مشاور فرهنگی رییس جمهور: اگر آب نباشد تمدن ایرانی با سرعتی غیرقابل تصور از بین می رود

طهورا شهبازی: نشست هم اندیشی اصحاب رسانه و کارشناسان حوزه های اجتماعی وارتباط با کارشناسان حوزه مدیریت منابع آبی، تحت عنوان «آب، فرهنگ و جامعه» بعد از ظهر دوشنبه ۱۴ مهر ۹۳ در مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری برگزار شد. در این نشست حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس جمهور، محمد امین قانعی راد رئیس انجمن جامعه شناسی ایران به نمایندگی از این انجمن، هادی خانیکی استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و آنوش اسفندیاری، کارشناس مدیریت منابع آب به بررسی ابعاد اجتماعی و اقتصادی بحران آب در کشور پرداختند. 

بحران آب  را نمی شود انکار کرد

حسام الدین آشنا در این رابطه معتقد است که « آب امروز به بحران تبديل نشده فقط در حال حاضر به حدي رسيده كه ديگر نميتوان آن را انكار كرد» اما همزمان تاکید می کند:« اگر آب نباشد تمدن ايراني در ميان مدت و با سرعتي غير قابل تصور از بين خواهد رفت.»

در این جلسه حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی ریاست جمهوری، با اشاره به اینکه، «حوزه سياستگذاري عمومي غير سياسي ترين بخش علوم انساني و البته سياسي ترين حوزه است» است، گفت: «در سياستگذاري عمومي ما به دنبال حل مسايل عمومي كشور از طريق مشاركت همگاني هستيم. در اين مبحث دغدغه هاي سياسي يا جناحي به هيچ وجه مورد توجه نيست بلكه مشاركت همگان مدنظر است.»

سرپرست مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری ادامه داد: « اگر رقابت را در جناح هاي سياسي بر سر حل مسايل اصلي كشور قرار ندهيم هر روز سياست ورزان به دنبال مساله اي بي ارزش براي به چالش كشيدن مي گردند. مسايل جدي و واقعي را در دستور كار رسانه اي دستور كار سياسي يا دستور كار اجتماعي قرار دهد.يكي از اين مسايل كه امروز مورد توجه قرار گرفته اما ريشه در اقدامات و سياستگذاري هاي گذشته دارد مساله اب است.

مشاور فرهنگی رئیس جمهور و استاد ارتباطات اسلامی، عنوان کرد:«آب امروز به بحران تبديل نشده فقط در حال حاضر به حدي رسيده كه ديگر نميتوان آن را انكار كرد، ناديده گرفت و يا به گردن کسانی ديگر انداخت. هدف از تشکیل این جلسه ، اعلام ضرورت توبه دسته جمعي از سياستگذاري هاي غلط و چشم پوشی از سیاست های منطقه اي و بخشي ديدن مسايل ملي و همچنین روی گردانی از عدم تاكيد بر مصوبات و استانداردهاي ملي است. همچنین از همه مهم تر توبه از به خطر انداختن آينده نسل هاي ايراني. اگر آب نباشد تمدن ايراني در ميان مدت و با سرعتي غير قابل تصور از بين خواهد رفت.

ضرورت گفت وگوی ملی برای اصلاح سیاست های گذشته

دیگر سخنران این جلسه محمد امین قانعی راد، رئیس انجمن جامعه شناسی ایران بود و با نگاهی جامعه شناختی به بحران آب در کشور پرداخت.

او که به نمایندگی از انجمن جامعه شناسی در کشور در این جلسه حاضر شده بود،گفت:«ابر سیستم طبیعی که جامعه ایران باشد ابعاد اجتماعی و طبیعی دارد و خیلی نمی شود آنها را از هم تفکیک کرد نگاه بخشی به در مسایل مختلف این جامعه و نگاه بخشی به مساله آب پیامدهای منفی دارد.»

قانعی راد ادامه داد: «انجمن جامعه شناسی هدفش با برنامه راهبردی انجمن که از سال 90 تدوین شده بود برابر است. در سال 89 برنامه راهبردی 15 ساله تدوین کردیم. در آنجا پیش بینی کردیم گروه جامعه شناسی زیست محیطی داشته باشیم چرا که در عرصه جامعه شناسی مطالعات کمی در این زمینه شده است.»

او به بخشی از صحبت های حسام الدین آشنا نیز اشاره کرد و افزود:«همانطور که دکتر آشنا بحث توبه را مطرح کردند به نظر من توبه همیشه باید با تامل نفس همراه باشد. در بسیاری از موارد بحران ها و مسایل اجتماعی همیشه از نیت های بد بر نمی آید. قانون توزیع عادلانه آب در سال 1361 ،هیات های 7نفره هزار چاه عمیق حفر کردند و توزیع موتورهای پمپ و زمین های دیمی را به زمین کشتی تبدیل کردند که به قصد خدمت به مردم بوده، بنابراین صرف نیت ما کمک نمی کند به همین دلیل ماباید به دنبال تامل و بازاندیشی در ابزارهای مناسب مان باشیم.»

قانعی راد معتقد است:«بازاندیشی نیازسیاست های غلط گذشته به گفت و گوی ملی نیاز دارد در ضمن آن می توانیم به اشتباهاتمان پی ببریم. گفت و گوی ما باید هم در بعد سازمانی و دولت و اینکه دولت کجا نتوانسته عمل کند و هم سازمان اجتماعی که چگونه می توانیم آنها را سازمان دهیم تا بر گسترش بحران غلبه کند. »

بیشتر مصارف آب در بخش کشاورزی و روستاهاست

در ادامه این برنامه انوش اسفندیاری نسبت معفول ماندن ابعاد بحران آب در میان اکثریت جامعه ابراز نگرانی کرد. او گفت: «جامعه ما جامعه پیچیده ای است که مساله آب ابعاد مختلفی در آن دارد و متاسفانه از دید اکثریت مغفول است. یک تصویر تکراری از مسایل آب ارائه می دهیم که ان هم مصرف خانگی است اما آیا واقعا این همه مصارف آب است؟ »

به گفته اسفندیاری بیشتر مصارف آب در بخش کشاورزی و روستا از روش های سنتی استفاده می کنند.

او گفت: «به طور کلی در جامعه ما آب 3 نقش عمده دارد. 1)مصرف نهایی که مستقیما مورد استفاده قرار می گیرد. که تامین همین هزینه های زیادی را به جامعه تحمیل می کند. 2)در تولیدات اقتصادی آب به طور جدی چه در صنعت چه در کشاورزی و چه در خدمات 3)محیط زیست، آب به عنوان عنصر حیاتی در گردش حیات نقش مهم دارد. که فراتر از یک منبع طبیعی معمولی است.

اسنفدیاری تاکید می کند:«یکی از مشکلات اصلی ما کمبود اطلاعات عمومی در جامعه است که باعث سوبرداشت ها و عدم تقارن شده است. اطلاعات به صورت غیر رسمی وجود دارد که اگر گسترده تر شود گفتمان را در جامعه بالا می برد. به همین لحاظ اولین گام در راه اصلاح دولت اطلاع رسانی است. »

وقتی پدیده ای به آسیب اجتماعی تبدیل می شود، حساس می شویم

آخرین سخنران این جلسه دکتر هادی خانیکی بود. استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی که به نمایندگی از انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات در این جلسه حاضر شد.

او معتقد است: « یکی از مشکلات که کشور با آن مواجه است این است که وقتی پدیده ای به آسیب اجتماعی تبدیل می شود، جامعه و مسئولان نسبت به آن حساس می شوند. »

خانیکی گفت: «اولین پیش فرض این است ما اساسا مانعی بر سر گفت و گو داریم از مساله آب گرفته تا باقی مسایل و ابراز گفت و گو را هم کمتر داریم. گفت و گو یعنی به مساله مشترک برسیم ودومین پدیده که با آن مواجه هستیم این است که به مساله اجتماعی وقتی می رسیم که تبدیل به آسیب اجتماعی شده و مخاطرات را وقتی می بینیم که نسبت به مساله بیشتر حساس می شویم.»

او همچنین ادامه داد:«سومین مساله اینکه ارتباطات توسعه وارد حوزه جدیدی شده است روزنامه نگاران را به عنوان فعال اجتماعی در نظر می گیرد.چهارمین مساله این است که آب با فرهنگ ایرانی و اسلامی ما بیگانه نیست بلکه در متن آن قرار دارد انقدر که ما در آثار ادبی درباره آب سخن گفته شده است در کمتر جامعه ای است.»

خانیکی در پایان تاکید کرد: «نکته دیگر که به اهالی ارتباطات و رسانه ها هم مربوط می شود اینکه برنامه ریزان جدا از حوزه ما تصمیم گیری می کنند.نکته آخر و موردی که خیلی امید بخش است اینکه مساله آب موضوعیت پیدا کرده است، کسانی داوطلبانه به این مساله پرداختند و ایده هایی را مطرح کردند. گسست هایی که بین دولت و نهادهای مدنی وجود داشت، کم شده و این فرصت، فرصت تاریخی است تا امکان گفت و گو بر سر مساله اجتماعی به وجود بیاید.

گفتنی است ؛ سلسله نشست‌های آب، فرهنگ و جامعه که تا انتهای سال 93 چهار میزگرد و 14 نشست طی آن برگزار خواهد شد حاصل همکاری مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری و دو انجمن علمی جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی و ارتباطات و یک سازمان مردم نهاد در حوزه آب (اندیشکده تدبیر آب ایران) است.

47233