به گزارش خبرآنلاین، اندرو فینبرگ، استاد فلسفه تکنولوژی در کانادا و فرانسه در گفت و گو با روزنامه شرق به موضوع مطالعات تکنولوژی پرداخته است. خلاصه سخنان مطرح شده در این گفت و گو را در ادامه می خوانید.
اهمیت مطالعات تکنولوژی در علوم انسانی
* تکنولوژی، ما را احاطه کرده است. تکنولوژی همه‌جا هست و بیشتر وقت ما به پاسخ‌دادن به خواسته‌هایش صرف می‌شود. گاهی اوقات که ما با نتایج آن خوشحال هستیم، زندگی‌مان آسان‌تر می‌شود. اما تکنولوژی همچنین مسبب همه‌جور مشکل است و ما به نشان‌دادن این مشکلات با انواع راه‌حل‌ها مثل راه‌حل‌های سیاسی از جمله انتظام‌گرا نیازمندیم. بنابراین تکنولوژی باید به صورت شفاف و آزاد در فضای عمومی مورد بحث قرار گیرد و به‌عنوان نوع برابری از کنترل دموکراتیک مثل کنترل دموکراتیک اقتصادی یا آموزشی مورد بررسی قرار گیرد. علوم انسانی منبع اصلی دانش درباره چگونگی بحث در مسایلی که ما را به عنوان جامعه نگران می‌کنند، است. بنابراین این نیاز وجود دارد که روش‌های علوم انسانی به حوزه تکنولوژی ورود پیدا کنند. این شامل روش‌های برگردان معانی فرهنگی، پژوهش در ساختار قدرت و مطالعات تاریخی توسعه اجتماعی و... است.
ارسطو اولین فیلسوف واقعی تکنولوژی
* مطالعات فلسفی تکنولوژی یعنی فلسفه منفعت خود را به تکنولوژی برساند تا جهان اجتماعی فهم شود. خیلی از فیلسوفان از مدرنیته بدون ذکر تکنولوژی سخن می‌گویند با این حال مدرنیته بدون تکنولوژی نمی‌تواند وجود داشته باشد. این یک سقوط جدی است که فلسفه امروز را تباه می‌کند؛ برای نمونه کارهای رالز و هابرماس. فلسفه باید با استفاده از راه‌هایی که «مدرنیته»، بنیان گذاشت پایه تکنولوژی و بازتاب رویکردهای تکنولوژی را در هر فضایی روشن کند.
* سخنان «هایدگر» درباره «ارسطو»، حدی از فهم یونانی از ساخت چیزها نشان می‌دهد که با متافیزیک «ارسطو» شکل گرفته است. تخنه یونانی قواعد فنی ترکیب‌شده با یک درک از محدودیت‌ها و اهدافی است که در یک جهان‌بینی غایت‌انگارانه منحصربه‌فرد نتیجه شده است. از نقطه‌نظر «هایدگر» می‌توان گفت «ارسطو» اولین فیلسوف واقعی تکنولوژی بود. «ارسطو» ذات هستی را از نقطه‌نظر هر فعالیت مصنوعی به‌عنوان ترکیبی از ماده و شکل در تطابق با پتانسیل‌های ماده و محدودیت‌ها و اهداف تحمیل‌شده به وسیله شکل توضیح داده است.
لزوم تغییر طراحی‌های تکنولوژیک
* اقتصادهای مدرن سرمایه‌داری حول فروش کالاهای مصرفی تنظیم شده‌اند. به صورت مغرضانه تولیدکردن کالاهایی که بیشتر به فروش می‌رسند مانند اتومبیل سودآورتر از توسعه حمل‌ونقل عمومی هستند. نتیجه فاجعه‌ای شهری در حول جهان است و یک اتلاف بزرگ پول و منابع. این یک نمونه از مشکلاتی است که احتیاج به نمایان‌شدن دارند و به وسیله تغییر طراحی‌ها در تغییر حمل‌ونقل شهری اعمال می‌شوند. نمونه‌های دیگری از انواع مشکلات وجود دارند، مثلا منابع مختلف آلودگی، خطر سلامت، خطر مرگ کارگران و هزینه‌های غیرعقلانی. طراحی‌ها باید بازتاب‌دهنده نیاز جامعه و اعضایش باشند نه بازتاب‌دهنده نیاز شرکت‌ها.
پیشنهاداتی برای توسعه تکنولوژی در جوامعی نظیر جامعه ایران
* به نظر می‌رسد ایران مانند دیگر کشورهای در حال توسعه، توصیه‌های توسعه فناورانه را از مراجع اشتباه می‌گیرد؛ شرکت‌های بزرگ آمریکایی و اروپایی و نهادها و موسسات رسمی مثل صندوق بین‌المللی پول و سازمان‌ملل متحد، که نوعی توسعه را توصیه می‌کنند که حتی با رشد ناخالص ملی بالا، بیشتر، مردم را به ورطه سقوط می‌کشانند. مشکل اینجاست که به جنبه اجتماعی استانداردهای توسعه توجه نمی‌شود. به عنوان نمونه اتومبیل یک نمونه خوب است. در حالی‌که کشورهای غربی نشان می‌دهند مشکلات عدیده آشکاری با تکیه‌کردن بر اتومبیل دارند، کشورهای در حال توسعه به تمام معنا از حمل و نقل شهری غربی تبعیت کرده‌اند. نتیجه ترافیک‌های سنگین طولانی و مشکلات سلامت و اتلاف زمان و انرژی و... است.
* تمام این موضوعات از انتقاداتی که خیلی وقت پیش به مدل خودکار توسعه تکنولوژی صورت گرفته بود، فهمیده شد؛ اما ظاهرا هیچ‌کس در چین، برزیل یا ایران آنقدر دلسوز نیست تا ادبیات انتقادی را بررسی کند. آنها تنها به نرخ سود محاسبه‌شده رسمی توجه می‌کنند که یک اشتباه بزرگ است. به جای استفاده از منابع عظیم اتلاف‌شده به وسیله اتومبیل برای توسعه جدید و بهترکردن انواع سامانه‌های حمل و نقل انبوه هر چه می‌توانند در خودروها سرمایه‌گذاری می‌کنند و بقیه فعالیت‌ها را در شکلی بد حفظ کرده‌اند. مساله دیگر مثل انرژی هسته‌ای و راهبردهای توسعه کشاورزی استاندارد است که در وضعیت مشابه قرار گرفته‌اند. تجارت «آرگو» در حوزه کشاورزی سودآور است اما چه اتفاقی برای میلیون‌ها کشاورزی که از محل خود به خاطر واردات ارزان جابه‌جا می‌شوند، می‌افتد؟ بنابراین توصیه من این خواهد بود که توقف کنید و به خود بیندیشید؛ ادبیات انتقادی را از غرب بخوانید و از مردمی که با اثرات مشابه طرح‌های بزرگ مواجه بودند، مشاوره و کمک بگیرید. اما هیچ‌کدام اینها پولداران را پولدارتر نمی‌کند بنابراین من به تغییرات در این عرصه خوشبین نیستم.
/6262
نظر شما