دنیای رمزآلود موجودات میلی‌متری

محبوبه عمیدی: اگر از تماشای تصاویر، مناظر و هنرهای انتزاعی که دیوارهای بسیاری از موزه‌های هنری را پوشانده‌اند، خسته شده‌اید، شاید تماشای این تصاویر پیشنهاد خوبی باشد. این تابلوها حاصل تلاش ویم‌ ون‌اگموند، عکاس هلندی است که به سراغ میکروارگانیسم‌ها رفته تا جای خالی آنها را در هنر معاصر پر کند.

به گزارش وایردساینس، او که مدیریت مؤسسه توسعه کمتر از یک‌میلی‌متری‌ها را نیز برعهده دارد، موزه آنلاین میکروپولیتن را با هدف ارائه آثار هنری از میکروارگانیسم‌ها ایجاد کرده و برای یافتن نمونه‌های گیاهی و جانوری این موزه، به هر کجا که چند قطره آب وجود داشته است، سر زده؛ از گودال‌های کوچک آب در مناطق شهری گرفته تا آب گل‌آلود جوی‌های حاصل از بارش باران و حتی اقیانوس‌ها. او موفق شده تمامی ویژگی‌های منحصر به فرد تک‌سلولی‌ها را، از خزه‌های دریایی گرفته تا دیاتومه، با استفاده از میکروسکوپ نوری استاندارد به نمایش بگذارد، ویژگی‌هایی که هیچ‌کدام در دنیای واقعی ما قابل‌رؤیت نیستند.

تصاویر بزرگتر را میتوانید در گزارش تصویری دنیای موجودات میلی‌متری در موزه میکروپولیتن مشاهده کنید.

The medusa Obelia
این مخلوق عجیب‌الخلقه جزیی از کیسه‌تنان (مانند عروس دریایی) و البته با ابعادی حدود 1 میلی‌متر است. مانند بسیاری از کیسه‌تنان، زندگی اوبلیا از دو مرحله مجزا تشکیل‌شده: یک فاز آزاد که مدوسی نیز نامیده می‌شود و مطابق با تصویر ابتدایی است، و مرحله دوم فاز که ایستا نام دارد و آن‌را در تصویر بعدی مشاهده می‌کنید. این تک‌سلولی با دهان زرد ستاره‌مانندی که در میانه تصویر می‌بینید، تغذیه می‌کند، در اطراف دهان هم چهار زائده تولید‌مثلی واقع شده‌اند. تخم‌هایی که در فاز مدوسی تولید می‌شوند، در طول زمان تبدیل به لاروی شناور خواهند شد، این لاروهای شناور یا پلانولاها زمانی که بتوانند به سطح سختی متصل شوند، فاز ایستا را آغاز خواهند کرد و در نهایت به پولیپ‌های تولید‌مثلی که مانند جارو هستند و می‌توانند این چرخه را از نو آغاز کنند، تبدیل خواهند شد.

Trichonympha، نماد هم‌زیستی
این تک‌سلولی زیبا و منحصر به فرد، فلور طبیعی دستگاه گوارش موریانه است. تعریف هم‌زیستی را یادتان می‌آید؟ دو موجود زنده که به شکل متقابل به یکدیگر وابسته هستند. موریانه‌ها به Trichonymphaبرای هضم سلولز چوبی که جویده‌اند، نیاز دارند و این تک‌سلولی هم برای تأمین ماده غذایی مورد نیازش به موریانه‌ها وابسته است. این وابستگی به همین‌جا ختم نمی‌شود و برای هضم کامل چوب، میکروارگانیسم‌های دیگری هم که ساکن روده موریانه هستند، در آن شرکت خواهند کرد. اگر به تصویر دقت کنید، تارهایی را می‌بینید که از بدن گلابی‌شکل این تک‌سلولی مشتق شده‌اند، این تارها به این میکروارگانیسم برای حرکت درون روده موریانه کمک خواهند کرد.

Caprella linearis
این جاندار رنگارنگ که ساکن اعماق اقیانوس است، جزیی از گروه سخت‌پوستان به شمار می‌آید. این موجود با استفاده از پاهای بلند و خارداری که در تصویر مشاهده می‌کنید، به جلبک‌ها و سایر جانداران دریایی بزرگتر می‌چسبد، البته دو پای جلویی برای دفاع، تمیز کردن پوسته و شکار نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع مختلفی از این آب‌زی در اقیانوس زندگی می‌کنند که برخی از آنها ساکن بخش‌های بسیار عمیقی از آن هستند. این سخت‌پوست هم مانند سایر سخت‌پوستان در طول رشد به دفعات پوست‌اندازی می‌کند. لقاح باید بلافاصله پس از پوست‌اندازی صورت بگیرد و پس از آن تخم‌ها توسط خرچنگ ماده حمل شوند تا در نهایت نسل جدیدی از این آب‌زی متولد شود.

Licmophora flabellate
بادبزن‌های طلایی‌رنگی که در تصویر می‌بینید، در واقع یک کولونی از جانداران تک‌سلولی ساکن آب‌های شیرین است که دیاتومه نام دارند. این جلبک‌های تک‌سلولی را دیواره‌ای استثنایی از جنس دی‌اکسید ‌سیلیسیم احاطه کرده است. بیش از 200 هزار گونه متفاوت دیاتومه در حال حاضر در جهان وجود دارد که مشترکا؛ ماده مغذی مصرفی بخش بزرگی از جاندارانی به شمار می‌رود که پس از آنها در زنجیره غذایی قرار گرفته‌اند. دو گروه اصلی آنها به وسیله تفاوتی که در محور ‌تقارن بدنی دارند، دسته‌بندی می‌شوند. بخشی از دیاتومه‌ها که ساکن اعماق اقیانوس هستند، تمام عمر را به سطوح بستر آن چسبیده‌اند و حرکت نمی‌کنند.

Achnanthes longipes
این نوع از دیاتومه‌، متحرک و ساکن آب شور است. هر یک از این لوله‌های به هم چسبیده، به تنهایی یک دیاتومه است، با این حال اغلب این سلول‌ها پس از تقسیم به همین شکل پیوسته باقی می‌مانند و ظاهر پشته‌ای را که مشاهده می‌کنید، خلق می‌کنند.

Actinosphaerium eichhorni
این خورشید کوچک تک‌سلولی می‌تواند به شکل ماهرانه‌ای از زائده‌های سخت بیرون‌زده از سیتوپلاسم سلولی‌اش برای شکار سایر میکروارگانیسم‌ها و بلعیدن آنها استفاده کند. این جاندار بزرگ‌ترین عضو رده‌ای است که آغازیان خورشیدی نامیده می‌شوند و مانند آمیب‌ها از زائده‌های سیتوپلاسمی روی سطح خارجی یاخته‌شان بیشتر برای شکار بهره می‌برند تا حرکت.

Philodina rosea
این آب‌زی با چشم‌های قرمز ترسناک، یک چندسلولی ساکنان آب‌های شیرین است که از نظر ابعاد چندان تفاوتی با انواع تک‌سلولی موجود در اطرافش ندارد. بدن این جاندار از حدود هزار سلول تشکیل شده که قابلیت‌های منحصر به فردی را برای آن ایجاد کرده‌اند. بسیاری از rotiferها، حلقه‌ای از مژه‌های مویینه دور سرشان دارند که برای حرکت یا شکار از آنها استفاده می‌کنند. bdelloid rotifers از این تاج‌ها برای حرکت تلسکوپی سر به داخل بدنش استفاده می‌کند. هر حیوان یک یا دو لکه قرمز حساس به نور دارد که علاوه بر ایفا کردن نقش چشم‌ها، ساختاری آرواره‌مانند نیز دارد که برای خرد کردن غذا هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

Micrasterias rotata، جزیی از جلبک‌های سبز
Desmidها، گروهی از جلبک‌های سبز ساکن آب‌های شیرین هستند که تنها تحت شرایط ویژه‌ای قادر به رشد و تکثیر می‌باشند. به همین دلیل گاهی دانشمندان حضور این ارگانیسم‌های تک‌سلولی را با کیفیت آب‌های سطحی مرتبط می‌دانند. در این تصویر می‌توانید تقسیم این تک‌سلولی و تبدیل آن به دو ارگانیسم مجزا را شاهد باشید.

سوکتوریا، تاژکدار مکنده
این موجود که ظاهری شبیه بیگانه‌های فضایی دارد، هنوز هم در قرن بیست و یکم دچار بحران هویت است. زیست‌شناسان آن‌را جزیی از رده آغازیان تکسلولی به شمار می‌آورند که به خاطر وجود تاژک در اطراف‌شان، تاژکداران نام گرفته‌اند و این در حالی است که نمونه‌های بالغ این آغازی، فاقد تاژک هستند و امکان حرکت آزادانه را مانند دوره‌های پیشین زندگی نخواهند داشت. بلافاصله پس از خروج از تخم، نمونه‌های جوان به یکدیگر متصل می‌شوند و همانطور که در تصویر می‌بینید، طرحی از یک جلبک را ایجاد می‌کنند. در طول زمان تاژک‌ها از دست می‌روند و شاخک‌های سخت چسبناکی روی سطح تنه این جاندار جایگزین آنها می‌شوند. این شاخک‌ها ابزار دسترسی به شکار و فلج‌کردن آن هستند، طعمه‌ای که اغلب از این شکارچی بزرگ‌تر است.

Bosmina یا کک آبی
کک‌های آبی، سخت‌پوستانی آب‌زی با بدنی شفاف هستند که تقریبا در تمامی دریاچه‌‌های آب شیرین جهان یافت می‌شوند. تماشای آنها زیر میکروسکوپ نوری خالی از لطف نیست، چرا که به سادگی تمامی اجزای درونی آنها، قابل مشاهده است. در این نمونه، می‌توانید روده کک آبزی را ببینید، (همان لوله‌ای که شبیه مار در تمام طول بدن این جاندار امتداد پیدا کرده)، قلبش (دایره شفافی که در مرکز قرار گرفته) و رویانی که پشت قلب و روده‌ها واقع شده و دارد مراحل رشد را پشت سر می‌گذارد.

پارامسیوم بورسوریا
این جاندار کوچک جالب توجه که ابعادی کمتر از نیم میلی‌متر دارد، به دلیل وجود صدها مژک در اطراف تنه‌اش، ظاهری کرکی دارد. این مژک‌ها مانند پارو عمل کرده و به پارامسیوم امکان حرکت می‌دهند.
این آب‌زی رنگ سبز متمایزش را مدیون همزیستی با گروهی از جلبک‌هاست، که zoochlorellae نام دارند. پارامسیوم با شنا کردن زیر نور آفتاب، نقش یک گلخانه سیار را برای این جلبک‌ها بازی می‌کند و در عوض این جلبک تک‌یاخته هم با فتوسنتز انرژی مورد نیاز هر دو جاندار را تأمین می‌کند.

دافنیا، نوع دیگری از کک‌های آبزی
می‌توانید با کمی دقت حداقل 6 تخمک بارور نشده را در بدن شفاف این کک آبی ماده ببینید. روش تولید‌مثلی این جانداران بکرزایی است، به این معنی که برای بارور شدن تخم‌ها نیازی به جنس نر نخواهد بود. در واقع جنس نر این کک‌های آبزی تنها در پاسخ به تغییر شرایط که می‌تواند سرما یا خشکسالی باشد، به وجود می‌آید. در صورت بارور شدن این تخمک‌ها توسط جنس نر این گونه، نمونه‌های تازه‌ای از سلول‌های بارور با پوست محافظ سخت تولید می‌شوند که در مقابل شرایط سخت محیطی مقاوم خواهند بود