غم نامه دختر اراکی در سوگ مرگ تدریجی تالاب ها

دنیای مجازی اگر چه دسترسی به اطلاعات را سریعتر و به روز کرده ، اما مثل خیلی از تکنولوژی ها که کارکرد فرصت طلبانه و منفعت جویانه به شیوه های نادرست و نکوهیده هم می تواند داشته باشد فضای مجازی یکی از پیشروترین و در دست ترین برای این اقدامات غیرقانونی و غیر انسانی است . هفته گذشته یک خبر مثل باد در سایت های خبری پیچید و به سرعت به فضاهای مجازی تلگرام و وایبر و ...راه یافت و هزاران لینک در تائید و تحسین خورد . خبر کوتاه ، اما تاثیرگذار بود : « غم نامه یک دختر آذربایجانی در مرگ دریاچه ارومیه » با تصاویری که در آن دختری جوان در جامه ای سیاه را در پشت چرخ خیاطی در حال دوختن ماهی های قرمز بر پارچه سفید نشان می داد . هم خبر و هم تصاویر آن قدر تاثیرگذار بود که در روزهایی که بحران آب در کشور زنگ هشداری شده و غم دریاچه زیبای ارومیه دل خیلی از ایرانیان را به درد آورده بتواند موج رسانه ای یافته ودر فضای مجازی لینک های بسیاری را برای راویان خبر به دنبال داشته باشد . در لحظات گسترده شدن خبر تلفن یک دوست از شهر اراک پرده از یک خطا یا شاید سرقت تعمدی خبر برداشت . مطلع شدم که خالق این هنر دختری است دانش آموخته در رشته نقاشی اهل شهرستان فراهان و ساکن شهر اراک که نگرانی او از مرگ تدریجی تالاب ها او را به کویر و تالاب میقان کشانده تا با استفاده از هنر تصویری بیانی نقاشی « پرفرمنس » اعتراضش را به بی توجهی هایی که به نابودی منابع آبی و تالاب ها در کشور انجامیده نه با زبان گویای بشر که با بیان هنرمندانه با نقش انداختن بر پارچه سپید به گوش هم وطنان و در طیف گسترده تر به جهانیان برای حفاظت از تالاب ها در کره خاکی اعلام کند . لیلا فراهانی دختر هنرمند اراکی را برای مصاحبه به دفتر کارم دعوت کردم . او که دغدغه مرگ تالاب ها را بیش از به سرقت رفتن اثر هنریش داشت دعوتم را با همان سادگی و صداقت نهفته در کلام هنریش پذیرفت . آن چه در ذیل می آید گپ و گفت دوستانه با این دوشیزه هنرمند از خطه امیرکبیر ، شهر فراهان ، است .
*از خودتان بگویید .
لیلا فراهانی 35 ساله اهل فراهانم و ساکن اراک.
* تحصیلاتتان در زمینه هنر است ؟
رشته تحصیلیم نقاشی است . دوره دبیرستان را در هنرستان اراک گرافیک خواندم و پس ازآن کاردانی هنرهای تجسمی در دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ وهنر تهران پذیرفته شدم و ادامه تحصیلات عالیه را در اراک در رشته کارشناسی نقاشی ادامه دادم .
* علت گرایش شما به رشته گرافیک در هنرستان چه بود ؟
ورود من به هنرستان علیرغم میل خانواده و مخالفت آنها تنها با پیگیری و اصرار خودم به دلیل عشق به هنر نقاشی اتفاق افتاد . معمولا تصور عامه از بچه هایی که وارد هنرستان می شوند دانش آموزانی است که معدل ورود به رشته های دبیرستانی را ندارند . به بیانی بچه های وازده ! اما من به این حرف ها با وجود توصیه های خانواده توجه نکردم . از کودکی به نقاشی عشق می ورزیدم . هر چیز را که می دیدم در ذهنم حک می کردم و تا قلم و کاغذی به دستم می رسید آن را نقاشی می کردم . طبیعت برایم زیباترین خلقت خدا بود که بر روی کاغذ با مدادهای رنگی جان دوباره می گرفت . کسانی که نقاشی هایم را می دیدند هنرم را می ستودند . نقاشی به من آرامش می داد جزء گمشده ای که خیلی ها به دنبال آن هستند . همین عشق به نقاشی باعث شد تا با اعتقادات تصوری حاکم بر جامعه نسبت به تحصیل کردن یک دانش آموز درسخوان در هنرستان بجنگم و در هنرستان پس از دوره راهنمایی تحصیلاتم را ادامه دهم .
* از انتخاب خود راضی هستید ؟
البته . خیلی زیاد . احساس می کنم الان به آن آرزویی که همیشه داشتم رسیده ام .
* چرا رشته گرافیک را انتخاب کردید درحالی که توانایی شما در نقاشی است ؟
آن زمان فقط دراراک هنرستان رشته گرافیک را داشت . متاسفانه در شهرهایی مثل اراک توجهی به علاقمندان هنر نمی شود و محدودیت انتخاب است . در تحصیلات عالیه هم این مشکل هست . هیچکدام از دانشگاه های استان رشته کارشناسی ارشد نقاشی ندارند .
* کار تکنیکی شما در حال حاضر در هنر نقاشی چیست ؟
در تهران در حین تحصیل در دانشگاه وارد کار تدریس شدم و نزد اساتیدی چون استاد « آقداشلو » و استاد « محمود سمندریان » شیوه های هنری را آموختم . الان کار تکنیکیم آب رنگ و آب مرکب است . ده سال در تهران کار کردم و الان دو سال است که در اراک در یک آموزشگاه آموزش نقاشی می دهم .
* برویم سراغ کار هنری جنجال برانگیز شما غم نامه یک دختر ایرانی در سوگ دریاچه ارومیه که گستره رسانه ای در سایت های خبری پیدا کرد این کار را کی انجام دادید ؟
ششم تیرماه همین امسال تصمیم گرفتم با توجه به خشک شدن بسیاری از تالاب ها در کشور اعتراضم را به عنوان یک نگرانی از مرگ تالاب ها با زبان هنر اعلام کنم .
* نام این تکنیکی که استفاده کردید چیست ؟
من هنر « پرفرمنس » را برای کارم انتخاب کردم . هنر پرفرمنس تلفیقی از هنر موسیقی ، تاتر وهنر تجسمی است که در آن شکل های مختلفی برای بیان کردن هست و در مقایسه با سایر شاخه ها هنری ترکیبی اجرایی است که تاثیرگذاری بالاتری دارد . مثل تاتر نیاز به یک پیش نویس برای اجرا دارد و فی البداهه هم به صورت انفرادی اجرا می شود . هنرمند پیش نویس کارش را با هنرش به بیننده نشان می دهد . در این هنر فلش دوربین عکاسی یکی از ابزارهای اصلی است . فریم به فریم کار را عکاس ثبت می کند و مونولوگ ها با تصاویر به کلام می آیند . این شاخه هنری در نقاشی چون حالت اجرا دارد در هر مکان قابل اجراست و با اجرای آن یکسری حرکات و اعمال که شخص یا گروه برای نمایش دادن یک بیان خاص انجام می دهند شکل می گیرد . این هنر می تواند حرفی را که هنرمند می خواهد با تصاویر بیان کند و از دید هرکس یک معنا را به بیننده القاء می کند . شیوه ای است که هنرمندان در جهان برای بیان دیدگاه ها و اعتراض به کار می برند . پرفرمنس می تواند به صورت زنده اجرا یا از طریق رسانه به نمایش در آید . من هم آن را برای بیان نگرانیم به خشک شدن آب ها و مرگ تالاب ها انتخاب کردم چون این هنر یک هنر زنده است .
* فکر می کردید این طور تاثیرگذار باشد ؟
کارم را که به پایان رساندم از آن احساس رضایت داشتم به خصوص که یکی از عکاسان مطرح شهرم ، مجید نوری ، ثبت کننده هنرم بود . ولی هرگز تصور نمی کردم به این شکل بازخورد در جامعه داشته باشد .
* کار شما چطور سر از سایت های خبری آن هم به نام کس دیگر درآورد ؟
حیرت من و آقای نوری هم از این بود . عکسها روز ششم گرفته شد و روز 23 تیر روی سایت ها رفت .
* نمی دانید کدام خبرگزاری اولین بار این خبر را کار کرده ؟
آن قدر شوکه بودم که فقط به آقای نوری زنگ زدم . او هم ناراحت بود اما چون خودش عکاس ایسنا است سریع پیگیر شد تا سایت های خبری خبر را اصلاح کنند . ولی امروز هنوز همان خبرقبلی را روی یک خبرگزاری دیدم متاسفانه به سرقت آثار کسی توجهی ندارد تنها تاثر خالق هنر را به دنبال دارد.
* چرا تالاب میقان را برای اجرا انتخاب کردید ؟
محیط زیست دغدغه خیلی از انسانهاست . وضعیت محیط زیست و بی توجهی های که همه ما با آن داریم باعث شده که حال محیط زیست خوب نباشد . « محیط زیست این روزها حال خوشی ندارد » من هم به عنوان یک انسان نسبت به این گستره هستی که خداوند برای استفاده بشر خلق کرده و دارد به دست خود ما نابود می شود احساس دلتنگی و نگرانی داشتم . خوب من مال این سرزمینم . بچه این آب و خاک . شرایط شهر اراک با آن کارخانه هایش که آلودگی را به محیط پراکنده می کنند و آب های روانی که با حفاری های مجاز و غیر مجاز دارندخشکانیده می شوند نگرانم کرده . تالاب میقان این زیبای فیروزه ای رنگ کویر را می دیدم که در سکوت گسترده کویر آهسته آهسته دارد می میرد و کسی هم به آن توجهی نمی کند . موضوع را با یکی از دوستانم « نسترن پیلوری » که مشوق و همراهم بود در میان گذاشتم و در روز ششم تیر کارهنریم را با دوربین مجید نوری ثبت کردم .
* در مورد کارتان بیشتر توضیح دهید .
همان طور که گفتم پرفرمنس هنر بیان و اجراست با یک متن پیش نویس . من در کارم از چرخ خیاطی استفاده کردم . برای این که نشان دهم ما خودمان می توانیم محیط زیستمان را آنگونه که می خواهیم بسازیم و شکل دهیم . هرکدام از رنگها و اشیاء نمادی از یک حرف بودند . پارچه سفید نماد زمین و هوا ، ماهی نماد موجودات زنده ای که نیاز به محیط سالم و پاک برای زندگی دارند ، بستر کویر نماد خشکی و کم آبی و گسترده زمینی که حتی اگر کم آب باشد با ارزش است ، پوشش سیاهی که بر تن داشتم هم نمایانگر به سوگ نشستنم برای این واقعه خطرناک که می دانم هنوز هیچیک از ما آن را جدی نگرفته ایم یعنی مرگ تالاب ها و آب های روان سرزمین و کره خاکی بود . امیدوارم که توانسته باشم با این اجرایم ذهن جامعه را درگیر فاجعه ای که هر آن در راه است کرده باشم .
* چه ساعتی را برای کارتان انتخاب کردید .؟
چون ماه مبارک رمضان بود ساعت 4 بعداز ظهر برای آن که به ساعت افطار برسیم به اتفاق گروهی که همراهیم کردند به تالاب رفتیم . فضای تالاب ، رنگ ها و مناظر بکرش ، مرز گسترده بین زمین و آسمان در کویر ، سکوت زیبای آسمان و زمین همه بر کارم اثر گذاشت و ترکیب همه این ها با هم با غم نامه من در آمیخت و اثرگذاریش را بیشتر کرد . در واقع این کویر و تالاب میقان بود که بر ذهن مردم اثر گذاشت نه هنر صرف یک شهروند دل نگران محیط زیست .
* توقعت از مردم و مسئولین چیست ؟
به فکر طبیعت و به فکر آیندگانی که وارث این طبیعتند باشند . مردم کوچکترین و شاید آسان ترین کاری که می توانند انجام دهند نریختن زباله در طبیعت است از همین کوچک شروع کنند تا به حرکت های بالاتر برسند . طبیعت موهبتی است که خداوند به ما ارزانی داشته کمترین وظیفه ما در مقابل این نعمت حراست و نگهداری آن است . همین وبس .
* کار اجرایی دیگری هم در برنامه دارید ؟
فکر میکنم هنرابزار تاثیرگذاری برای بیان خاموش یک درد باشد . حتما به کارم در آینده هم ادامه می دهم .
* حرفی و کلامی با دوستان یا مردم دارید ؟
همه حرفهایم را گفتم . طبیعت را ارث خود ندانیم امانتی بدانیم که برای سپردن به آیندگان پاک و بکرباید حفاظتش کنیم . از دوستانم به ویژه آقای نوری و نسترن پیلوری و استاد محسن غلامی که بسیار کمکم کردم بیش از همه متشکرم .
لیلا فراهانی 35 ساله دانش آموخته هنر نقاشی در دانشگاه تهران بیش از 6 نمایشگاه انفرادی و گروهی در تهران و اراک برپا کرده و تصویرگری دو کتاب کودک و بزرگسال « لالایی بخواب گل من » و « معلم مدرسه ما » را در تقویم کارهایش دارد .