آغاز:
هفته گذشته مديرخانه كتاب كه خود اهل كتاب است و فرهنگ عربي فارسي تاليف ايشان (انتشارات فرهنگ معاصر) از جمله آثار خوب مرجع در زمينه و موضوع خود است، از «نشريات كتاب ماه» سخن گفت كه «سالانه دو ميليارد تومان هزينه روي دست دولت و خانه كتاب و وزارت ارشاد مي‌گذارند و در مقابل 95 درصد اين كتاب‌ها انبار مي‌شوند.»
وي توضيح داد: «از منظر مالي در سال 1392، دو ميليارد تومان هزينه نشر كتابهاي ماه شده است. از نظر توزيع نيز 95 درصد كتابهاي ماه يا اهدا شده‌اند يا اكنون در انبار موجودند. يا بايد اين فرايند غلط را ادامه دهيم يا بدون نگراني، كارمان را با رويكرد جديدتر اما در تعامل با يكديگر پيش ببريم.»
ميانه:
ايده اصلي كتابهاي ماه در سال‌هاي مياني دهه هفتاد در دوره معاونت فرهنگي آقاي مسجدجامعي داده شد و هر كدام از نشريات را به يكي از افراد سپردند. هفته‌نامه كتاب‌هفته نيز راه‌اندازي شد. به جز كتاب هفته كه بين اهل نشر و فرهنگ داخل و خارج كشور محبوبيتي شگفت‌انگيز به دست آورده بود، در ميان اين نشريات كتاب ماه تا آنجايي كه نگارنده در خاطر دارد، تنها نشريه كتاب ماه ادبيات و فلسفه به سردبيري علي اصغر محمدخاني توانست به روي دكه بيايد و فضا و بحث‌هايي را ميان اهل فكر و فرهنگ رقم زند. نگاهي به توفيق‌هاي اين نشريه يا حتي كتاب هفته نشان داد كه اين نشريات بيش از آنكه بر ظرفيت‌هاي دروني و موضوعي خود متكي باشند بر تيم تحريريه و مديريت محتوايي تكيه داشتند و درست زماني كه آن تيم از جريان به كنار رفت (در كتاب هفته) يا كنار گذاشته شد (دركتاب ماه ادبيات و فلسفه) شهرت و اعتبار آن نيز سستي گرفت و كاسته شد.
نكته مهم‌تر اما بودجه‌يي بود و هست كه صرف اين نشريات شد كه آن را تا مرحله سي‌دي اداره كند و اين البته فضايي نابرابر را در رقابت بين بخش خصوصي اين گونه نشريات با بخش دولتي رقم مي‌زد. نبود شور و انگيزه در عمده سردبيران دوره‌هاي گوناگون و كارمندصفتي موجود نزد آنها فضا را به سمتي برد كه عمده نقد و بررسي‌هاي كتابهاي منتشره به مرور و دوباره‌نويسي مقدمات همان كتاب‌ها و نهايتا معرفي تفضيلي‌تر مي‌انجاميد. حتي گفت‌وگوها و ميزگرد‌ها نيز كمتر چالشي بود و به عمق مطالب و محتواها كمتر راهي داشت. اين ايراد البته بر كتابهاي ماه دوره سردبيري آقاي محمدخاني نيز وارد بود و الان نيز بر سلسله‌نشست‌هاي ايشان در شهر كتاب وارد است كه جاي نقد در عمده كارها خالي است و بيشتر مرور و توضيح كتاب در ميان است و بس.
انجام:
به گمانم از جمله اهداف اصلي و اوليه مجموعه نشريات كتاب ماه نقد و بررسي كتابهاي اين حوزه بود كه در عمل عمده اين هدف‌‌ها به جايي نرسيد. شايد بخشي از اين نرسيدن به فضايي بازگردد كه بر كتاب و نشر حاكم بود و كتابهاي جدي و بحث‌برانگيز كمتر مجال طرح مي‌يافتند يا اينكه منتقدان كمتر مجال و فرصت بيان ديدگاه‌هاي اصلي خود را مي‌يافتند. نقد تاثيرگذار نيازمند آزادي و تحمل است كه متاسفانه در آن دوره هر دوي اينها براي منتقدين مفقود بود. اكنون نيز اگر اين نشريات اگر بخواهند توفيقي يابند بايد فضاي بگير و ببند محتسب مزاجي در نقد رخت خويش را بيرون كشد كه به گمانم رييس خانه كتاب اين نكته را دريافته است. تيغ نقد برنده است و به قول مولوي «از دريدن آن را حيايي نيست»
6060
نظر شما