آیین معارفه‌ی رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با استقبال اهالی فرهنگ و کارمندان این انجمن برگزار و طرح ایجاد نهادی برای ساماندهی به تکریم مفاخر در همه دستگاه‌ها پیشنهاد شد. آیین معارفه مهدی محقق، به‌عنوان رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، روز دوشنبه، 21 بهمن‌ماه، با حضور علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، برگزار شد.
وقتی علی جنتی نگران بود
در این مراسم علی جنتی از نگرانی‌اش برای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در ماه‌های گذشته، سخن گفت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: برای من توفیق و افتخار است که امروز در جمع شما استادان،فرهیختگان و مفاخر کشور و همکاران عزیزمان حضور پیدا کنم. در جمع فرهیختگان صحبت کردن برای امثال بنده کار مشکلی است. وقتی ما از انجمن آثار و مفاخر فرهنگی صحبت می‌کنیم خواه ناخواه چهره‌های آشنا و برگ‌های زرین پرشماری از فرهنگ، دانش و اندیشه اسلامی پیش چشممان نقش می‌بندد.
او افزود: کارنامه مفاخر فرهنگی ایران فصلی درخشان از تاریخ انسانی است. سهم دانشمندان و هنرمندان این سرزمین در توسعه فرهنگ و تمدن بر کسی پوشیده نیست. از علت‌های اساسی پیشرفت‌های فرهنگی کشور ما، بی‌شک فرهنگ اصیل اسلامی ماست که با تشویق مسلمانان به خردورزی و ترویج نشاط علمی صورت گرفته است. اسلام روح اعتدال را جانشین تعصبات دنیای باستانی کرد و روح تازه‌ای در جهان علم و فرهنگ دمید.
جنتی همچنین عنوان کرد در پرتوی چنین فرهنگی، شوق معرفت‌جویی و حس تحقیق، قلمروی ایران اسلامی را کانون انوار دانش کرد و آمادگی ایرانیان برای فراگیری و نشر علوم در پرتو پیام پیامبر اکرم(ص) درباره‌ی دانش اندوزی شروع یک تخصص علمی را موجب شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه با تشریح تجربیات دانشمندان ایرانی در زمینه‌های طب،ریاضیات،نجوم،فیزیک،جغرافیا و تاریخ، عنوان کرد: شاعرانی چون سنایی،عطار،ناصرخسرو، خیام و بسیاری از شاعران دیگر در ادبیات جهان تاثیری عمیق و معنادار نهادند با چنین پشتوانه عظیمی، جهان به مفاخیر ایران و اسلام و آثار ماندگار آنها مدیون است.
او ادامه داد: کارنامه آثار و مفاخر ایران اسلامی کارنامه‌ای فرهنگی است به قامت انسان. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی نیز نهادی است که حفظ آثار این فرهنگ پیشرو و معرفی چهره‌های تابناک آن را برعهده دارد. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران در جایگاه دیرپاترین نهاد علمی و فرهنگی و پیشینه‌ای بیش از 90 سال خدمت، استادانی فرهیخته به خود دیده که همه از دست فرزانگی گذشته‌اند و به گنجینه‌ی ذخایر فرهنگی افزوده‌اند. این انجمن مانند ساختمان آن اصیل و دیرپا است و وظیفه‌ای خطیر برعهده دارد.این انجمن در طول زمان فراز و فرودهای بسیاری برخود دیده است اما جان مایه اصلی آن همواره پاسداشت آثار اثرگذار علمی و پدیدآورندگان او بوده است که یکی از آنها جناب دکتر محقق است که بسیاری از اهل فضل افتخار شاگردی ایشان را دارند.
جنتی سپس گفت: برای من مایه افتخار است که سکان انجمن آثار و مفاخر فرهنگی را به یکی از بزرگان عرصه علم و معرفت می‌سپارم و به سهم خویش از دیدار شما استادان، فرهیختگان و بزرگان بهره‌مند می‌شوم. استادان انجمن پس ازانقلاب فصل نوینی گشودند که دکتر محقق از سرآمدان این عرصه است که بر تراز وزانت این انجمن افزوده است. هرچند این مجلس برای پاسداشت مقام علمی این استاد عزیز برگزار نشده است اما لازم می‌دانم در مظهر استادان مقام ایشان را گرامی بداریم.
او ادامه داد: تاریخ معاصر به خود می‌بالد که چنین دانشمندی را پرورانده است و در راس انجمن دیده است. استادی که هم به ادبیات فارسی احاطه دارد، هم به ادبیات عرب و هم به زبان انگلیسی می‌خواند و می‌نویسد، هم تاریخ و هم طب اسلامی را به خوبی می‌شناسد و کتاب‌هایش به زبان‌های مختلف ترجمه شده‌اند. فرهنگ این کشور تا حدود زیادی مدیون تلا‌ش‌های اوست. اکنون با اطمینان خاطر ریاست انجمن را به کسی می‌سپاریم که از چهره‌های ماندگار کشور ماست گرچه این مثنوی تا اندازه‌ای تاخیر شده بود.
جنتی سپس توضیح داد: من حدود سه ماه پیش توفیق صحبت از نزدیک را با جناب دکتر محقق داشتم اما به دلیل فرآیند انتخاب اعضای هیات مدیره، این کار قدری به درازا انجامید و من از ابتدای خدمت در وزارت ارشاد همواره نگران وضعیت انجمن در ماه‌های اخیر بودم. خوشبختانه پس از این مدت با تایید رئیس جمهور اعضای هیات امنا، جمعی از فرهیختگان و بزرگان اهل نظر به عنوان اعضای هیات مدیره انجمن انتخاب شدند که من از همه آنها به خاطر پذیرش این مسئولیت صمیمانه سپاسگذاری میکنم و اطمینان دارم که در اداره انجمن و کارهای زمین مانده آن بازوی توانمندی برای دکتر محقق خواهند بود.
او ادامه داد: بخشی از وظایف انجمن،تهیه و انتشار زندگی‌نامه‌های عالمان و متفکرانی است که در اعتلای فرهنگ و تمدن ملت ایران نقش داشته‌اند و منشاء اثر بوده‌اند که در گذشته در زمان تصدی دکتر محقق در این زمینه گام‌های بلندی برداشته شده است. برگزاری کنگره‌های تحقیقی و مراسم بزرگداشت مفاخر فرهنگی و کمک به ساختن بناهای یادبود، برگزاری نمایشگاه‌های فرهنگی مهم در داخل و خارج کشور، مبادله اطلاعات و همکاری با موسسات داخل و خارج در تهیه فهرست کتاب‌ها و نسخ خطی و تجلیل و تشویق و حمایت از پدیدآورندگان آثار علمی و فرهنگی ارزنده و همکاری در انتخاب کتب برگزیده سال از دیگر وظایفی هستند که در قانون برای این انجمن تعریف شده است.
او گفت: امیدواریم با بازگشت دکتر محقق و همکاری اعضای هیات مدیره و همکاران انجمن بتوانیم بار دیگر به این مسئولیت‌های خطیر بپردازیم. از همکارانی که در این مدت علیرغم دشواری‌ها چراغ انجمن را روشن نگه داشتند سپاسگزارم. البته ما در این مدت تلاش کردیم فقط امور جاری انجمن برگزار شود و مواردی مانند حقوق و مزایای همکاران قطع نشود و فعالیت‌های جاری ادامه پیدا کند اما خود من به کارهای فرهنگی وارد نشدم. امیدوارم کارهای فرهنگی در دوره جدید آغاز شود. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم تلاش خود را برای حمایت از فعالیت‌ها به کار می‌گیرند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پس از ارائه این سخنان حکم مدیریت مهدی محقق به عنوان رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و همچنین حسن شهرستانی، کاظم موسوی بجنوردی، محمدمهدی مظاهری و علی اکبر رزمجو را به عنوان اعضای هیات مدیره به آنها اعطا کرد.
مخالفت حداد عادل با تغییرات قبلی
غلامعلی حداد عادل با تأکید بر مخالفتش با تغییر رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در دولت قبل، گفت در این سال‌ها هرگز وارد انجمن نشده و از علی جنتی برای بازگرداندن مهدی محقق به انجمن تشکر کرد.
غلامعلی حداد عادل، عضو هیأت امنای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، پس از تبریک فرارسیدن دهه فجر، گفت: خوشحالم که بازگشت استاد محقق به خانه خودش در این ایام فرخنده اتفاق می‌افتد. برای بنده و سایر اعضای فرهنگستان که جمعی از آنها در این جلسه حضور دارند مایه خوشوقتی است که دوباره شاهد فعالیت دکتر محقق در این انجمن باشیم.
او ادامه داد: تاریخ برای ملت‌ها در حکم حافظه برای افراد است ملتی که از تاریخ خود بی‌اطلاع باشد مثل فردی است که حافظه‌اش را از دست داده است. حافظه جمعی یک ملت از عناصر گوناگونی تشکیل شده است که بخشی از آن میراث فرهنگی یک کشور است و بخشی هم شخصیت‌های تاریخی و بزرگان آن کشورند. داشتن حس تاریخ آگاهی از نشانه‌های فرهیختگی هر ملت است. ملتی که نسبت به گذشته خود حساس نباشد و از تاریخ خود آگاهی نداشته باشد فرهیخته نیست و نمی‌تواند هویت خود را حفظ کند. در کشور ما این حس ضعیف است ما باید این احساس را تقویت کنیم گاهی که می‌خواهیم درباره بزرگان خود تحقیق کنیم می‌بینیم که مشکل اسناد و مدارک داریم. امروز اگر کسی بخواهد درباره پروین اعتصامی تحقیق کند داشته‌های او بسیار اندک است و بزرگان تاریخ ما تنها شخصیتی که از زندگی او اطلاعاتی داریم مولانا است. درباره سعدی و دیگر بزرگان این طور نیست. حتی مشخص نیست که قبر شخصیتی مانند ملاصدرا در کجا است.
حدادعادل همچنین عنوان کرد:انجمن آثار و مفاخر فرهنگی که ادامه انجمن مفاخر فرهنگی است چند ده سال پیش به خاطر چنین نیازهایی شکل گرفته است. این انجمن ابتدا عهده‌دار وظایف سازمان میراث فرهنگی بوده است. بعدا سازمان میراث فرهنگی به نهادی مستقل تبدیل شده اما بزرگداشت شخصیت‌ها در همین ساختمان که خود جزو میراث فرهنگی است ادامه پیدا کرده است.
او افزود:در سال‌های اخیر مدیریت این موسسه به دست دکتر محقق سپرده شد و انصافا با حضور طولانی ایشان در دانشگاه تهران و محیط های علمی، شخصیت‌شناسی از هنرهای ایشان بود. ایشان یا استاد یا شاگرد و یا هم دوره دانشمندان و رجال خدمت‌گذار بوده‌اند. آقای دکتر محقق در شناخت افرادی که در این موسسه تکریم شدند خبره بودند و توانستند عده‌ای از رجال سالخورده را که بعضا فراموش شده بودند دعوت کنند و با تکریم آنها باعث دلگرمیشان شوند. کار ایشان بسیار شایسته بود و من همیشه به حضور در جلساتی که برای تکریم بزرگان برگزار می‌شد افتخار می‌کردم. تعدادی از این بزرگان بودند که آخرین کسی که از آنها تقدیر کرد آقای دکتر محقق در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی بود مثلا مرحوم احمد آرام و یا علی قلی بیانی. بیانی از مهمترین استادان سدسازی و استاد منطق،فلسفه و ریاضیات بود اما سال‌ها کنج خانه مانده بود . دکتر محقق که او را می‌شناخت با حضور وزیر نیرو از او تقدیر کرد.وقتی آقای بیانی به اینجا آمدند خودشان گفتند عجیب است که خدمت‌هایم را به آن رژیم کرده بودم و این حکومت از من تقدیر می‌کند. اینها ارزش بود و دکتر محقق این کارها را انجام می‌داد.
حداد عادل سپس گفت: من از تغییر بی‌دلیل مدیریت در این موسسه متاسف شدم و با اینکه عضو هیات امنای موسسه هستم هرگز پای آن تغییر را امضا نکردم و در طول این مدت نیز به اینجا قدم نگذاشتم چون به آن تغییر معترض بودم و دلیلی نمی‌دیدم که آقای دکتر محقق با آن همه خدمت از اینجا بروند. من در طول این چند سال پای هیچ نامه‌ای را در ارتباط با اینجا امضا نکردم. همیشه هم اعتراض داشتم زمانی هم که دیدم دکتر محقق به اینجا بر می‌گردند خوشحال شدم البته ما معتقدیم نباید ایشان را با کار اجرایی اذیت کنیم. امیدوارم عمر ایشان طولانی باشد. ان شاء الله چند جوان سالم فکری و پرقدرت هم در خدمتشان باشند که بار کارهای اجرایی بر دوششان نباشد. اما ایشان به آنها خط و جهت بدهند تا کارها طبق سنت قبلی با سرعت بیشتر ادامه پیدا کند.
او ادامه داد: آقای دکتر محقق خود صاحب‌خانه هستند، کاملا اینجا را می‌شناسند و ان شاء‌الله بر همان سنت و سیره قبلی فعالیت خواهند کرد. ما هم در خدمت ایشان هستیم.از آقای جنتی هم تشکر میکنم از اینکه دوباره استاد محقق را به خانه خود بازگرداندند و ما را هم به خانه خود برگرداندند.
نیم قرن پیش؛ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
در آیین معارفه رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، این آیین به برنامه «به خانه برمی‌گردیم» تشبیه شد.
به گزارش ایسنا، مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، نیز در آیین معارفه خود عنوان کرد: آشنایی من با انجمن تازگی ندارد. در سال 1337 ؛یعنی 55 سال پیش، مرحوم همایی مرا به مرحوم سپهبد عابدلی معرفی کردند و فرمودند من دیگر پیر شده‌ام،نیرویی جوان آوردم که همان استفاده‌ای را که از من می‌کنید می‌توانید از او داشته باشید. از این جهت مرحوم سیدتقی مصطفوی در برگزاری بزرگداشت‌ها با من مشورت می‌کردند بعدا من فکر کردم حال که استاد محبت کرده‌اند و من را به انجمن معرفی کرده‌اند بهتر است خودم هم کارهایی انجام بدهم و تصحیح چند کتاب را آغاز کردم.
محقق ادامه داد: بعد همیشه در فکر بودم که فرصتی برای تکریم علما فراهم شود. ما این کار را پیش از انقلاب آغاز کردیم در سال 1355 مجلسی برای تجلیل از استاد همای برگزار شد. ایشان که تا روز بازنشستگی از خانه بیرون نیامده بود از دیدن جمعیتی که برای تجلیل از او آمده بودند خوشحال شد. شاگردان او به پابوسی استاد آمده بودند. من معتقد بودم این مجالس بر نسل جوان تاثیر می‌گذارد. ما از بی‌احترامی به اهل علم نتیجه‌ای نمی‌گیریم. در فرهنگ ما تجلیل از اهل علم نهادینه شده است.
او در بخش دیگری از سخنانش گفت: علما همواره مورد حسد هستند. دانشمندان در آغاز کتاب‌هایشان همیشه از جهالت در روزگار خود شکایت داشتند.
محقق همچنین عنوان کرد: ما همیشه همکارانمان را در اینجا تشویق کرده‌ایم و گفته‌ایم که اینجا یک موسسه علمی است نه اداری.در اینجا کتابی در مقایسه هایدگر با ملاصدرا و کتابی در مقایسه ملاهادی سبزواری با سارتر چاپ کرده‌ایم اینها به نسل جوان قوت قلب می‌دهد.
«به خانه برمی‌گردیم»
در بخش دیگری از این مراسم علی اکبر رشاد، رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، پس از ابراز خرسندی از بازگشت مهدی محقق به انجمن آثار و مفاخر فرهنگی گفت: امروز برنامه «به خانه بر می‌گردیم» است؛ همه ما در حال بازگشت به خانه هستیم. اما فکر میکنم این جلسه مراسم معارفه نیست چون استاد محقق نیازمند معارفه نیستند؛ ایشان شخصیت شناخته شده‌ای دارند و هر ایرانی با نام نورانی و درخشان دکتر محقق آشنا است.این جلسه به مجلس تکریم استاد بدل شده که حق ایشان است. حق این است که اگر کسی باید از پیشکسوتان تکریم کند خود در زمره آنان باشد. همانطور که جناب آقای حداد عادل اشاره کردند شناخت شخصیت‌های فرهیخته از خصوصیات دکتر محقق است.
رشاد در ادامه عنوان کرد: موضوع تکریم بزرگان یک تکلیف دینی است و علاوه بر آن جزئی از فرهنگ ما ایرانی‌ها نیز محسوب می‌شود و همچنین یک اصل عقلی است. در کشور ما تکریم بزرگان امری شایع است اما به نظر می‌رسد به یک برنامه‌ریزی کلان و جامع نیازمند است. تا برنامه‌هایی که دستگاه‌های مختلف در این زمینه انجام می‌دهند هماهنگ شود که هم تکرار پیش نیاید و هم بعضی از افراد شایسته مغفول نمانند.
پیشنهادی برای تکریم مفاخر
او افزود: در حال حاضر دستگاه‌های مختلف به تکریم شخصیت‌های گوناگون می‌پردازند. این نوع فعالیت که فعالیتی فرهنگی است و محور آن برعهده وزارت ارشاد است بهتر است در یک مرجع مناسب با تهیه اصول و قواعدی مشخص با مرجعی مناسب تبدیل شود تا نظامی برای این کار پدید آید. این موضوع می‌تواند در نهادی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی یا هر مرجع دیگری تعریف شود. در حال حاضر گاهی مشاهیر تکریم می‌شوند نه مفاخر.
رشاد همچنین گفت: با پیشنهاد من این انجمن به ستادی در این زمینه تبدیل می‌شود که جهت دهنده فعالیت‌های دستگاه‌های مختلف در تکریم بزرگان خواهد بود. هماهنگی در اهداف و غایت‌ها می‌تواند تاثیر این فعالیت‌های ارزشمند را صدچندان کند. جهت‌دهی به این کار باعث جلب توجه نسل امروز می‌شود شناسایی بزرگان به نسل امروز امر بسیار مهمی است.
او با بیان اینکه من هم با اینکه سمتی در این انجمن ندارم با تغییر قبلی شگفت‌زده و با تغییر جدید خرسند شدم،بخش‌هایی از غزل شیخ بهایی را مطلع «ساقیا بده جامی زآن شراب روحانی» خواند.
تفأل به شهریار
همچنین در این مراسم توفیق سبحانی،پژوهشگر پیشکسوت ادبیات عنوان کرد:من خارج از ایران بودم که به ما گفتند ریاست انجمن تغییر کرده است. جایی که بودم دیوان حافظ نبود اما کلیات شهریار را در کتابخانه پیدا کردم و چون می‌دانستم شهریار از پیروان صمیمی حافظ است برای تفأل به کلیات او متوسل شدم و حالا شعری از دیوان شهریار را به مناسبت تغییر در انجمن می‌خوانم.
او افزود: تشکر میکنم که فردی را برای ریاست انجمن انتخاب کردند که خدمت‌های بسیاری را قربت الی‌الله انجام دادند. ایشان نیازی به معرفی ندارند و همانطور که از اسمشان مشخص است به معنای واقعی محقق هستند. حال چند بیت از آن شعر طولانی شهریار را می‌خوانم که خود شهریار نام آن را «من نخواهد شد» گذاشته است.
سبحانی در ادامه شعر مورد نظر را خواند که در بخشی از آن آمده بود: «رقیبت گر هنر هم دزدد از من، من نخواهد شد».
معارفه محقق بدون تودیع رییس قبلی
در این مراسم که بدون حضور محمدجواد ادبی - رییس قبلی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی - برگزار شد،حکم مهدی محقق به عنوان رییس انجمن مفاخر و حسن شهرستانی، کاظم موسوی بجنوردی، محمدمهدی مظاهری و علی‌اکبر رزمجو نیز به‌عنوان اعضای هیئت مدیره‌ی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی توسط وزیر ارشاد به آنها داده شد.
پخش واژه‌های فرهنگستان بین مردم
اسماعیل آذر که اجرای مراسم را بر عهده داشت، برنامه را با غزلی از حافظ به مطلع «کتبت قصة شوقی و مدمعی باکی/ بیا که بی تو به جان آمدم ز غمناکی» آغاز کرد.
آذر هنگام دعوت از غلامعلی حداد عادل، رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، برای سخنرانی گفت: ما داریم واژه‌های فرهنگستان را بین مردم پهن می‌کنیم. باید همه ما کمک کنیم تا این واژه‌هایی را که فرهنگستان این همه برایشان زحمت کشیده بین مردم پخش کنیم.
همچنین علی موسوی گرمارودی شعری برای مهدی محقق خواند که در بخشی از آن سروده بود: «دکتر محقق است که دانش رهین اوست/ کس دیده‌اید که دانش او را بود رهین؟»
هادی خامنه‌ای،علی‌اکبر رشاد، علی موسوی گرمارودی، اکبر ایرانی، ابراهیم ترکمان، کاظم موسوی بجنوردی، نوش‌آفرین انصاری، غلامعلی حداد عادل، رضا داوری اردکانی، سلیم نیساری، فتح‌الله مجتبایی، محمود دعایی، حمیدرضا شاه‌آبادی، توفیق سبحانی و محمدجعفر یاحقی نیز از دیگر افراد حاضر در این مراسم بودند.
/6262
نظر شما