چک بلامحل ۷۰ هزار میلیاردی دولت سابق به بانک‌ها

ابراهیم علیزاده: 

با وجود گذشت چندین ماه از اتمام دوران فعالیت دولت دهم، با به روز شدن آمارهای رسمی بخش‌های مختلف اقتصادی کشور به تدریج مشخص می‌شود متغیرهای اقتصادی ایران در سال‌های اخیر چه تغییراتی داشته‌اند. یکی از متغیرهایی که در سال‌های اخیر رشد کم‌سابقه داشته، بدهی‌های به بانک مرکزی و بانک‌ها بوده است. بدهی‌هایی که بخشی از آنها دیگر معوق محسوب می‌شوند. در آخرین ارقامی که از مطالبات معوق بانک‌ها منتشر شده بود این میزان 84 هزار میلیارد تومان اعلام شد. رقمی که توسط بانک مرکزی گزارش شده اما چند روز پیش سخنگوی قوه قضاییه این رقم را بیشتر و بیش از 100 هزار میلیارد تومان اعلام کرد و بعد از آن، وزارت اقتصاد نیز مهر تایید به این رقم زد.

بدهی دولت به بانک‌ها

هرچند تاکنون در بخش مطالبات معوق بانک‌ها اعلام نشده سهم دولت چقدر بوده اما در شاخص‌های جدید منتشر شده توسط بانک مرکزی می‌توان سهم بدهی‌های دولت سابق در کل بدهی‌های به سیستم بانکی را برآورد کرد. بر این اساس میزان بدهی دولت دهم به بانک مرکزی و سایر بانک‌ها از سال 88 تا 91 معادل 2.5 برابر رشد داشته است.

اگر بخواهیم به صورت جزئی‌تر این رقم را بررسی کنیم می‌توان اشاره کرد که در این مدت میزان بدهی دولت به بانک مرکزی 1.5 برابر و بدهی دولت به سایر بانک‌ها حدود سه برابر شده است.

در واقع این آمارها نشان می‌دهند که رشد میزان بدهی دولت به سایر بانک‌ها بیشتر از رشد بدهی‌های دولت به بانک مرکزی بوده است. به نظر می‌رسد دولت دهم بیشتر از استقراض از بانک مرکزی به استقراض از سایر بانک‌ها توجه کرده است.

در مجموع تا پایان سال 91 در حالی میزان بدهی‌های دولت به بانک مرکزی و سایر بانک‌ها به حدود 70 هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم در سال 88 بیش از 28 هزار میلیارد تومان بود. طبق آمارهای رسمی بانک مرکزی در سال 88 میزان بدهی دولت به بانک مرکزی 9.2 هزار میلیارد تومان بود که این رقم در سال 89 به 17.3 هزار میلیارد تومان افزایش یافت.

این رقم در سال 90 به 9.3 هزار میلیارد تومان رسید که برای اولین بار در سال‌های اخیر نسبت به سال قبل از خود روند نزولی را تجربه کرد. اما در سال 91 بار دیگر روند صعودی شد و میزان بدهی دولت به بانک مرکزی به 13.1 هزار میلیارد تومان افزایش یافت.

اما در بخش بدهی دولت به سایر بانک‌ها این روند در هر چهار سال گذشته روندی صعودی داشت. در سال 88 میزان بدهی دولت به سایر بانک‌ها 19.2 هزار میلیارد تومان بود که در سال 89 با رشد 53 درصدی به 29.5 هزار میلیارد تومان افزایش یافت. یک سال بعد، این روند صعودی همچنان ادامه یافت و در سال 90 میزان بدهی دولت به سایر بانک‌ها با 33 درصد افزایش به 39.4 هزار میلیارد تومان رسید. در  سال 91 نیز این روند با حفظ روند صعودی خود به 56.7 هزار میلیارد تومان افزایش یافت تا به میزان 43 درصد نسبت به سال 90 افزایش را تجربه کند.

ـ نمودار بدهی دولت به سیستم بانکی - ارقام به هزار میلیارد تومان

افزایش 3 هزار میلیاردی بدهی در یک ماه

بررسی کارنامه بدهی دولت سابق به سیستم بانکی در سال گذشته نشان می‌دهد هرچند در ماه‌های پایانی سال بدهی دولت به بانک مرکزی روند نزولی به خود گرفته بود اما تنها در یک ماه اسفند میزان بدهی‌های دولت به بانک‌ها بیش از سه هزار میلیارد تومان افزایش یافت. بر این اساس در حالی که میزان بدهی دولت به بانک‌ها در بهمن ماه سال گذشته همان 53 هزار میلیارد تومان دی ماه سال گذشته بود اما در اسفند ماه این رقم به بیش از 56 هزار میلیارد تومان افزایش یافت.

در عین حال در زمستان سال گذشته میزان بدهی‌های دولت به بانک مرکزی روندی نزولی به خود گرفت. این میزان از 17 هزار میلیارد تومان در دی ماه به 15.7 هزار میلیارد تومان در بهمن ماه کاهش یافت و پس از آن نیز در اسفند ماه به 13.1 هزار میلیارد تومان رسید. این روند نزولی در زمستان سال گذشته در حالی بوده که در تابستان و پاییز سال گذشته این میزان نسبت به بهار سال گذشته بیش از چهار هزار میلیارد تومان افزایش یافته بود.

جدول بدهی دولت به سیستم بانکی - ارقام به هزار میلیارد تومان (منبع:بانک مرکزی)

39325