روایت رشد اقتصاد ترکیه چندان هم جذاب نیست

آرش پورابراهیمی: بسیاری رشد اقتصادی ترکیه طی یک دهه اخیر را شگفت انگیز می‏خوانند اما برخی از اقتصاددانان چنین نظری ندارند.

 مخالفان رجب طیب اردوغان دستاویزهای زیادی برای حمله به او دارند، از سرکوب مخالفان در میدان تقسیم گرفته تا محدودیت های اخیر برای استفاده از اینترنت، با همه این ها اما موافقان اردوغان همواره از عملکرد اقتصادی ترکیه در دوران او به عنوان بخش قابل دفاع کارنامه اردوغان یاد می‏کنند، بخشی که حتی هفته نامه اکونومیست هم از آن به عنوان برگ برنده اردوغان در انتخابات های پیش رو نام برده است. اما مخالفان اردوغان اکنون حملات خود به مستحکم ترین سنگر اردوغان یعنی کارنامه اقتصادی را نیز آغاز کرده اند و برای این کار چه کسی بهتر و موجه تر از دنی ردریک (Dani Rodrik): اقتصاددانی برجسته و ترک تبار که مدتی در دانشگاه هاروارد به تدریس می‏پرداخت و اکنون نیز در موسسه مطالعات پیشرفته پرینستون (Institute for Advanced Study) حضور دارد. دنی ردریک اخیرا در یادداشتی در وبلاگش تلاش کرده تا کارنامه در ظاهر درخشان یک دهه اخیر حزب اعتدال و توسعه در زمینه اقتصادی را زیر سوال ببرد. کارنامه ای که البته در برخی مواقع با بزرگنمایی هایی نیز همراه بوده است. برای مثال هفته نامه اکونومیست سال گذشته در یکی از گزارش هایش اشاره کرده بود که درآمد سرانه در ترکیه طی یک دهه اخیر سه برابر شده است اما این مجله پس از شدت گرفتن انتقادات در شماره های بعدی به اشتباهش اعتراف کرد و نوشت که سه برابر شدن درآمد سرانه در ترکیه به درآمد اسمی مربوط می‏شود و میزان افزایش حقیقی درآمد در ترکیه طی یک دهه اخیر تنها 43 درصد بوده است.

اعتقاد دنی ردیک نیز با اشاره به اینکه رشد حقیقی تولید ناخالص داخلی و  درآمد سرانه در ترکیه طی سال های 2002 تا 2012 به ترتیب 64 و  43 درصد بوده می‏نویسد: "البته رشدی 43 درصدی طی یک دهه عملکرد خوبی است چرا که این میزان رشد معادل رشد سالانه 3.6 درصد است، رشدی که معادل دوره رشد سریع اقتصاد ترکیه طی سال های 1960 تا 1978 است و پس از آن نیز چنین رشدی تجربه نشده است. اما یک مورد این است که در سال 2002، اقتصاد ترکیه تازه از یک بحران مالی شدید خارج شده بود معیار قرار دادن سال 2002 تا حدی مشکل زا است. همچنین مورد دیگر این است که در مورد پایداری رشدی که بر اساس میزان قابل توجهی از کسری تراز مالی ایجاد شده باشد، تردید جدی وجود دارد."

دنی ردریک همچنین نوشته که یک دهه اخیر در واقع دهه ای درخشان برای اقتصادهای در حال توسعه بوده و طی سال های 2002 تا 2012 اقتصادهای  نوظهور و در حال توسعه به طور متوسط رشد حقیقی 95 درصدی را تجربه کرده اند، در حالیکه رشد اقتصاد ترکیه 64 درصد بوده است و از این منظر در واقع اقتصاد ترکیه کمتر از میانگین رشد اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه رشد کرده است. رشد اقتصاد جهان در این دوران نیز 45 درصد بوده است. در یادداشت آقای ردریک آمده: "تولیدی ناخالص داخلی (GDP) حقیقی در اقتصادهای نوظهوری مانند چین، هند، بنگلادش و اندونزی و همچنین بسیاری از اقتصادهای آفریقا و آمریکای لاتین رشدی سریعتر از ترکیه را تجربه کرده اند. جایگاه ترکیه در رتبه بندی تولید ناخالص داخلی در جهان نیز طی یک دهه بهبود قابل توجهی نیافته است: ترکیه از هفدهمین اقتصاد بزرگ جهان به شانزدهمین اقتصاد تبدیل شده است."

دنی ردریک در انتها می‏نویسد که اگرچه رشد اقتصادی ترکیه بین سال های 2002 تا 2012 در مقایسه با اقتصادهای پیشرفته رشد قابل توجهی بوده است اما در مقایسه با اقتصادهای در حال توسعه، گروهی که ترکیه به آن تعلق دارد، چندان هم چشمگیر نبوده است.

3535