سعید جعفری پویا - کودتا پشت کودتا. قطر دیگر روی ترکیه و مصر را هم در کودتا سفید کرده است. شیخ نشین کوچک خلیج فارس دوباره به حالت هشدار در آمد و پایه های صندلی امیر جوان به شدت به لرزه در آمد. لرزه ای که البته گفته می شود کنترل شده و کودتاچیان دستگیر شده اند. شیخ تمیم که خود مدت زمان زیادی نیست پدر را با زور از قدرت بیرون انداخته و بر صندلی او تکیه زده، حالا می گوید در معرض کودتا قرار داشته است. دکتر پیروز مجتهدزاده معتقد است اگر کودتاگران با شورای شیوخ هماهنگ می کردند حتما شیخ تمیم تا حالا از قدرت کنار رفته بود. مشروح گفتگوی خبرآنلاین با کارشناس مسائل خلیج فارس را در ادامه می خوانید:
در اخبار داشتیم که برخی از اعضای خاندان سلطنتی قطر تلاش داشتند علیه شیخ تمیم کودتا کنند که البته این تغییر ناکام بود. چگونه است که این همه کودتا در این شیخ نشین صورت می پذیرد؟
ما می دانیم که قطر از جمله شیخ نشین های کودتاخیز منطقه خلیج فارس است. شیخ نشین دیگر منطقه که کودتاهای زیادی در آن رخ می داد، شارجه بود که چندین کودتا در آن رخ داد ولی دیگر آرام شده است، چون مدعیان قدرت در این جزیره در دراز مدت به این نتیجه رسیدند که در دنیای امروز دیگر نمی تواند با چنین ساز و کارهایی حکومت عوض کنند و نتیجه مطلوب و پایداری هم به دست آورند. ولی در قطر اختلافات درونه قبیله حاکم آل ثانی خیلی عمیق تر و شدیدتر از اینهاست و ما طی دهه های ا خیر سه کودتای پی در پی را در این شیخ نشین شاهد بوده ایم. سه امیر اخیر قطر یعنی امیر قبلی و قبلتر شیخ خلیفه و شیخ حمد با کودتا دیگری را کنار زده اند. بدین ترتیب که شیخ خلیفه طی کودتایی شیخ احمد را کنار گذاشت و به قدرت رسید، پس از آن شیخ حمد پدر خود را با کودتایی مشابه از قدرت کنار گذاشت و خود بر صندلی امیری این جزیره تکیه زد. حالا هم شیخ تمیم روال پدر را در پیش گرفت و شیخ حمد را کنار گذاشت. در نتیجه سامان سیاسی در این شیخ نشین با کودتا عجین شده است.
با توجه به اینکه این شیخ نشین بسیار کوچک است و احتمالا هر حرکتی مورد توجه جریان های سیاسی قرار می گیرد. در نتیجه این اقدامات باید با هماهنگی های در میان جریان داخی صورت گیرد. این هماهنگی ها چگونه صورت می گیرد؟
در این شیخ نشین شورایی وجود دارد به نام شورای شیوخ. این شورای شیوخ که متشکل از ریش سفیدان و افراد قدیمی و پیش کسوت قبیله هستند در جریان همه امور قرار دارد و اساسا هر تغییری باید با اطلاع، هماهنگی و رضایت این افراد صورت پذیرد. اگر می بینید کودتا علیه شیخ تمیم هم با موفقیت به انجام نرسیده تردید نداشته باشید که دلیلش عدم جلب رضایت این شورا بوده است. هر کودتایی باید با نظر مثبت و مساعد اعضای این شورا همراه باشد تا گردانندگان و کارگزاران آن بتوانند به صورت موفقیت آمیز این تغییر در قدرت را به انجام برسانند.
یعنی در کودتاهای پیشینی هم که در قطر صورت گرفته هم هماهنگی و نظر مساعد اعصای این شورا کسب شده است؟
دقیقا همینطور است. هم در کوتای شیخ خلیفه علیه شیخ احمد و هم در کودتای شیخ حمد علیه شیخ خلیفه و همچنین کودتای شیخ تمیم علیه شیخ حمد این شورا از اهم تحولات و تغییر قدرت باخبر بودند و به همین دلیل هم این کودتاها موفقیت آمیز به پایان رسیده است. اما در این کودتایی که قرار بوده علیه تمیم صورت بگیرد یقینا اعضای شورا یا اطلاع نداشته اند و یا رضایت نداده اند.
عملکرد تمیم در عرصه داخلی چگونه بوده است؟ آیا عملکرد ضعیف او باعث شده به این سرعت مقدمات کوتا علیه او چیده شود؟ نظر سخبگان سیاسی قطری نسبت به عملکرد او چگونه است؟
من اطلاع دقیقی در این زمینه ندارد چرا که اساسا به قدری خفقان در این شیخ نشین برقرار است که نمی توان اطلاع دقیقی از روند تحولات درونی آن پیدا کرد. اما در همین محدود اگر بخواهم به سوال شما پاسخ دهم باید اشاره کنم که حکومت شیخ حمد آنقدر نارضایتی تولید کرده که به نظر می رسد رضایت نسبت به شیخ جدید بیشتر است. تمیم جلوی بسیاری از افراط گرایی ها را گرفت. افراط گرایی هایی که در عرصه سیاست خارجی مشکلات و دردسرهای زیادی برای قطر پدید آورده است. اگرچه آن تجربه حاصل شده اما باز هم می شنویم تمیم هم زیاده کاری های حمد در داعش و سوریه را دنبال می کند ولی این روند آن اندازه ای که قبلا بوده وحشتناک نیست.
گفته می شود نارضایتی ها به دلیل انتصاب برادر تمیم در جایگاه ولیعهدی شدت یافته است. این انتصاب را چگونه تحلیل می کنید؟
مطالعه رفتارهای کودتاگران و مخالفین تمیم نشان می دهد آنها بیش از هر چیز با ناهماهنگی وارد عمل شده اند و نتوانسته اند رضایت شورای شیوخ را به دست بیاورند چرا که تمیم جوانی کم تجربه است و پدرش که سن و سالی از او گذشته بود هم چندان مورد پذیرش این شورا نبود و تمیم که دیگر جای خود دارد. بر این اساس موضوع انتصاب ولیعهد هم بهانه ای برای تغییر در ساخت قدرت بوده است که البته با ناهماهنگی میان مخالفین و عدم هماهنگی با ریش سفیدان با ناکامی به پایان رسیده است.
آیا در قطر رسم نیست که پسر به عنوان ولیعهد معرفی شود و جانشین پدر شود؟ این اقدام تمیم نوعی سنت شکنی در قطر به شمار نمی رود؟
خیر. اینگونه نیست. حتی در کویت هم مشابه قطر است و موضوع به صورت انتقال قدرت از پدر به پسر مطرح نیست و باید تغییر و تحولات با نظر مساعد و مثبت شورای شیوخ همراه باشد و در صورت کسب این رضایت می تواند حتی به پسر عمو و برادر و ... هم منتقل شود.
52308
نظر شما