به گزارش خبرآنلاین به نقل از خبرگزاری حوزه، دهمين نشست از سلسله نشست‌هاي علمي دبيرخانه دين‌پژوهان کشور با عنوان «نقد و بررسی روایات نبوی قبل از بعثت» در قم برگزار شد.
حجت‌الاسلام و المسلمین محمدی، مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در این نشست به نکات زیر اشاره کرد:
* نگاه شیعه با اهل سنت در مورد روايات قبل از بعثت به لحاظ مبنایی تفاوت دارد، نگاه اهل سنت به انبیای عظام این است که آنان قبل از بعثت «لا یعملون» بودند و چیزی نمی دانستند، ولذا معصوم نبودند، اما از نظر شیعیان، انبیاء قبل از مبعوث شدن، می‌توانستند از عالم محسوس به عالم معقول و از عالم معقول به عالم بالاتر و به عالم وحی راه پیدا کنند.
* بیشتر روایات ضعیفی که زمینه زندگي پيامبر اکرم(ص) وجود دارد، مربوط به دوره قبل از بعثت است که بخش قابل توجهی از عمر مبارک پیغمبر(ص) یعنی چهل سال را تشکیل می‌دهد و ما با باورهای دینی که نسبت به قبل از بعثت داریم، نمی‌توانیم این دوره را نادیده بگیریم و بگوییم نسبت به این چهل سال از عمر پیامبر(ص) اطلاع نداریم، بلکه معتقدیم نبی مکرم اسلام(ص) قبل از بعثت هم معصوم بوده است.
* در تحقيقي که انجام شده، قدیمی ترین و کهن ترین منابع تاریخی را به عنوان مبنا قرار داده، روایت ذکر شده در آن منابع را یافته و پس بررسی شیوه تدوین روایات، مشخص شد که آیا مورخان چیزی از بر روایت اضافه کرده اند یا نه. برای نمونه سیره ابن اسحاق که از کهن ترین منبع تاریخی در اين زمينه است، تنها 18 روایت درباره قبل از بعثت پیامبر(ص) وجود دارد، اما این 18 روایت در دوره های بعدی تطور پیدا کرده و توسط مورخان بعدی به میزان زيادي دخل و تصرف شده و به 250 روایت رسیده است! همچنين ابن اسحاق درباره معجزات پیغمبر اکرم(ص) 56 مورد بیشتر ذکر نمی کند، اما همین مسئله معجزات در قرن ششم و هفتم به 250 مورد و در قرن یازدهم به ثلاث آلاف معجزه تبدیل می‌شود.
* تطوری که این مباحث پیدا کرده، نشانه کذب بودن نیست، بلکه ممکن است بخشی از این تطورات ناشی از این باشد که گذشتگان ما به بعضی از منابع روایات دسترسی نداشتند و مورخان جدید بعدها با جستجو و تتبع زیادی که انجام داده‌اند برخی از روایات را استنتاج کرده و به دست آورده باشند.
* درباره درست بودن حکایت خواب ربیعه بن نص پادشاه یمن، مشهورترين معجزات زمان ولادت پیامبر اکرم(ص) از جمله خشک شدن دریاچه ساوه، خاموش شدن آتش‌کده‌های فارس، ساطع شدن نور هنگام تولد پیغمبر اکرم(ص) از مادرش، شکستن پل روی دجله، شورش یمن و کمک کردن ایرانی ها به آنان و پیروزی آنان در جنگ، ملاقات عبد المطلب با سیف بن زییزن و بشارت ظهور یک پیامبر در حجاز و ... باید گفت این روایات به لحاظ تاریخی قابل اثبات نیستند، البته ما منکر بشارات نیستیم، همان گونه که در قرآن کریم هم آمده که انبیاء قبل از پيامبر(ص)، به ظهور وي بشارت داده اند، اما ما نباید بشارت‌سازی کنیم. همان‌گونه که اعراب این بشارت‌ها را با یک نگاه نقل کردهاند و مورخان ایرانی آنها را به گونه دیگری نقل کردهاند که با نگاه اعراب در نقل متفاوت است و بعضی از روايات با حوادث تاریخی منافات دارد و معلوم است که باید ساختگی باشد.
* رواياتي که در دوره اموی ها ساخته شده است، روایات مشهوری که تمامي صد و بيست و چهار هزار پيامبر را چوپان نقل کردهاند و حدیث بلده که توسط اهل سنت نقل شده و کيفيت قصه شق صدر و شکافتن سینه پيامبر اکرم(ص) به عنوان نمونه‌هايي از روايات ساختگي هستند، برخي از روایت نقل شده در سيره ابن هشام را نمی توانیم باور کنیم و این امر ناشی از تفاوت نگاه شیعه و اهل سنت به قبل از بعثت پیامبر اکرم(ص) است، چرا که اهل سنت معتقدند پیامبر(ص) قبل از بعثت گناه می کرده و مشرک بوده است.
* از نگاه شيعه بر اساس روایاتي که سند درست دارند، پیامبر اکرم(ص) قبل از بعثت هم دارای یک جهان‌بینی و ایدئولوژی خاص در روابط اجتماعی، اقتصادی و اخلاقی سالم با جامعه خود بوده و دچار خطا و لغزش نشده و امین جامعه بوده است. البته بايد اين نکته را نيز در نظر داشت که همه روایات نشأت گرفته از نگرش اهل سنت به قبل از بعثت پیغمبر اکرم(ص) داراي مشکل نيست و برخي از اين روايات هم صادقانه و با نگاه به منابعي از جمله قرآن نقل شده است، مثلا همان‌گونه که در قرآن و کتاب عهدین براي ساير انبیای الهي، و حضرت مریم و حضرت عیسی (ع) معجزه نقل شده است، اهل سنت مطابق با روایات عهدین برای پیغمبر اکرم هم قائل به معجزه شده‌اند، اما بسياري از روايات نقل شده توسط آنان محل اختلاف است.
/6262
نظر شما