قرایی مقدم: خرافه پرستی انسان را بی اراده می کند/ خرافه پرستی حذف نمی شود اما کم می شود

زهرا تالانی: برخی اعتقادات در زندگی ما هستند که نسل به نسل به ما رسیده و اعتقاد به آنها به نظر می رسد ربطی به سواد و آگاهی افراد ندارد.اما این اعتقادات چه تاثیری در زندگی ما دارند و آیا واقعا می توانند زندگی ما را تحت الشعاع قرار دهند؟در همین زمینه گفت و گویی را با امان االله قرایی مقدم جامعه شناس انجام داده ایم که می خوانید:

آقای دکتر خرافه پرستی از چه زمانی در جامعه شکل گرفت؟
موضوع خرافه پرستی ریشه در تاریخ بشریت دارد و طبق تحقیقات مردم شناسانی مانند "فریزر"در کتاب شاخه های زرین،انسان از همان ابتدا چون نمی توانست علل وعوامل پدیده های طبیعی مانند زلزله و آتش نشان را تببین کند یا خواب و رویای خود را تعبیر کند،به تدریج به این باور رسیدند که که در هرچیزی نیروی مرموزی به نام "مانا "وجود دارد.بنابراین یک عده به نام جادوگر و دعانویس پیدا شدند که به مردم القا کردند توانایی کنترل این نیروها را دارند و از همان زمان خرافه گرایی در جوامع به وجود آمد.

بیشتر چه کسانی به دنبال خرافه پرستی می روند و این موضوع در چه جوامعی بیشتر است؟
اینکه انسان نمی تواند آینده نگری کند سبب می شود برای حل مشکلات به خرافات و دعا نویسی روی آورد و هر جامعه ای که محروم تر باشد بیشتر به این سمت پیش می رود.یعنی هر قدر آگاهی و تحصیلات افراد بیشتر شود خرافه پرستی کمتر است. معمولا خرافات در جوامعی که از نظر سطح فرهنگی در سطح پایین قرار دارند و دین و مذهب آنان نیز این خرافات را تایید می‌‏کند، بیشتر گسترش پیدا کرده است.

شما معتقدید که بی سوادی با علاقه به خرافه پرستی ارتباط دارد.اما ما الان افرادی را هم داریم که با تحصیلات بالا به دنبال خرافه پرستی هستند و به این شیوه می خواهند مشکل خود را حل کنند؟
برخی خرافه ها از پدران و مادران ما رسیده مثلا اینکه اگر ظرفها ردیف می شود می گویند مهمان می آید یا اگر در شب ناخن بگیریم روزی کم می شود و این ربطی به تحصیلات ندارد چون در خانواده وجود دارد و ما با آنها بزرگ شدیم.حالا ممکن است اعتقاد هم نداشته باشیم اما در ما وجود دارد اما  فالگیری و رمالی متفاوت است.همین الان در در آمریکا ،نعل اسب را خوش یمن می‌‏دانند و در کشور انگلیس نیز خرافات وجود دارد.بنابراین نمی توان خرافه پرستی را حذف کرد اما می توان آن را کم کرد.افرادی هم که اگاهی و سواد دارند کمتر به این سمت می روند مگر دیگر خیلی در حل مشکلات خود درمانده شوند.بنابراین صددرصد افراد کم‌‏سواد نیستند که این امر را گسترش می‌‏دهند ؛ بلکه افراد تحصیل کرده که آگاهی لازم را ندارند، نیز موجب افزایش خرافات می‌‏شود.

این خرافه پرستی به جز آسیبهایی که به فرد می رساند چه آسیبهایی برای جامعه دارد؟
خرافه‌‏پرستی برای جامعه مضر است و خرافات و خرافه‌‏پرستی جامعه را از کار و کوشش، فعالیت، پیشرفت و توسعه یافتگی به شدت باز می‌‏دارد.فرهنگ‌‏گرایان عامل فرهنگی را در توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی موثر می‌‏دانند، آنچه که مایه عقب‌‏ماندگی کشورمان شده، عناصر فرهنگی از جمله خرافات است. خرافات از لحاظ اقتصادی تن‌‏پروری و بیهوده‌‏گری را گسترش می دهد و از نظر اجتماعی موجب ضعف روحیه، تلاش و کوشش در جامعه شده و از نظر فرهنگی باعث می‌‏شود این عناصر در جامعه گسترش پیدا کرده و و به جای ایجاد فرهنگ فاعلی، فرهنگ مفعولی به وجود آید.

مسئولان چه نقشی در کاهش این خرافه پرستی دارند؟

همانطور که گفتم خرافه پرستی انسان را ضعیف النفس می کند و فرد تصور می کند که از خود اراده ای ندارد و همواره تقدیری می اندیشد.درحالیکه انسان خودش سرنوشتش را می سازد."گلدون چایلد" در کتاب خود می نویسد که انسان خود را می آفریند و مارکس هم می گوید این انسانها هستند که تاریخ را می سازند.بنابراین مسئولان جامعه می توانند در کاهش خرافه پرستی مردم نقش داشته باشند و رادیو تلویزیون می توانند در این زمینه برنامه سازی کنند.

301232