ایران جزیره ثبات

بهار عربی آن را تحت تاثیر قرار نداده و توانسته است ثبات خود را حفظ و حتی تحت شدیدترین تحریمها جان سالم بدر ببرد. بحرانها را پشت سر بگذارد و به وحدتی برسد که آن را به قدرتی منطقه ای تبدیل کند. بنابراین باید این جزیره ثبات بر هم بریزد و در جریان ناآرامی های منطقه تحت تاثیر قرار داده شود و در شکل گیری خاورمیانه مورد دلخواه غرب، به آن نقش داده شود.
ظهور طالبان در افغانستان دهه 90 خطراتی را برای ایران از سوی مرزهای شرقی پدید آورد. احتمال گسترش این جریان خطرناک هم از نظر اجتماعی و هم از نظر سیاسی - نظامی، کشورهای اسلامی منطقه همجوار از جمله ایران را تهدید می کرد. پس از حمله طالبان به کنسولگری ایران در مزار شریف، تصمیم گرفته شده بود که ایران برای رویارویی با طالبان به این کشور حمله کند. این تصمیم تا مرحله آغاز عملیات نظامی با استقرار نیروهای مسلح ایران در مرز افغانستان پیش رفت. اما در نهایت سیاستمداران ایرانی به این جمع بندی رسیدند که طالبان دولتی قانونی و شناخته شده نیست که با آن وارد جنگ شد. شاید آن زمان بهترین تصمیم همانی بود که گرفته شد. خطر آنی طالبان با حمله نظامی آمریکا و متحدانش در سال 2001 از میان رفت، هر چند بطور بالقوه هنوز هم فعال است. در عراق نیز دشمن سرسخت ایران، رژیم بعثی صدام حسین خطراتی را از غرب برای امنیت ایران ایجاد کرده بود. در سال 2003 با حمله آمریکا و متحدانش این رژیم سرنگون شد. از آن زمان ایران فرصتی یافت تا قدرت گیرد و به جزیره ای با ثبات تبدیل شود. مقامات آمریکایی زمانی متوجه این موضوع شدند که ایران در شکل دهی سازمان سیاسی عراق و بروی کار آمدن دولتی شیعی نقشی اساسی ایفا کرد. به هر طریق طی سالهایی که دولت شیعی عراق بر سر کار بوده است، ایران نقشی اساسی در عراق داشته است به طوری که گاه از سوی دولتهای مخالف ایران در منطقه، حکومت مالکی را دست نشانده ایران می دانند. ایران نخستین شریک تجاری عراق است و این کشور بیشترین تعامل و روابط اقتصادی را با ایران دارد. از سوی دیگر با درآمدی که شهرهای زیارتی عراق از محل اعزام سالانه حدود 7 میلیون زائر ایرانی اماکن مقدسه به دست می آورد، جایگاه ایران را در این کشور در بالاترین حد قرار داده است.
اکنون مقامات آمریکایی اذعان می کنند که ایران باثبات ترین کشور خاورمیانه است و کشوری است که بهترین موقعیت را برای ایفای یک متحد منطقه ای قدرتمند داراست. ولی این جزیره ثبات با تحولاتی که در افغانستان در حال روی دادن است می تواند دگرگون شود. تجزیه افغانستان و عراق در دو سوی شرق و غرب ایران، می تواند به شدت ایران را تحت تاثیر قرار دهد. تقلب در شمارش آرای انتخابات مرحله دوم ریاست جمهوری توطئه ای است که می تواند به بروز یک جنگ داخلی در افغانستان منجر شود، موردی که می تواند حضور طولانی مدت تر آمریکا و متحدانش در افغانستان را توجیه پذیر سازد. ضرورت امضای پیمان استراتژیک با آمریکا اکنون به یک مساله مهم و سرنوشت ساز تبدیل شده است. خطر بازگشت طالبان هرچند تا برگزاری انتخابات مرحله اول و آغاز مرحله دوم کم رنگ شده بود، با بروز اختلاف بین دو نامزد در مرحله دوم در زمینه تقلب در شمارش، می تواند فضای مناسبی را برای بحران و فعال شدن طالبان و ادامه حضور نیروهای آمریکایی توجیه پذیر سازد.
اما در غرب، باز هم بحران در حال شکل گیری است. بحرانی که طی سالهای حکومت دولت مالکی شکل گرفته است. عدم مشارکت دادن و سهیم کردن سنی ها در قدرت (با وجودی که در مرحله اول شکل گیری حکومت مالکی، اکثریت کرسی ها در اختیار جریان ایاد علوی بود)، زمینه را برای انزوای بیشتر سنی ها در قدرت فراهم آورد. اکنون به هر صورتی، مخالفان حکومت مالکی تحت عنوان داعش آرامش منطقه را بر هم زده اند. این جریان افراطی و مخرب قصد آن دارد که نظم منطقه را بر هم بزند و با تهدید حمله به اماکن مقدسه احساسات ایرانیان را جریحه دار و زمینه را برای ورود به صحنه سیاسی - نظامی عراق، موجب شود. این همان اهدافی است که در برخی محافل سنی در عراق و بیرون از آن دنبال می شود. در نهایت جریان داعش می تواند و پتانسیل آن را دارد که عراق را تجزیه کند. از هم اکنون در برخی جریانها این موضع تقویت می شود. کردهای عراق پیشنهاد می کنند بهترین راه حل دادن امتیاز به سنی ها و تشکیل منطقه خودگردان است که در آن صورت موضع کردها در استقلال بیشتر تقویت می شود و در این گیرودار کرکوک هم تحت کنترل بیشتر قرار گرفته است.

آمریکا چراغ سبزی برای ورود ایران به صحنه سیاسی عراق نشان می دهد. نباید از نظر دور داشت که در محافل سنی عراق، بسیاری از آنها به سبب حضور پر رنگ ایران در صحنه سیاسی عراق از ایران زخم خورده و مخالف سرسخت ایران هستند. داعش فرصتی را برای بروز این کینه توزیها فراهم کرده است. کافی است ایران وارد این مخصمه و دامی شود که آمریکا به ظاهر به ایران جایگاهی والا می دهد و داعش از وجود ایران در این صحنه به عنوان دلیلی برای وابستگی دولت مالکی به ایران بهره می گیرد و آن را عَلَم می کند. اکنون شرایط ایران در عراق شبیه شرایطی است که پیس از حمله طالبان به مزار شریف پیش آمده بود. تله انفجاری غرب و جهان تسنن کار گذاشته شده است. سناریوهای پیش روی ایران محدودند. تصمیمی خردمندانه باید اتخاذ کرد تا وارد این گرداب نشد. گردابی که امریکا خود را از آن بیرون کشید.