راه‌اندازی شبکه کودک و نوجوان سال‌هاست که به عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران صداوسیما مطرح بوده و در این سال‌ها با اتخاذ تمهیدات متفاوت سعی در اختصاص یکی از آنتن‌های خود به این شبکه داشته‌اند. حتی در مقطعی با تمرکز تولید و پخش تمام برنامه‌های کودک تلویزیون در شبکه دو، تلاش کردند این شبکه را به عنوان شبکه کودک معرفی کنند، اما ظرف مدت کوتاهی، شبکه دو بار دیگر در تعریفی گسترده‌تر به عنوان شبکه خانواده معرفی شد تا جای خالی شبکه کودک در تلویزیون ما تا به امروز حس شود.
ایده‌ی راه‌اندازی شبکه کودک از چند سال پیش در صداوسیما قوت گرفت؛ زمانی که خصوصا راه‌اندازی شبکه‌ای چون پرشین‌تون فارسی که بسیاری از مخاطبان کودک ایرانی را به سمت خود جذب کرده بود، مسوولان صداوسیما را به شدت نگران از دست دادن قشری از مخاطبان کرد که از آنها به عنوان آینده‌سازان کشور یاد می‌شود.
پس از آن بود که راه‌اندازی شبکه کودک ایرانی از سوی کارشناسان، برنامه‌سازان کودک و همچنین مخاطبان بارها مورد تأکید قرار گرفت که در نهایت این تاکیدات به راه‌اندازی یکباره شبکه پویا انجامید.
شبکه پویا با تعریف شبکه‌ی انیمیشن قرار بود تولیدات ایرانی را روی آنتن ببرد و مدیر این شبکه تأکید کرده بود که درصد پخش برنامه‌های ایرانی به انیمیشن‌های خارجی باید 80 به 20 باشد، اما طولی نیانجامید که کمبود بودجه صاحبان این شبکه را مجبور کرد که با برعکس کردن این رقم، بیشتر آنتن خود را از تولیدات خارجی پُر کنند؛ اتفاقی که به ظاهر نه برای خودِ این مدیران خوشایند بود و نه برای کارشناسان و البته نه برای پدر و مادری که به امید تماشای یک کارتن ایرانی، فرزندش را پای شبکه پویا می‌نشاند.
حالا بعد از حدود سه سال از راه‌اندازی شبکه پویا تلویزیون تصمیم گرفته است با گسترده‌تر کردن تعریف این شبکه، بالاخره صاحب شبکه کودک شود؛ شبکه‌ای که قرار است علاوه بر پخش انیمیشن، سایر ساختارهای برنامه‌سازی مانند مسابقه، سریال و برنامه‌های عروسکی را نیز در دستور کار داشته باشد.
از شبکه پویا به عنوان ششمین شبکه دیجیتال صداوسیما یاد می‌شود و این شبکه با مدیریت محمد سرشار که یکشنبه - 22 شهریور ماه - قرار است در نشستی برنامه‌هایش را اعلام کند، آنتن خود را 24 ساعته به برنامه‌های کودک و نوجوان اختصاص می‌دهد.
اما اینکه تبدیل شبکه پویا به شبکه کودک می‌تواند اتفاقی مثبت برای برنامه‌سازی حوزه کودک و نوجوان تلقی شود، پرسشی است که ایسنا در ماه‌های اخیر با کارشناسان در میان گذاشته است.
خامنه : امیدوارم زودتر این اتفاق بیفتد
گیتی خامنه - مجری قدیمی برنامه‌های کودک - به انتخاب شبکه پویا به عنوان شبکه تخصصی کودک، نگاهی مثبت دارد.
وی می‌گوید: خوشحالم که شبکه پویا را برای کودکان انتخاب کردند و امیدوارم این اتفاق به‌زودی بیفتد.
این برنامه‌ساز کودک ادامه می‌دهد: دلم می‌خواهد یک امیدواری همراه با دغدغه داشته باشم و آن هم این است که امیدوارم مدیران جدید که به تلویزیون آمده‌اند، واقعا برنامه‌سازان کودک را حمایت کنند و حمایتشان به نحوی باشد که فقط نیروی جوان یا بالعکس قدیمی‌ها را حمایت نکنند؛ بلکه هر دو طیف را حمایت کنند؛ چرا که به نظر می‌رسد حرف‌های هر دو طرف به درستی ادا نمی‌شود و این اقدام صحیحی نیست.
این برنامه‌ساز درعین حال تاکید می‌کند: نیروی جوان به جهت اینکه هنوز امتحانشان را پس نداده‌اند، بعضا جدی گرفته نمی‌شوند و در مقابل، نیروهای قدیمی هم به جهت اینکه کنار گذاشته شده‌اند، اهمیت آنچنانی ندارند که به نظر من هیچ یک از این کارها درست نیست و باید به هر دو طیف توجه شود. نیروی جوان قالب‌های نو و قدیمی‌ترها تجربه‌های خوبی دارند که هر دو گروه می‌توانند در امر کودک تاثیرگذار باشند.
خامنه ادامه می‌دهد: امیدوارم شبکه پویا میزان مخاطبانش را حفظ کند و با ماموریت جدیدی که خواهد گرفت، آمار مخاطبانش را بالاتر ببرد. ان‌شاءالله ما هم بتوانیم این مسیر را ادامه بدهیم و موفق باشیم.
تهیه‌کننده خاله شادونه: کاش شبکه کودک مستقل از پویا بود
اما تهیه‌کننده «خاله شادونه» که او هم از برنامه‌سازان قدیمی در حوزه کودک است نظری متفاوت دارد.
علی اکبر ذاکری ادغام برنامه‌های کودک و انیمیشن را در یک شبکه اقدامی نامطلوب می‌داند و اظهار می‌کند: بچه‌ها دوست دارند در شبکه‌ای که با عنوان انیمیشن برایشان تعریف شده است، کارتون‌های مورد علاقه‌شان را ببینند؛ بنابراین اقدام صحیحی نیست که ما برنامه‌های تولیدی و زنده کودک را در کنار انیمیشن قرار بدهیم.
او درباره انتخاب شبکه پویا به عنوان شبکه تخصصی کودک می‌گوید: شبکه کودک قطعا با انیمیشن متفاوت است و هیچ ربطی به هم ندارند و فکر نمی‌کنم کنار هم قرار بگیرند. در شبکه پویا که کارتون‌های مورد علاقه کودکان به روی آنتن می‌رود، قطعا برنامه‌های عروسکی و سایر برنامه‌های کودک، فضای انیمیشن را اشغال می‌کنند و جا دارد برای کودکان یک شبکه تخصصی جدا از انیمیشن داشته باشیم.
این برنامه‌ساز کودک همچنین تاکید می‌کند: تاسیس شبکه کودک، آرزوی همه بچه‌ها و برنامه‌سازان کودک است که به شکل تخصصی تاسیس شود اما با سیاست‌ها و تغییر مدیریت‌های جدید هنوز این امر محقق نشده است و امیدواریم که زودتر این اتفاق بیفتد؛ چراکه با وجود شبکه کودک برنامه‌های این حوزه از پراکندگی و آشفتگی درمی‌آیند. همیشه جای یک شبکه تخصصی برای کودکان در تلویزیون خالی بوده است.
وی در ادامه اظهار می‌کند: با توجه به اینکه درصد مخاطبان برنامه‌های کودک بالاست، پس بهتر است که زودتر این اتفاق بیفتد؛ این در حالی است که طی این مدت از برنامه‌های موفق حوزه کودک غافل مانده‌ایم و سنگ‌اندازی به سمت برنامه‌های کودک زیاد اتفاق افتاده است. متاسفانه مدیران تلویزیون به جای اینکه انگشت روی نقاط ضعف برنامه‌ها بگذارند، تمام نگاهشان به برنامه‌های پربیننده کودک است و به جای اینکه برنامه‌های کم بیننده و بی جهت این حوزه را شناسایی و آنها را حذف کنند، به برنامه‌های پرمخاطب این حوزه تمرکز می‌کنند و چالش به وجود می‌آورند و این روزها این ماجرا حساس‌تر هم شده است.
ذاکری سپس تصریح می‌کند: با توجه به تغییر مدیریت‌ها در سازمان صداوسیما انتظار می‌رود برنامه‌های اضافی در حوزه کودک حذف شوند اما چرا مدیران فقط به برنامه‌های دیدنی و پرطرفدار این حوزه زوم کرده‌اند و می‌خواهند به نوعی چالش ایجاد کنند؛ در حالی که به نظرم این کار اصلا صحیح نیست. به عنوان مثال وقتی بچه‌ها فلان خاله یا فلان عمو را نمی شناسند، به این معنی است که بیننده نداشته است که کودک آنها را بشناسد. در حال حاضر پربیننده ترین برنامه‌های حوزه کودک «عمو پورنگ»، «خاله شادونه»، «عموهای فیتیله‌ای» و «رنگین کمان» هستند.
کارگردان «شکرستان»: چیزی از انیمیشن نمی‌ماند
بابک نظری - کارگردان انیمیشن «شکرستان» - هم درباره‌ی انتخاب شبکه پویا به عنوان شبکه کودک می‌گوید: اگر قرار باشد شبکه پویا با کودک ادغام شود و با عموها و خاله‌ها همراه شود، دیگر چیزی از انیمیشن باقی نخواهد ماند.
این انیمیشن‌ساز در همین زمینه مطرح می‌کند: اگر با انتخاب شبکه پویا به عنوان شبکه کودک توجه به انیمیشن بیشتر شود و تولیدات انیمیشن بالاتر برود، مسلما انیمیشن هم وضعیت بهتری پیدا خواهد کرد و این حرکت خوبی است. عمل کردن به این اقدام بستگی به رویکرد مدیران صداوسیما دارد. اگر شبکه پویا یک شبکه تخصصی انیمیشن بود از آنجایی که پروسه تولید انیمیشن بسیار زمان‌بر است، معمولا باید در طولانی‌مدت مورد توجه قرار گیرد و با برنامه‌ریزی مدت‌دار دنبال شود.
وی تصریح می‌کند: به نظرم در حال حاضر انیمیشن در حال مرگ است و اگر با همین وضعیت در کنار شاخه‌های دیگر آثار مربوط به کودک قرار بگیرد که دیگر کاملا کشته می‌شود؛ چراکه وضعیت انیمیشن بستگی به بودجه دارد؛ در حالی که بودجه این حوزه رضایت‌بخش نیست و با تاخیرهای بسیار طولانی همراه است. ما دیگر تولید انیمیشن به آن معنا نداریم. در حال حاضر تولیدات مرکز پویانمایی صبا بسیار محدود است و من به عنوان یک کارگردان دو سال است که تولید جدیدی نداشته‌ام و هرچه که دارم از سال‌های قبل بوده است.
این انیمیشن‌ساز سپس به وضعیت انیمیشن در گذشته اشاره می‌کند و می گوید: طی سالیان گذشته، وضعیت انیمیشن رو به بهبودی بود و کاملا جان گرفته بود. ما به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان انیمیشن در منطقه تبدیل شده بودیم و کمیت و کیفیت تولیدات ایرانی بسیار بالا رفته بود اما ناگهان مشکلات بزرگ مالی پدیدار گشت و با رکود وحشتناکی روبرو شدیم و دیگر رمقی برای انیمیشن باقی نماند و اکنون به جایی رسیده‌ایم که انیمیشن نفس‌های آخرش را می‌کشد، به‌ویژه در بخش پویا که درصد انیمیشن‌های ایرانی بسیار پایین آمده است و جای خود را به انیمیشن‌های خارجی داده است.
او در همین راستا ادامه می‌دهد: این اتفاق به دلیل پایین آمدن تولید انیمیشن داخلی است. طی سال‌های اخیر درصد زیادی از تولیدکنندگان انیمیشن دست از تولید کشیدند و به دلیل تاخیرهای طولانی در پرداخت بودجه‌های انیمیشن دچار مشکلات بسیار بزرگی شدند.
کارگردان انیمیشن «شکرستان» در پایان گفت‌وگوی خود تصریح می‌کند: هزینه‌های تولید انیمیشن بسیار بالا رفته است و دیگر با بودجه‌های قبلی نمی‌توان تولید انیمیشن کرد؛ این در حالی است که همان بودجه‌های قبلی هم با مشکلات بسیاری در پرداخت همراه است. در هر صورت امیدوارم اوضاع بهتر شود و بودجه انیمیشن به وضعیت مناسبی بازگردد.
شمشکی: پرمخاطب‌ترین شبکه به کودک تعلق گیرد
پروین شمشکی - از تهیه‌کنندگان قدیمی تلویزیون - معتقد است: باید شبکه‌ای را برای کودک انتخاب کنند که بیشترین مخاطب را دارد.
شمشکی، درباره‌ی انتخاب شبکه پویا به عنوان شبکه کودک می‌گیود: به نظرم بهتر بود شبکه یک را به عنوان شبکه کودک معرفی می‌کردند. اگر شبکه اول در کنار برنامه‌هایی که دارد ساعات بیشتری را به کودک اختصاص می‌داد و سپس تکرار برنامه‌ها را از شبکه‌ای مثل پویا به روی آنتن می‌بردند خیلی بهتر بود؛ چراکه شبکه اول به علت تعداد مخاطبان بالایی که دارد برای پخش برنامه‌های کودک مناسب‌تر است. شبکه اول را حتی در روستاهای دور افتاده کشور هم می‌شناسند و نیازی به معرفی ندارد.
وی اضافه می‌کند: من واقعا نمی‌دانم شبکه پویا چقدر توانسته در میان علاقه‌مندانش جا پیدا کند. اگر شبکه پویا واقعا شناخته شده است، پس انتخابش به عنوان شبکه کودک درست است اما وقتی هنوز حتی خود ما برنامه‌سازان که 40 سال است در تلویزیون کار کرده‌ایم، اولین شبکه‌ای که به آن رجوع می‌کنیم شبکه یک است، باید انتخاب شبکه‌ای مثل کودک با دقت و در عین حال با تبلیغات گسترده‌ای انجام شود تا همه بدانند فلان شبکه، شبکه کودک شد.
این برنامه‌ساز کودک در ادامه کنار هم قرار گرفتن انیمیشن و برنامه‌های کودک را اقدامی مثبت می‌داند و می‌گوید: شاید این اتفاق باعث شود برنامه‌سازان کمی به خودشان بیایند و برنامه‌های خوب تولید کنند؛ چراکه به نظرم انیمیشن همیشه در کنار کودک لازم بوده و خوب است که این دو در کنار هم قرار بگیرند تا بچه‌ها خسته نشوند از اینکه فقط بخواهند انیمیشن ببینند و یا بالعکس. به یاد دارم زمانی که برنامه «کلاه قرمزی» سال‌ها پیش پخش می‌شد در سه آیتم مختلف به روی آنتن می‌رفت و لابه‌لای برنامه، کارتون پخش می‌کردیم تا کودک خسته نشود.
شهریاری: اتفاق خوبی است
محمود شهریاری، مجری برنامه‌های تلویزیون از انتخاب یک شبکه تخصصی برای کودکان اظهار امیدواری می‌کند و می‌گوید: اگر قرار است برنامه‌های کودک در یک شبکه تخصصی باشند، باید برایشان تفکیک قائل شد.
این مجری تلویزیون، با بیان اینکه انتخاب شبکه تخصصی برای کودکان اتفاق خوبی است، خاطرنشان می‌کند: اینکه یک شبکه تخصصی برای کودکان داشته باشیم، اتفاق کاملا مثبتی است اما باید برنامه‌های کودکمان را جدا کنیم. به نظرم برنامه‌ای که برای کودکان است با برنامه‌ای که درباره کودکان است باید از یکدیگر تفکیک شود؛ چراکه هم از نظر رفتارشناسی و هم از نظر تأثیراتی که بر روی کودکان دارد، مهم است. متأسفانه در دوره‌ی گذشته سازمان صداوسیما، این تفکیک‌ها خیلی به وجود نیامد.
وی می‌افزاید: پیش از این که همزمان شبکه کودک داشتیم اما شبکه‌های یک و تهران هم برنامه کودک پخش می‌کردند و پیرو این اتفاق انرژی‌ها و سرمایه‌ها از بین می‌رفت، بر این اساس اگر قرار است شبکه پویا به عنوان شبکه کودک معرفی شود، باید ببینیم چه تعریف درستی از خود خواهد داشت و چقدر متخصص به این شبکه روی می‌آورند. همچنین در عین حال مدیریت شبکه پویا را باید کسی برعهده داشته باشد که برای کودکان کار کرده باشد و جنس کودک و انیمیشن را بشناسد.
شهریاری در ادامه تصریح می‌کند: گاهی اوقات انیمیشن‌ها و برنامه‌هایی که برای کودکان پخش می‌کنیم، مختص آنها نیست و بیشتر بزرگسالان از آنها استفاده می‌کنند که به نظرم باید در این زمینه تفکیک صورت بگیرد.
او که پیش از این در برنامه «عموهای فیتیله‌ای» اجرا داشت، به خلاقیت در تولید برنامه‌های کودک اشاره و تاکید می‌کند: امیدوارم در حوزه کودک از تجارب باسابقه‌ها استفاده کنند؛ چراکه کپی کردن از برنامه‌های خارجی خیلی هنر نیست و باید از خودمان خلاقیت نشان بدهیم؛ به عنوان مثال به یاد دارم، «عطر و گلاب بپاشید» که مربوط به چندین سال قبل می‌شود، از برنامه‌های جذاب و خوبی بود که واقعا طراحی نابی داشت اما متأسفانه در حال حاضر برنامه‌ها به ویژه در بخش کودک فقط از کارهای خارجی کپی‌برداری می‌کنند و حتی بعضا مشاهده می‌کنیم که مدیران تلویزیون به برنامه‌سازان می‌گویند نمونه خارجی بیاورید تا ببینیم چه برنامه‌ای می‌خواهید بسازید! که به نظرم این کار اصلا اسمش برنامه‌سازی نیست.
شهریاری در همین زمینه عنوان می‌کند: خوشبختانه ما نیروهایی در حوزه کودک داریم که متخصص هستند اما متأسفانه در خانه‌هایشان نشسته‌اند و کسی سراغی از آنها نمی‌گیرد؛ در حالی که بهتر است در کنار نیروهای جوان، از تجربه با سابقه‌ها هم استفاده کرد. چرا کودک امروز ما نباید بداند فردوسی و سعدی کیست؟ افسوس می‌خورم که برنامه‌های کودکمان بعضا به برنامه‌هایی تبدیل شده‌اند که از ادبیات کشور خودمان در آنها استفاده نمی‌شود؛ به عنوان مثال جناب سعدی ما چقدر در کتاب‌هایش مفاهیمی درخصوص کودکان دارد که می‌تواند به راحتی به کودکان منتقل کند. متأسفانه علاوه بر برنامه‌های کودک، اخبار و سایر برنامه‌هایمان از دکور گرفته تا نحوه اجرا شبیه برنامه‌های ماهواره شده‌اند که این اقدام اصلا صحیح نیست.
محمود شهریاری در پایان گفت‌وگوی خود اظهار می‌کند: امیدوارم با مدیریت خوب شبکه پویا، اتفاقات خوبی در حوزه کودک بیفتد.
۵۷۲۴۴
نظر شما