فرنوش صفوی‌فر: اغلب ما به توانایی‌های ذاتی، ژنتیکی و سرزمینی و آبا و اجدادی‌مان بیشتر تکیه داریم تا تلاش فردی‌مان و تاثیر عوامل محیطی؛ اما تازه‌ترین پژوهش‌ها نشان می‌دهد که می‌توان با غنی کردن محیط زندگی کودکان و افزایش تحریکات مثبت در آن، نه تنها هوش و حافظه همان نسل را بهبود بخشید، بلکه بر روی نسل بعد هم تاثیر مشابه گذاشت.
به گزارش خبرگزاری HealthDay، مطالعه جدیدی که در شماره چهارم فوریه نشریه علمی «نوروساینس» منتشر شده، این نتایج را در بر داشته است. بر اساس این مطالعه، که در دانشگاه راش و بر روی موش‌های آزمایشگاهی انجام شده، مشخص شده که وقتی موش‌های ماده قبل از دوران بلوغ و بارداری‌شان، محیطی آزاد برای انجام فعالیت‌های بدنی دارند، با موش‌های دیگر ارتباط اجتماعی بیشتری برقرار می‌کنند و محیط‌شان غنی از تحریک‌های ذهنی است، هم خودشان و هم فرزندان‌شان، حافظه بهتری دارند و قابلیت‌شان برای یادگیری بهتر است.
جالب این که این نتایج، حتی در مورد فرزندان این موش‌ها که محیط‌شان فاقد این گونه محرک‌ها هم بود، صدق می‌کرد؛ یعنی می‌توان با فراهم کردن شرایط خوب محیطی برای یک نسل، با یک تیر دو نشان زد و نسل بعد را هم، باهوش و توان‌مند کرد.
تحقیقات پیشین هم نشان داده بود که قرار دادن موش‌های سالم ولی با ضعف حافظه، در محیط غنی و پرمحرک، حتی در یک دوره زمانی کوتاه، می‌توان به تقویت حافظه آنها امیدوار بود. این محرک‌ها، می‌توانند واکنش‌های بیوشیمیایی را در داخل سلول‌های عصبی فعال کنند که منجر به شکل‌گیری ارتباطات جدید و مسیرهای تازه یادگیری در سیستم اعصاب موش‌ها شوند. دانشمندان رشته نوروساینس، چنین فرایندی را ظرفیت‌سازی درازمدت یا long-term potentiation می‌نامند که به طور اختصاری از آن بهLTP یاد می‌شود. فرایندی که اصلاح آن، با تکیه بر تغییرات محیطی، می‌تواند تعریف هوش را از یک مفهوم ایستا، فردی و ذاتی، به معنایی پویا، قابل‌ارتقا و گروهی تغییر دهد.
غنی‌سازی محیط، یکی از مهم‌ترین رویکردهای روانشناسی تربیتی نوین است که به دنبال روش‌های ساده و کم‌هزینه، اما بسیار موثری است که با پیاده کردن آنها، هوش و مهارت‌های ذهنی و ارتباطی کودکان، جدا از زمینه ژنتیکی‌شان، افزایش می‌یابد.
ارتباط با طبیعت، استفاده از اسباب‌بازی‌های غیرصنعتی که قابلیت تبدیل به انواع بی‌شماری از وسایل را با خلاقیت کودک دارند، رفتن در قالب نقش بزرگترها و انجام بازی‌های گروهی و نمایشی، از جمله راه‌کارهای شناخته‌شده‌ای هستند که کارایی آنها در غنی‌سازی محیط رشد کودک و افزایش رشد ذهنی و حافظه و توان یادگیری او بسیار موثرند.
نظر شما