رئیس انجمن مامایی: با سزارین عمدا نسل آینده را بیمار تحویل می‌دهیم/ امکانات برای زایمان طبیعی کم است

زهرا تالانی: یکی از بندهای طرح تحول در نظام سلامت رایگان شدن زایمان طبیعی در بیمارستانها بود تا مادران بیشتری تشویق به زایمان طبیعی شود. آمار تولد با سزارین در ایران بالاست، به گفته وزیر بهداشت حدود ۷۰ درصد تولدها در ایران با سزارین اتفاق می افتد. سالهاست که در این باره مسئولان هشدارهایی داده اند اما با این حال به نظر می رسد مادران دیگر تحمل درد زایمان طبیعی را ندارند و ترجیح می دهند در یک برنامه زمانی که خودشان مشخص می کنند نوزادشان را به دنیا آورند. اما دولت تلاش دارد در سه چهار سال آینده میزان سزارین را حداقل به استاندارد جهانی برساند.

در همین زمینه با ناهید خداکرمی رئیس انجمن علمی مامایی کشور و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت وگویی انجام داده ایم که می خوانید:

رایگان شدن زایمان طبیعی یکی از بندهای طرح تحول نظام سلامت است. با توجه به اینکه آمار سزارین در ایران بالاست و تعداد زیادی از ماماها هم بیکار هستند، به نظر می رسد این طرح بتواند کمک بزرگی در این زمینه انجام دهد.

طرح تحول نظام سلامت یک برنامه ارزشمند است که زنگ آن خورده و امیدوارم با این طرح، همه محرومان کشور دسترسی عادلانه ای به سلامت داشته باشند. علت رایگان شدن زایمان طبیعی هم در این طرح به خاطر افزایش سزارین و بی سرو سامانی مراقبت های دوران بارداری و زایمان است. اما باید توجه داشت که الان مشکل در زایمان طبیعی رایگان بودن یا نبودن آن نیست. بلکه آماده نبودن نظام پزشکی و بیمارستانها است. البته الان این طرح برای مردم که هزینه پرداخت زایمان را ندارند بسیار خوب است باید بستر آن را هم فراهم کنیم.به نظر من بیشتر بودجه این طرح باید صرف استانداردسازی بیمارستانها و نیروی انسانی شود.

دقیقا الان مشکل این است که اکثر بیمارستان‌های دولتی ما تجهیزات کافی برای زایمان طبیعی را ندارند و بیمارستانهای خصوصی هم تمایلی به این کار ندارند.

باید بستر خدمات مامایی قابل دسترس در سراسر کشور فراهم شود اما با وضعیت موجود این دسترسی وجود ندارد. الان اتاق زایمان بیمارستان‌ها کوچک شده و تبدیل به اتاق عمل شده است. همچنین هنوز هم وقتی صحبت از زایمان طبیعی می شود همه تصور می کنند باید مانند مادربزرگ‌ها و قدیمی‌ها زایمان کنند، درحالی‌که الان زایمان طبیعی بدون درد یا در آب را داریم و باید در این زمینه آموزش داده شود. در شهرستان‌ها هم باید این امکانات فراهم شود چون اگر چنین نشود خطرات زایمان طبیعی بیش از فواید آن است.

درواقع یکی از اهداف این طرح کمک به اشتغالزایی ماماها است. چون انتقادهای فراوانی وجود دارد که کار زایمان با ماما است نه متخصص زنان.

در همه جای دنیا برای شاخص سلامت که کاهش مرگ و میر مادر و نوزاد است برنامه های منسجمی وجود دارد. در این برنامه ها ارائه دهندگان خدمات دوران بارداری ماماها هستند و متخصص زنان برای بارداری و زایمان پرخطر حضور دارند. یعنی مراقبت دوران بارداری و زایمان طبیعی با ماما است اما حاملگی پرخطر،بیماری های زنان و نازایی به عهده متخصصان زنان است. اما در کشور ما متخصص زنان برای خدمات زایمان کار می کنند و شرایط ارائه خدمات ماما هر روز تنگتر می شود. شورای عالی بیمه سالهاست که با ماماها قرارداد امضا نکرده و با اینکه وزیر بهداشت دستور مستقیم دادند و مدیر کل بیمه سلامت هم مکاتباتی کردند اما این موضوع هنوز در انتظار دستور شورای عالی بیمه است. به نظر من اگر حمایت کافی از حرفه ماما را نداشته باشیم و شرایط استاندارد زایشگاهها فراهم نباشد، طرح رایگان زایمان طبیعی کمکی به این کار نمی کند چون ماماها هم باید رغبتی به کار داشته باشند. به نظر می آید که مسئولان و سیاست گذاران نظام سلامت با پتانسیل گروه حرفه پزشکی آشنا نیستند و درصدد تعریف رشته های موازی و جدید هستند. مثلا رشته مراقبین سلامت یک رشته موازی با حرفه مامایی است.

شاید برای این است که الان برخی ماماها به عنوان پرستار در بیمارستان کار می کنند و برخی هم به عنوان مربی بهداشت در مدارس استخدام شده اند.

چون کار زایمان طبیعی که برای ماما است از او گرفته شده درحالیکه نباید اینطور باشد.در زایمان طبیعی ماما باید برسر بالین مادر باشد اما الان چنین نیست و بیمارستانها حاضر به استخدام ماماها نیستند. باید سیاست گذاران نظام سلامت به خصوص معاونت بهداشت سعی کند بیشتر با پتانسیل حرفه ماما آشنا شود. الان زمزمه راه اندازی حرفه مراقبان سلامت است. نکنید این کار را چون این کار از وظایف ماما است و در هیچ کجای دنیا رشته موازی ندارند. نظام سلامت باید ظرفیت نیروی انسانی ماما را بشناسد تا با رایگان شدن زایمان طبیعی برنامه ها درست انجام شود و از این طرح استقبال شود. متاسفانه الان برای زایمان، متخصصان غیرمامایی تصمیم می گیرند اما نباید چنین باشد.این موازی کاریها در روند طرح نظام سلامت اختلال ایجاد می کند و نباید این شایعه که این طرح نظام سلامت برای افزایش درآمد پزشکان و اساتید دانشگاه بود قوت بگیرد.

گویا برای حمایت از ماماها تعرفه زایمان را افزایش داده اند.

الان برای حل مشکل تعرفه، تعرفه زایمان طبیعی را 3 برابر کردند و 45k هم برای تشویق در نظرگرفته شده است. اما در توزیع تعرفه تشویقی،عدالت مهم است و نباید سهم ماما و متخصص متفاوت باشد چون باعث آزار ماما می شود. مسلما ممکن است که در روند خدمات خلل ایجاد کند. ماماها سالهاست که بدون هیچ چشم داشتی برای سلامت مادر و نوزاد فعالیت می کنند، اما از خودگذشتگی هم حد و حدودی دارد. متاسفانه الان زمزمه حق تشویقی بالا برای متخصص زنان شنیده می شود که این درست نیست. اصلا کار زایمان طبیعی با ماما است و اگر توسط پزشک باشد یعنی زایمان پرخطر است.

وزیر بهداشت اعلام کرده که در این طرح، 2500 میلیارد ریال سهم زایمان طبیعی است. به نظر می رسد این رقم بتواند مشکل تجهیزات ، امکانات و نیاز ماماها را تامین کند.

من تاکید می کنم که سهم متخصص زنان و ماما باید عادلانه پرداخت شود. همچنین بیمارستانها برای زایمان طبیعی تجهیزات کافی داشته باشند،‌ چون با رایگان شدن، مادران بیشتری تمایل به زایمان طبیعی دارند اما اگر امکانات نباشد خطر این کار بالاست.

یعنی به نظر شما تنها زایمان های پرخطر باید توسط متخصص زنان انجام شود؟

بله. یعنی زمانی که زایمان پرخطر بود، ماما از پزشک درخواست کند که بر سر بالین مادر حاضر شود. من قبلا هم اعلام کرده بودم که اگر یک زایمان از سوی ماما به متخصص ارجاع داده می شود تعرفه چندین برابر داشته باشد، در کشور استرالیا این چنین است و اگر ماما زایمانی را به متخصص ارجاع دهد 300 دلار بیشتر می گیرد. برای متخص بیهوشی هم اینگونه است چون بیهوشی زایمان پرخطر و ریسک بیشتری دارد. متخصص هم همین طور، اگر تعرفه زایمان خوبی داشته باشد به جای اینکه روزی چند سزارین انجام دهد تا پول بیشتری داشته باشد و خودش را خسته کند با یک زایمان پرخطر می تواند همان درآمد را داشته باشد. بنابراین باید حد و مرز زایمان طبیعی و پرخطر حفظ شود.

با تمام این احوال یکی از مشکلات در این بخش فرهنگی است. همانطور که خودتان هم اشاره کردید دختران امروزی از زایمان طبیعی همان ذهنیت قدیم را دارند. به نظر شما در این زمینه نباید کاری کرد؟

مشکل فرهنگی را می توان حل کرد. اگر شرایطی فراهم شود تا در کلاسهای آمادگی زایمان که 8 جلسه است همه مادران حضور یابند مسلما تقاضا برای سزارین حتی در بخش خصوصی هم کاهش پیدا می کند. چون زایمان طبیعی وقت می خواهد و زمان آن قابل پیش بینی نیست برای همین متخصصان ما بیشتر به سزارین تمایل دارند. اما باید تعرفه خدمات ماما در بیمارستان خصوصی هم درست شود تا در بیمارستان خصوصی هم از ماما استفاده شود. این وظیفه شورای عالی بیمه سلامت است که باید تعرفه ها را یکسان کند.

همانطور که می دانید الان یکی از سیاست کلان کشور افزایش جمعیت کشور است که در مجلس راهکارها و مشوق هایی را هم در نظر گرفتند. به نظر شما این طرح می تواند کمکی در این زمینه کند؟

خیلی زیاد. مادری که یک بار سزارین شده برای تولد نوزادهای بعدی باید بازهم بیهوش شود و این بیهوشی های زیاد خطرناک است ،اما اگر زایمان طبیعی باشد تا سه بار هم امکان زایمان برای مادر وجود دارد.از نظر علمی نباید در تاریخ زایمان دخالت کرد، اما الان اینگونه نیست؛ نوازد علائم تولد را ندارد اما با برنامه مادر او را به دنیا می آوریم که از نظر حقوقی و پزشکی این را باید حل کرد. علم نشان داده در طول دوران زایمان با دردی که مادر دارد، هورمن هایی ترشح می شود که از طریق بند ناف وارد خون نوزاد می شود و این نوزادان سالم تر هستند. تحقیقات نشان داده نوزادانی که زودتر از موعد مقرر به دنیا می آیند 50 درصد چاقی بیشتر، 50 درصد آسم بیشتر و 20 درصد دیابت را تجربه می کنند. به نظر من ما عمدا نسل آینده را بیمار تحویل می دهیم و وزارت بهداشت باید نسبت به این موضوع حساس باشد.

47232