امید سلیمی‌بنی: واقعیت این است که رییس شورای شهر، از لحاظ اداری و حقوقی، دارای جایگاه ویژه ای است. با در نظر گرفتن معادلات بین شورا و شهرداری تهران و تاثیری که شهرداری تهران در سالهای اخیر در معادلات سیاسی کشور داشته، این جایگاه، پراهمیت تر می شود.
کافی است با نگاهی به لیست نامزدهای ریاست جمهوری در 3 دوره گذشته، رد پای شورای شهر و شهرداری تهران را در مسایل کلان کشور، به خوبی رصد کنیم.
در سال 84، محمود احمدی نژاد، شهرداری بود که به اتکای شورای دوره دوم تهران، از گمنامی سالهای فرمانداری و استانداری به درآمد و خود را در قامت رئیس جمهوری فراموشی نشدنی دید. رئیس جمهوری که به عنوان یکی از ساختارشکن ترین مدیران سیاسی ایران، هرگز از خاطره ایرانیان محو نمی شود.
در سال 88 نیز قالیباف، شهردار وقت تهران، یکی از گزینه های در سایه انتخابات ریاست جمهوری بود که به اتکای عملکرد عمرانی و توسعه محور خود، عملکرد دولت وقت را زیر سئوال می برد تا برای انتخابات سال 92، آلترناتیو اصلی دولت معرفی شود.
اوج حضور سیاسی شهردار تهران در معادلات کلان کشور، در سال 92 رقم خورد. زمانی که قالیباف، یک ماهی مرخصی گرفت تا به مبارزه انتخاباتی خود برای کسب صندلی ریاست جمهوری بپردازد و در ماه های ابتدایی گرم شدن تنور انتخابات نیز به عنوان اصلی ترین گزینه تصدی ریاست جمهوری، خود را نشان داد. این همه مهیا نمی شد مگر با حمایت های بی دریغ رئیس وقت شورای شهر در دوره سوم، مهدی چمران که زمانی او را جفت سیاسی احمدی نژاد برای پیاده سازی مدل پوتین-مدودف در ایران می دیدند.
چمران البته، هرگز در انتخابات ریاست جمهوری نامزد نشد، ولی قالیباف، شهرداری که با حمایت او و همفکرانش در شورای سوم، قدرت و نفوذ بی انتهایی در دستگاه دیوانسالار شهرداری تهران یافته بود، بخت شماره یک ریاست جمهوری شمرده می شد. هر چند طومار قالیباف در موج حمایت طیفهای مختلف، پیچیده شد و هرگز نتوانست به پاستور راه یابد، ولی اصرار او برای ماندن در شهرداری تهران، بدل به یکی از پرحاشیه ترین ادوار شهرداری شد: مردی برای سومین بار در صندلی شهرداری ماند و از رکوردداران حضور در شهرداری شد.
اکنون نیز می توان دریافت درصورتی که تداوم حضور او در شهرداری تهران، تضمین شود، بی راه نیست پوسترهای انتخاباتی ریاست جمهوری در سال 96، مزین به نام شهردار تهران شود. واقعا باز هم شهرداری تهران، خاستگاه یک نامزد رئیس چمهوری خواهد شد؟
اختیارات وسیعی که قانون به رئیس شورا داده
به جز معادلات سیاسی بالا، اختیارات رئیس شورای شهر، از اهمیت قانونی و بستر حقوقی فراوانی نیز برخوردار است. قانون شوراها، اختیاراتی به رئیس داده که با مروری کوتاه بر آن می توان به خوبی دریافت چرا انتخابات سه شنبه پیش شورای شهر اینقدر پر حاشیه شد.
در جدول زیر نگاهی اجمالی به اختبارات مصرح در قانون برای رئیس شورا و همچنین پیامدهای این اختیارات، داریم؛
|
خلاصه اختیار |
پیامد اجرا |
پیامد عدم اجرا |
|
مسئولیت امور اداری و مالی شورا |
کلیه امور به صلاحدید رئیس شورا انجام می شود. او می تواند اختیارات وسیع خود را درباره دادن میدان به شهردار وقت و بازگذاشتن دست عوامل شهرداری اعمال کند. |
- |
|
تعیین دستور جلسه، زمان و نوع جلسه (عادی یا فوق العاده) |
رئیس شورا به سادگی می تواند دستور جلسه ای را طبق اختیار قانونی خود تغییر دهد. او می تواند جلسه را به صورت فوق العاده تشکیل دهد و برای موارد فورس ماژور از اعضا، رای گیری کند. |
رئیس شورا می تواند جلوی برگزاری جلسات فوق العاده را بگیرد. او می تواند دستور جلسه ای را که صلاح نمی داند، حذف کند و اعضا هر اعتراضی هم داشته باشند از لحاظ قانونی، مسموع نیست. |
|
دعوت از مقامات موضوع ماده (11) قانون شوراهای اسلامی کشور و سایر اشخاصی که شورا ضرورت حضور آنها در جلسات را یا کمیسیونهای شورا را تشخیص دهد. |
مسجدجامعی به خوبی از این اختیار استفاده کرد و اعضای دولت را به صحن شورا آورد. |
رئیس شورا می تواند اگر بخواهد، جلوی حضور مقامات را در صحن شورا بگیرد و باعث اختلاف و درگیری بین شهرداری و دولت شود. چنانچه در طی دوران حکومت احمدی نژاد در دولت، این فضا حاکم بود. |
|
دعوت از اعضاء و تقسیم کار بین اعضاء و کمیسیونهای شورا |
اختیار توزیع اعضا در کمیسیونها با رئیس شوراست. او می تواند منتقدان را از کمیسیونهای حساس و سیاسی مانند برنامه و بودجه و فرهنگی دور نگه دارد تا امور مالی و مسایل شهرداری چندان زیر ذره بین شورا نرود |
رئیس شورا می تواند این اختیار را به رای گیری به صحن علنی تفویض کند. هر چند در این صورت، باز هم اکثریت می توانند نظر خود را در این باره غلبه دهند. |
|
پیگیری مصوبات شورا |
این وظیفه قانونی رئیس شورا می تواند یک معنی داشته باشد: او مخیر است شهرداری را برای اجرای مصوباتی که دوست ندارد، زیر فشار بگذارد. |
رئیس شورا می تواند با عدم پیگیری، مصوبات شورا را بدل به کاغذهای بی ارزش کند. قوانین فراوانی که در دوره های دوم و سوم شورا به تصویب رسید و هرگز در شهرداری به اجرا در نیامد، حاصل این بند از اختیارات رئیس شوراست. |
|
معرفی نماینده یا نمایندگان شورا که از بین اعضاء شورا انتخاب می‌شوند، به مسئولین اجرایی، نهادها و سازمانهای مملکتی در زمینه های مختلف اجتماعی،فرهنگی، آموزشی، اقتصادی، عمرانی جهت فراهم آوردن زمینه‌های همکاری در صورت در خواست آنان. |
رئیس شورا با معرفی اعضای فرهیخته و لایق، قادر است روابط شورا با سایر نهادها را به خوبی مدیریت کند. |
عدم معرفی نماینده شورا در نهادهایی که به موجب قانون یا به دعوت آن نهاد، نماینده شورا می تواند در آن حضور داشته باشد، باعث کم اثری شورا در زندگی شهروندان خواهد شد. |
|
صدور احکام مسئول و اعضاء دبیر خانه شورا، که از کارکنان شهرداری خواهند بود. |
رئیس شورا می تواند بنا به صلاحدید خود، اعضایی را به کار بگمارد که باعث تسهیل امور شهرداری شود. همچنین جمع آوری دوستان حزبی و همفکر به عنوان کارشناس و کارمند در شورای شهر، فرصت سازماندهی آرای آینده را به رئیس شورا می دهد. |
رئیس شورا می تواند با کاهش تعداد کارشناسان و اعضای دبیرخانه شورا و استفاده از نیروهای شهرداری در این پست ها، عملا بخش اداری شورا را جزئی از دیوانسالاری شهرداری کند. |
|
اجرای مفاد ماده (33) آیین نامه مالی شهرداریها شامل ایجاد تعهد، تشخیص، تسجیل و صدور حواله در حدود اعتبارات مصوب شورا در‌صلاحیت رییس شورا یا اعضایی است که از طرف وی کتباً و بطور منجز اختیارات لازم به آنها تفویض میشود. |
امور اصلی مالی در شهرداری با امضای رئیس شورا، سندیت قانونی پیدا می کند. از این رو رئیس شورا می تواند قراردادهای کلان مانند آنچه شهرداری تهران با قرارگاه خاتم الانبیا وابسته به سپاه پاسداران را منعقدکرده، جامه قانونی بپوشاند |
رئیس شورای شهر می تواند با عدم امضای اسناد موضوع این بند، جلوی عملکرد مالی غیر شفاف در شهرداری را بگیرد. همچنین او با گماردن کارشناسان و اعضای مورد اعتماد خود در این گلوگاه مالی، قادر است عملکرد شهرداری در این بخش را به خوبی رصد کرده و از اقدامات غیرقانونی جلوگیری کند |
|
تایید بودجه شورا که توسط خزانه دار شورا تنظیم میشود و طرح جامع آن در شورا برای تصویب. |
رئیس شورای شهر، حجم و گستره دیوانسالاری شورا را تعیین می کند. او می تواند با افزایش بودجه شورا، به کارامدی و اثربخشی این نهادبه خصوص در حوزه نظارت بر عملکرد شهرداری کمک کند. |
رئیس شورا می تواند با عدم اختصاص بودجه های نظارتی و کاستن از بدنه کارشناسی و مشورتی شورای شهر، باعث شود شهرداری در حیاط خلوت به وجود آمده و فقدان نظارت جامع، هر آنچه صلاح بداند، عمل کند. |
|
ابلاغ کتبی موارد اعتراض و ایراد اعضاء که به صورت روشن به رییس شورا تقدیم شده است به عنوان تذکر به شهردار و دریافت پاسخ کتبی یا‌شفاهی شهردار در خصوص تذکر ابلاغی و طرح آن در جلسه شورا. |
رئیس شورا می تواند با گردش سریع تذکرات و اعتراضات اعضای شورای شهر، شهرداری را وادار به پاسخگویی کند. |
رئیس شورا می تواند با کند کردن و بایکوت اعتراضات و سئوالات اعضا، شهرداری را از پاسخگویی به این نظارت عالیه مردمی، راحت کند. |
|
کلیه مکاتبات رسمی شورا با امضای رییس شوراست. |
رئیس شورا به صلاحدید خود قادر است با کلیه نهادها و دستگاه ها مکاتبه کند و باعث ایجاد هم افزایی در عملکرد نهادهای مرتبط با شهروندان شود. |
رئیس شورای شهر می تواند با عدم امضا و نگهداشتن برخی مکاتبات، به عملکرد شورا جهت دهی کند و در صورت لزوم، دستور عدم مکاتبه در برخی زمینه ها را به دیوانسالاری این نهاد بدهد. |
|
خواندن گزارشهای آماری مختلف و فرستادن مصوبات به فرمانداری |
رئیس شورا می تواند با دستور تهیه گزارشهای مختلف، عملکرد شورا و شهرداری را شفاف کند و باعث نظارت قوی تر بر شهرداری شود |
رئیس شورا می تواند با بی اعتنایی نسبت به گزارشهای مختلف، باعث عملکرد بی قاعده و قانون در شهرداری و شورا شود. |
|
تشکیل جلسات شورا به صورت علنی و حضور مستمع |
رئیس شورا می تواند کلیه جلسات شورا را با حضور خبرنگاران رسانه ها تشکیل دهد تا شفافیت بیشتری در عملکرد این نهاد به وجود بیاید |
رئیس شورا می تواند جلسات را به صورت علنی بدون حضور مستمع و خبرنگار برگزار کند تا تصمیمات پشت درهای بسته گرفته شود. |
|
تعیین زمان و میزان بحث و بررسی آرای موافق و مخالف در یک رای گیری |
رئیس شورا می تواند به نظرات مختلف فرصت ظهور و بروز بدهد تا فضای گفتگو در شورای شهر شکل بگیرد |
رئیس شورا می تواند بلافاصله کفایت مذاکرات را اعلام کند و فضا را از گفتگو به سمت مونولگ (تک گویی) سوق دهد. |
|
انتخاب اعضای هر کمیسیون |
رئیس شورا می تواند با توجه به تخصص و علایق افراد آنها را در کمیسیونها توزیع کند |
رئیس شورا می تواند با توجه به مسایل سیاسی و دور نگهداشتن اعضای منتقد و مخالف او از کمیسیونهای حساس، آنها را از عضویت در این کمیسیونها، منع کند. |
|
ارسال پیشنهادهای رسیده را با توجه به موضوع آن با تعیین مهلت برای اعلام نظر به کمیسیون مربوط |
رئیس شورا می تواند مسایل شهر را در اختیار کمیسیونها قرار دهد تا به حل مشکلات کمک شود. او می تواند با تعیین مهلت زودتر، اعضای کمیسیون را به کار بیشتر وادارد. |
رئیس شورا می تواند پیشنهادها و مسایل مطرح شده را به کمیسیونها ارجاع ندهد و در صورت ارجاع موارد، با تعیین مهلت بلند، عملا آن پیشنهاد را بی اثر و مشمول مرور زمان کند. اعضای کمیسیون ها حتی می توانند مهلت بیشتری از رئیس برای بررسی موارد بگیرند. |
|
امضای کلیه اسناد مالی شورای شهر |
رئیس شورا می تواند با اختصاص بودجه قابل قبول، بازوی نظارتی شورای شهر را با استفاده از نظر مشاوران و کارشناسان خبره و امین، فعال کند |
رئیس شورا می تواند با غیر قابل قبول خواندن نظرات کارشناسان، جلوی پرداخت به آنها را بگیرد تا بازوی نظارتی شورا، کارامدی لازم را نداشته باشد و شهرداری با فراغ بال به مسایل مورد علاقه خود بپردازد. |
فضای یک سال آینده شورای شهر تهران چه خواهد شد؟
احمد مسجدجامعی، رئیس یکسال اخیر شورای شهر تهران، بارها گفته بود فضای گفتگو را به شورای شهر حاکم کرده، باعث آشتی بین دولت و این نهاد شده و نظارت مردمی و بازگشت اعتماد عمومی به این نهاد را پیگیری کرده. سه رویکردی که در مواجهه آشکار با روش مدیریتی مهدی چمران است.
او در دوره 10 ساله ریاستش بر شورای شهر ادوار دوم و سوم، اجازه چندانی به سخن گفتن مخالفان نمی داد. (بحثهای حمزه شکیب، رئیس کمیسیون عمران شورای شهر سوم درباره فروش تراکم توسط شهرداری را از یاد نبریم). در دوره او به دلایل مختلف، شهرداری و دولت در جنگ مخفی و آشکار با یکدیگر بودند و افکار عمومی نیز حساسیت چندانی برای مسایل شورای شهر قائل نبود.
اکنون به نظر می رسد با کنار رفتن مسجدچامعی، اقلیت تاثیرگذار و قوی 13 نفره اصلاح طلبان، شمشیرها را برای شهردار تهران از رو می بندند. اگر مسجدجامعی با تلاش فراوان و ریش گرو گذاشتن در مقابل افرادی مانند محمد حقانی، اسماعیل دوستی و رحمت الله حافظی می ایستاد تا شهرداری چندان آزرده نشود، این بار اصلاح طلبان منتقد قالیباف، فرصت را برای تاختن به عملکرد قالیباف از دست نخواهد داد.
این چنین می شود که پیش بینی افزایش سوالات و تذکرات اعضای شورا از شهرداری، چندان مشکل نیست.
از سوی دیگر، بحثهایی که بعضا در شورای شهر بین دو سر پررنگ طیف اصلاح طلب (سرخو، دوستی و سالاری) در مقابل اصولگرایان (سروری، پیرهادی، تقی پور) پیش می آمد و با وساطت مسجدجامعی و "ذکر صلوات" خاتمه می یافت، شاید در روزهای آینده به بحثهای پردامنه و پرحاشیه تری بدل شود. نمونه آن را در روز رای گیری برای هیات رئیسه جدید شاهد بودیم، زمانی که کاشانی و دوستی، به قصد تبدیل مشاجره لفظی به گفتمان عملی، به سمت همدیگر خیز برداشتند ولی باز هم همه چیز به خیر و خوبی گذشت.
با حضور مهدی چمران در قامت رئیس و یکدست شدن هیات رئیسه با ترکیبی منحصر به اصولگرایان (چمران، قناعتی و راستگو که اکنون اصولگرایی دو آتشه شده) پیش بینی برخوردهای درون شورا و همچنین میان شورا و شهرداری چندان دور از ذهن نیست.
البته اگر چمران همت کند و با ریش سفیدی خاص خود، باعث آشتی بین دو جناح درون شورا شود، می توان امیدوار بود یکسال آینده با تشنج کمتری در شورای شهر سپری شود.
47231
نظر شما