علی بحرینی*
در این ایام غرب آفریقا با سریعترین رشد ابولا در طول تاریخ مواجه است. تا کنون حدود بیش از 4800 نفر در کشورهای گینه، لیبریا، و سیرالئون بواسطه ابتلا به این بیماری جان سپرده اند. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی اگرچه این شیوع ابولا به لحاظ تعداد تلفات هنوز شدید ترین مورد ابولا نیست اما از حیث سرعت گسترش و گستره شیوع بد ترین مورد در تاریخ است. نگران کننده ترین بخش موضوع این است که اگر این بیماری کنترل نشود تا سال 2015 یک میلیون و چهارصد هزار نفر می توانند به این بیماری مبتلا شوند و البته بیش از هفتاد درصد مبتلایان می میرند. هم اکنون هر هفته حدود هزار نفر جدید به این بیماری مبتلا می شوند. در سیرالئون اخیرا فقط در یک روز 141 نفر بخاطر ابتلا به ابولا مردند. سازمان بهداشت جهانی معقتد است که تا ماه دسامبر ما ممکن است شاهد ابتلای ده هزار نفر در هر هفته باشیم.
بحران ابولا این واقعیت را بیشتر آشکار می کند که کشورهای آفریقائی بسیار در برابر بیماریهای واگیردار آسیب پذیر هستند و سیستم های بهداشتی - درمانی این کشورها آمادگی پیشگیری و مقابله با چنین وضعیت هائی را ندارد. در حقیقت کشورهای آفریقائی به تازگی اصلاح و بهبود نظام های بهداشتی درمانی خود را آغاز کرده اند و تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله زیادی دارند. دولت های غرب آفریقا قادر نیستند هزینه ایجاد درمانگاههای تخصصی، قرنطینه کردن بیماران، گسترش خدمات بهداشتی و نیز تشکیل تیمهای ویژه برای دفن قربانیان را تامین کنند. دولت ها همچنین باید اقدامات هزینه بری را برای ردیابی کسانی که با بیماران تماس داشته اند انجام دهند. این امر فرایند بسیار دشواری است و بر اساس گزارش سازمان ملل تنها در 16 منطقه از 44 منطقه غرب آفریقا امکان آدرسیابی افراد وجود دارد. این مشکل یکی از عوامل اصلی شیوع سریع بیماری بشمار می آید. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که حداقل هفتاد درصد کسانی که در معرض ابولا قرار گرفته اند باید قرنطینه شوند تا بتوان شاهد کاهش ابتلا به این بیماری بود. واقعیت این است که هم اکنون تنها18 درصد از بیماران مبتلا به ابولا قرنطینه شده اند و 82 درصد بیماران در خانه ها و توسط اعضای خانواده یا اطرافیان تحت درمان قرار گرفته اند که این امر خطر ابتلای افراد جدید به بیماری را بسیار افزایش داده است. در لیبریا، سیرالئون و گینه به ازاء هر صدهزار نفر یک یا دو پزشک وجود دارد که آنهم بیشتر در مناطق شهری متمرکز هستند. این مطلب را نیز باید اضافه کرد که بسیاری از قربانیان ابولا از میان کادرهای درمانی و بهداشتی هستند. تا کنون 200 نفر از کادرهای درمانی جان خود را از دست داده اند. سیرالئون تعدادی از بهترین پزشکان متخصص ابولا را از دست داده است.
البته نباید تجربه کشورهائی که در مقابله با ابولا موفق بوده اند را نادیده گرفت. برای مثال نیجریه توانست با عکس العمل سریع به بیماری ابولا و خصوصا ردیابی سریع افراد در معرض آسیب این بیماری را کنترل کند. سنگال نیز با تشدید کنترل های مرزی و نیز عکس العمل به موقع به تنها مورد ابولای این کشور از بروز این بیماری جلوگیری کرد. توفیق نیجریه در کنترل ابولا نتیجه یک کار هماهنگ و منسجم بود. دولت نیجریه یک مرکز عملیات اضطراری برای هماهنگ سازی اقدامات و نظارت بر فعالیتها ایجاد کرد. مدارس فورا تعطیل شدند و تجمعات ممنوع شد. کار اطلاع رسانی عمومی بنحو وسیعی انجام شد. با حکم ریاست جمهوری شنود تماسهای تلفنی اجازه داده شد و مکالمات مورد نیاز در اختیار پلیس قرار گرفت تا موارد مشکوک به آلودگی را به سرعت بیشتری ردیابی نماید. نهصد نفر که بیم آن می رفت در معرض ابولا قرار گرفته باشند تحت نظر و مراقبت قرار گرفتند. از این طریق بود که نیجریه توانست از گسترش ابولا جلوگیری کند و یک فاجعه انسانی را در این کشور پیشگیری نماید.
ابولا معضلات اجتماعی عدیده ای را ایجاد می کند. مردم بشدت بلحاظ روانی تحت تاثیر نگرانی از ابتلا به ابولا هستند. آثار ابولا در خانواده هائی که یکی از اعضایشان مبتلا به این بیماری شده ویرانگر است. بواسطه آثار اجتماعی ابتلا به این بیماری برخی خانواده ها ابتلای یکی از اعضای خانواده به بیماری را کتمان می کنند و این امر باعث تشدید خطر شیوع ابولا می شود. بیشترین خطر واگیری ابولا ساعات قبل و بعد از مرگ بیمار است. مخفی نمودن بیماری باعث می شود تا خانواده ها بیمار فوت شده را بصورت عادی دفن کنند و این موضوع آثار بسیار خطرناکی دارد. کودکان یتیم شده بیش از سایرین در معرض خطرات هستند. بر اساس گزارش یونیسف تا کنون حداقل 3700 کودک در سیرالئون، لیبریا و گینه یک یا هر دو والدین خود را در اثر ابولا از دست داده اند. فقط در لیبریا 2000 کودک با ابولا یتیم شده اند. آنها از یک سو در معرض ابتلا به ابولا هستند و از سوی دیگر از سوی خانواده و جامعه طرد می شوند.
ابولا باعث ایجاد یک مسئله اخلاقی نیز در آفریقا شده است. ابولا بمحض ورود به یک کشور می تواند بسرعت گسترش یابد و خط مقدم جلوگیری از ورود این بیماری مرزها هستند. داد و ستدهای مرزی و سفرهای هوائی یکی از راههای اصلی گسترش ابولا بوده است. بنا براین منطقی ترین کاری که کشورها می توانند انجام دهند بستن مرزها و و قطع پروازها به کشورهای درگیر مشکل است. اما نتیجه این امر محروم شدن کشورهای درگیر از کمک ها و حمایت های خارجی است. هم اکنون این موضوع به یک معما برای رهبران کشورهای آفریقائی تبدیل شده که چگونه سلامت اتباع خود را از به مخاطره افتادن حفاظت نمایند و در عین حال وظیفه بشردوستانه خود را نسبت به همسایگان انجام دهند. در همین راستا تعدادی کریدور ویژه پروازی برای انتقال مواد غذائی و دارو و کالاهای پزشکی مورد نیاز به کشورهای نیازمند ایجاد شده است.
گسترش ابولا بی تردید آثار زیانباری بر اقتصاد غرب آفریقا خصوصا کشورهای درگیر خواهد داشت. بانک جهانی پیش بینی کرده که طی سال آینده ابولا 32 میلیارد دلار خسارت اقتصادی به غرب آفریقا وارد خواهد کرد و رشد اقتصادی در گینه به میزان 3/2 ، در سیرالئون به میزان 9/8 و در لیبریا به میزان 7/11 کاهش پیدا می کند. توریسم در کل منطقه آفریقا بدلایل روانی کاهش پیدا می کند. تجارت در غرب آفریقا کاهش پیدا کرده و فعالیت های اقتصادی روند طبیعی خود را از دست داده است.
شدید ترین آثار تخریبی اقتصادی ابولا را در سطح خانوارها می توان دید. داد وستدهای محلی در اثر این وضعیت محدود شده اند و خانواده های وابسته به این گونه مشاغل بدون درآمد شده اند. کشت و کار در بسیاری مناطق متوقف شده است و این موضوع آثار خود را در سال آینده غذائی نشان خواهد داد. بنا براین حتی اگر کشورهای گرفتار بتوانند ابولا را کنترل کنند سال 2015 برای آنها سال سختی به لحاظ تامین مواد غذائی خواهد بود. بعلاوه خانواده ها بعلت قطع درآمدهایشان در حال فروش سرمایه های خود هستند که این امر اقتصاد خانوارها را تضعیف می کند.
ابولا برخی آثار سیاسی نیز در منطقه داشته است. روند همگرائی منطقه ای در غرب آفریقا با بروز مشکل ابولا دچار اختلال شده است. برخی تحولات سیاسی داخل کشورها نیز از این موضوع متاثر شده است. در لیبریا روند بازنگری در قانون اساسی بعلت وضعیت فوق العاده متوقف شد و احتمالا انتخابات مجلس سنای این کشور نیز به تعویق خواهد افتاد. در سیرالئون نیز برخی اعتراضات مردمی علیه دولت و نیز حملاتی به مراکز پلیس و حتی مراکز درمانی مشاهده شده است. در گینه نیز برخی ناآرامی ها شکل گرفته است.
در مجموع ویروس ابولا در حال ایجاد یک وضعیت بحرانی برای غرب آفریقا و یک نگرانی عمیق و جدی برای کل جامعه بین المللی است. مجموعه ای از اقدامات در سطح جهان برای مقابله با این بیماری آغاز شده است اما حجم اقدامات هنوز متناسب با سرعت شیوع بیماری نیست. اگر حمایتی جدی از کشورهای درگیر بیماری صورت نگیرد در آینده نزدیک می توان شاهد یک وضعیت فاجعه بار و غیر قابل کنترل باشیم و این بیماری ممکن است مرزهای آفریقا را در نوردد و کشورهای بیشتری را درگیر خود کند. بنابراین به این بیماری باید بعنوان یک نگرانی مشترک نگریست و مسئولیت جهانی را در قبال آن مدنظر قرار داد.
سفیر کشورمان در اتیوپی
4949
نظر شما