته که در هر هکتار از باغات بادام زمینی بین ۶ تا ۷ تن پیله‌تر بادام تولید می‌شود می‌افزاید: بادام‌زمینی آستانه‌اشرفیه به دلیل مرغوبیت و کیفیت و درصد بالای روغن موجود در آن از طعم و مزه بسیار خوبی برخوردار بوده و به دلیل صادرات به بسیاری از کشورهای اروپایی، محصول مهمی در اقتصاد گیلان به شمار می‌آید.
اگر در این روزهای پاییزی مهمان طبیعت بی‌نظیر گیلان بودید، لذت بردن از جاذبه‌های این استان را با استشمام بوی بادام زمینی برشته در کوچه‌های آستانه اشرفیه و خوردن این محصول بی‌نظیر، به یاد ماندنی‌تر کنید.
خبرنگار: مریم قاضی‌زاده
عکس: حسین شمس نصرتی
نظر شما