روسیه و مصر؛ محور جدید تقابل با آمریکا

روز ۲۴ بهمن (۱۳ فوریه)، فیلدمارشال عبدالفتاح السیسی، فرمانده کل نیروهای مسلح، معاون اول نخست وزیر و وزیر دفاع مصر در راس هیاتی به روسیه سفر کرد و با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری، و سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه ملاقات نمود. رسانه‌های روسیه از دیدارهای وزیران خارجه و دفاع دو کشور با عنوان "مذاکرات ۲+۲" نام برده و گفته‌اند که سفر مقامات ارشد مصری به مسکو نشانه تمایل دو طرف به گسترش روابط دوستانه است.
به هر روی با توجه به آنکه سفر سیسی به مسکو اولین سفر خارجی وی بعد از کودتا علیه محمد مرسی محسوب می شد، از این منظر نه تنها خود سفر دارای اهمیت بود، بلکه انتخاب مسکو به عنوان مقصد نیز دارای پیام های مهمی به غرب بود:
نخست آنکه در این سفر ولادیمیر پوتین از نامزدی سیسی در انتخابات ریاست جمهوری مصر حمایت کرد. این حمایت در حالی ابراز شد که وی هنوز به صورت علنی و قطعی،حضور خود را در انتخابات ریاست جمهوری مصر اعلام نکرده است. در شرایطی که غرب تاکنون از حضور سیسی در انتخابات ریاست جمهوری حمایت نکرده ، موضع روسیه می تواند قابل تامل باشد .
دومین پیام مهم این سفر، بحث معامله تسلیحاتی میان مسکو و قاهر است. چنانچه موضوع و محور اصلی این سفر نیز معامله کلان تسلیحاتی به ارزش 2 میلیارد دلار میان روسیه و مصر بود. مسکو و قاهره در دوران حیات اتحاد جماهیر شوروی به ویژه در دوران زمامداری ناصر دارای روابط استراتژیک با یکدیگر بودند. در طول سال های بعد نیز حدود 40 درصد از زرادخانه های ارتش مصر را سلاح های روسی تشکیل می دادند. در حال حاضر که بخش مهمی از کمک های مالی آمریکا (بالغ بریک میلیارد و سیصد هزاردلار) به حال تعلیق درآمده، روابط نظامی روسیه و مصر می تواند دارای پیامدهای مهمی برای منطقه خاورمیانه باشد. افزایش همکاری های فنی ونظامی میان مسکو و قاهره و بازگشت مشاوران نظامی روسی به مصر، نمی تواند مسئله ای مطلوب برای ایالات متحده آمریکا تلقی گردد. به خصوص که چنانچه قرارداد نظامی میان روسیه و مصر منعقد شود، آنگاه به احتمال زیاد کرملین صاحب یک پایگاه نظامی در اسکندریه یا پورت سعید خواهد شد.
سومین پیامد این سفر، گرایش مصر به روسیه و چین است که می تواند به نحوی به رویگردانی این کشور از ایالات متحده آمریکا تعبیر شود. اگرچه ایالات متحده از موضعگیری مستقیم علیه برکناری محمد مرسی خودداری ورزیده، اما مداخله ارتش در سیاست را نیز مورد خرده گیری قرار داده هر چند از استفاده از واژه "کودتا" برای برکناری مرسی خودداری ورزیده است. طبق قوانین ایالات متحده، دولت این کشور مجاز به کمک به دولت‌هایی نیست که در نتیجه کودتای نظامی به قدرت رسیده‌اند. با اینهمه، در واکنش به ادامه خشونت در مصر، ایالات متحده بخشی از کمک‌هایی را که به طور سنتی در اختیار مصر قرار می‌داد به حالت تعلیق در آورده که از جمله شامل لغو موقت برنامه تحویل تعدادی هواپیمای اف-۱۶ و برخی تجهیزات پیشرفته نظامی و همچنین پرداخت چند صد میلیون دلار کمک نقدی بود.
بی شک ژنرال سیسی تجربه اتکای حسنی مبارک و محمد مرسی به حمایت های آمریکا را مشاهده نموده و نمی خواهد در برابر آمریکا دست بسته عمل نماید. در واقع سیسی به سرنوشت رهبران پیشین مصر که به حمایت آمریکا از خود امید بسته بودند، کاملا آگاه است و نمی خواهد سرنوشت مشابهی پیدا کند. همین امر باعث شده که وی رویکرد جدیدی به شرق داشته باشد. به خصوص که آمریکا پس از برگزاری همه پرسی قانون اساسی مصر، چراغ سبزی به سیسی نشان نداد.
چهارمین پیامد این سفر، بروز نشانه های واگرایی متحدان منطقه ای آمریکا از واشنگتن است. پس از سقوط محمد مرسی، که از حمایت مالی قطر برخوردار بود، دولت‌های عربستان سعودی، امارات متحده عربی و کویت اعلام کردند که در مجموع، حدود دوازده میلیارد دلار کمک در اختیار دولت موقت قرار می‌دهند. احتمالا بخشی از این مبلغ برای خرید تجهیزات نظامی از روسیه به کار خواهد رفت. تعهد عربستان سعودی و امارات متحده عربی مبنی بر اینکه بخش مهمی از هزینه خرید تسلیحاتی مصر را تقبل نمایند، نشان می دهد که این کشورها از مدیریت آمریکا در امور خاورمیانه ناخرسند هستند. در واقع تفاوت دیدگاه عربستان با آمریکا در مورد نحوه مدیریت منطقه باعث شده که آنها نیز نگاه منفی به گسترش روابط مصر با روسیه نداشته باشند.
در مجموع با توجه به پیامدهای فوق و تاکید بر این نکته که مصر یکی از کشورهای مهم در منطقه خاورمیانه است و جایگاه کانونی در این منطقه دارد، لذا هرگونه نزدیکی و یا شراکت راهبردی قاهره با مسکو نه تنها منزلت وموقعیت روسیه را در منطقه خاورمیانه و نظام بین الملل ارتقا می دهد، بلکه جایگاه متزلزل ایالات متحده را نیز در منطقه با چالش های عدیده ای مواجه می سازد.

برای مشاهده وبلاگ شعیب بهمن اینجا را کلیک کنید