دکتر نوذر شفیعی*
آمریکا طی هفته های اخیر با همکاری برخی کشورهای اروپایی و همراهی کشورهای عربی منطقه از شکل گیری ائتلاف بین المللی علیه داعش سخن رانده و تاکنون نشست های بین المللی شامل اجلاس ناتو در ولز، نشست جده و اجلاس پاریس نیز با هدف تعیین وظایف و ماموریت های اعضای ائتلاف ترتیب داده است.
در حالی که بسیاری از تحلیل ها و ارزیابی های کارشناسی، ماهیت، ابعاد و اهداف ائتلاف مورد ادعای آمریکا عليه داعش را با دیده تردید می نگرند و به دلیل ماهیت و ویژگی های متناقض این ائتلاف، آن را از هم اکنون شکست خورده معرفی می کنند، جمهوری اسلامی ایران هم در عالیترین سطح به صورت علنی و رسمی هرگونه مشارکت با این ائتلاف را رد کرده است.
با این وجود، موضوع چگونگی تاثیرگذاری نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران بر میزان موفقیت ها یا ناکامی های ائتلاف بین المللی علیه داعش مورد بحث و توجه کارشناسان و تحلیلگران قرار دارد و به همین دلیل به نظر می رسد با توجه به اهداف و کارکردهای احتمالی که برای این ائتلاف متصور می باشد، سیاست خارجی کشورمان باید راهبردهای کنشگرانه ای را برای مدیریت روندهای آینده تحولات منطقه در دستور کار قرار دهد.
البته در مورد اهداف واقعی ائتلاف ضد داعش فرضیه های مختلفی مطرح است و عمده این فرضیه ها هدف این ائتلاف را چیزی فراتر از مساله مقابله با تروریسم داعش عنوان کرده اند. حتی در هدف گذاری های طراحان و پيگيركنندگان این ائتلاف نشانه هایی از دنبال کردن طرح های بلند مدت منطقه ای به منظور تامین منافع راهبردی تر قدرت های فرامنطقه ای مشاهده می شود. در این راستا، عمده ترین اهدافی که می توان برای این ائتلاف عنوان کرد عبارتند از:
1-به حاشیه راندن ظرفیت های بومی منطقه برای مقابله با داعش
2-جلوگیری از مقابله موثر با داعش
3-شکل دادن به دور جدید فشارهای نظامی به حکومت سوریه
4-ایجاد تغییر در اولویت های کشورهای منطقه
5-مشارکت دادن رژیم صهیونیستی در فرایندهای جدید منطقه
6-تضعیف حکومت های مرکزی منطقه به نفع آینده کیان رژیم صهیونیستی
7-جلوگیری از روی کار آمدن حکومت مستقل، با ثبات و مقتدر در عراق
بدون تردید، اهداف مزبور را باید در راستای محدود ساختن و کاهش وزن و موقعیت راهبردی ایران قلمداد نمود، اما نباید از برخی فرصت های احتمالی ناشی از این مساله غفلت نمود؛ چرا که به نظر می رسد جمهوری اسلامی ایران تحت تاثیر شرایط جدید، موقعیت راهبردی تري را به منظور اثبات بیشتر نقش و جایگاه ژئوپلیتیکی و به عبارتی تحمیل رویکرد منطقه ای خود به سایر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای پیدا نموده است. در این چارچوب برخی فرصت های جدید عبارتند از:
1-برآیند این ائتلاف می تواند برآوردهای جمهوری اسلامی را در منطقه دقیق تر کند.
2-جمهوری اسلامی ایران در مرحله جدیدی از بازسازی شناختی خود در مورد داعش قرار گرفته است.
3-عملیات ائتلاف علیه داعش می تواند موجب تغییر رفتار ماهیت تروریسم در منطقه شود.
4-ائتلاف فاقد تجانس لازم است. بنابراین از درون با چالش مواجه می باشد.
5-امکان تقویت حاکمیت ملی عراق ایجاد شده است.
6-فرصت به حاشیه راندن نگاه صهیونیستی مبنی بر افراط گرایی ایران.
با عنايت به فرصت ها و چالش هاي مزبور به نظر مي رسد يكي از الزامات و ضرورت هاي كشورمان براي مواجهه مناسب با ائتلاف ضد داعش عبارت از آن است كه عدم مشاركت در ائتلاف نبايد مانع از نقش فعال جمهوري اسلامي ايران در مقابله با داعش شود.
*عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
5252
نظر شما