رئیس کل بانک مرکزی: بازنگری در ساختار بانک مرکزی بر اساس نظام حسابرسی داخلی دنبال می‌شود

رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به تقویت نظام کنترلی بانک‌ها گفت: بازنگری در ساختار بانک مرکزی براساس نظام حسابرسی داخلی انجام خواهد شد.

ولی اله سیف رئیس کل بانک مرکزی در کنگره حسابرسان داخلی ایران با اشاره به نقش حاکمیت شرکتی در سلامت بانکی اظهار داشت: با توجه به نقش مهم بانک ها در واسطه گری مالی، استعداد زیاد آنها در اثرپذیری از مشکلات بالقوه ناشی از حاکمیت شرکتی ناکارآمد و لزوم صیانت از وجوه سپرده گذاران موضوع حاکمیت شرکتی از اهمیت فراوانی برای نظام مالی برخوردار است.

 وی افزود:‌ روش های موثر حاکمیت شرکتی عنصری ضروری برای جلب اعتماد و حفظ اعتماد عمومی نسبت به نظام بانکی است. حاکمیت شرکتی ضعیف ممکن است به ورشکستگی های بانکی ختم شده و منجر به از دست رفتن اعتماد بازارها نسبت به توانایی یک بانک در مدیریت مناسب دارایی ها و بدهی های خود شود.

 رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه بانک ها علاوه بر سهامداران نسبت به سپرده گذاران خود نیز مسئولیت دارند، تصریح کرد: حاکمیت شرکتی قوی در شرکت‌ها و از جمله بانک‌ها، مهمترین ابزار جلوگیری از فساد محسوب می‌شود. مطالعات صورت گرفته حاکی است که با ضعف حاکمیت شرکتی، فساد مالی افزایش یافته و به دنبال آن سرمایه‌گذاری مستقیم داخلی و خارجی تنزل، مخارج دولت افزایش و رشد اقتصادی کاهش می‌یابد.

به گفته سیف، حاکمیت شرکتی از دیدگاه تعامل بانک با نهادهای مالی خارج از کشور نیز بسیار مهم است. کمیته بال، بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول  و انستیتوی مالی بین الملل تلاش های زیادی برای تدوین، استقرار و ارتقای نظام حاکمیت شرکتی موسسات مالی و به خصوص بانک ها انجام داده اند و ضعف حاکمیت شرکتی منجر به عدم همکاری نهادهای مالی بین‌المللی و بانک های بزرگ می شود.

وی افزود: از دیدگاه صنعت بانکداری، حاکمیت شرکتی به شیوه ای اطلاق می شود که بر اساس آن هیات مدیره و مدیریت ارشد بانک‌ها، امور تجاری و فعالیت های کاری خود ر ا مدیریت می‌شود.

 رئیس کل بانک مرکزی به شیوه عملکرد حاکمیت شرکتی اشاره کرد که زمینه‌های مختلف را تحت تاثیر می‌گذارد و گفت: تعیین اهداف شرکت و مدیریت ریسک دستیابی به اهداف، اجرای امور جاری بانک، ایفای تعهدات در زمینه پاسخگویی به سهامداران بانک و در نظر داشتن منافع دیگر گروه های ذینفع شناخته شده، تنظیم فعالیت ها و رفتارهای شرکتی، با این امید که بانک ها به شیوه ای مطمئن و موثر و در انطباق با قوانین و مقررات ذی‌ربط عمل خواهند کرد

وی ادامه داد: صیانت از منافع سپرده گذاران از دیگر این مباحث است.

به گفته سیف، کنترل داخلی قوی، شامل کمیته حسابرسی، حسابرسی داخلی، حسابرسی مستقل خارجی، و مدیریت ریسک بخشی از حاکمیت شرکتی مناسب است.

 رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه مکانیزم های حاکمیت شرکتی نظیر کمیته های ریسک و حسابرسی و استفاده از حسابرسان داخلی و مستقل، منجر به گزارشگری صحیح و شفاف رویدادهای مالی می‌شود،‌ بیان داشت: دسترسی سهامداران جزء به اطلاعات مهم مالی و نظارت بر عملکرد مدیریت اجرائی بانکها خواهد شد و پاسخگویی که یکی از اهداف کلیدی و جوهره حاکمیت شرکتی معرفی شده موجبات مسئولیت پذیری و شفافیت مدیران شرکت در قبال نحوه ارائه عملکرد خود به سهامداران مشتریان، کارکنان، دولت و مقامات ناظر و از جمله بانک مرکزی شده و نقش قابل توجهی در کارآمدی و سلامت نظام بانکی ایفا خواهد نمود.

وی به ضرورت استقرار حسابرسی داخلی از دید نظارت بانکی اشاره کرد و یادآور شد: تحولات اخیر سیستم بانکی نیاز به نظارت محتاطانه را جهت حفظ ثبات و اطمینان در سیستم مالی افزایش داده است و این موضوع با وقوع بحران مالی جهانی و ورشکستگی تعداد زیادی از بانکها، اهمیت صد چندان یافته است.

سیف تاکید کرد: نظارت بانکی موثر از جمله پیش شرط‌های اساسی برای جلوگیری از بحران مالی و حصول اطمینان از صحت عملکرد نظام اقتصادی کشور است. هدف اصلی نظارت بانکی، حفظ ثبات نظام مالی و افزایش اعتماد به آن از طریق کاهش ریسک برای سپرده‌گذاران و سایر اعتبار دهندگان است. از این رو نظارت در پی آن است تا اطمینان یابد بانک‌ها و موسسات اعتباری به شیوه‌ای ایمن و صحیح عمل نموده؛ در مقابله با ریسک‌های فراروی خود، از سرمایه و ذخایر کافی برخوردارند.

این مقام مسئول با بیان اینکه بانک مرکزی به موجب بند "ب" ماده 11 قانون پولی و بانکی کشور (مصوب تیرماه سال 1351)، وظیفه نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری را برعهده دارد، اظهار داشت:  از اواخر دهه هفتاد شمسی و با بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای مراکز و مجامع حرفه‌ای و تخصصی، رویکرد "نظارت مبتنی بر ریسک" را به عنوان رویکرد اصلی در نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور برگزید و در این راستا ضمن تجدید ساختار سازمانی حوزه نظارت بر بانک‌ها، تدوین مقررات احتیاطی و تعمیق و گسترش ادبیات نوین بانکی در کشور را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داد.

وی خاطرنشان کرد: از مهم ترین ساز و کارهایی که پیرامون نظارت و هدایت اثربخش و کارآی سازمانها به خصوص بانک ها و نهادهای مالی  مطرح شده است مفهوم "کنترل های داخلی" است. نظر به اهمیت این موضوع، کمیته نظارت بانکی بال نیز در بسیاری از اسناد خود، استقرار یک نظام توانمند کنترل داخلی را، لازمه مدیریت اثربخش و کارآی بانک ها و موسسات مالی دانسته است.به عنوان مثال ، مدیریت موثر بسیاری از ریسک های بانکی به خصوص ریسک عملیاتی، مستلزم استقرار نظام کنترل داخلی توانمندی است که در تمامی وظایف و ارکان بانک جریان داشته باشد.

سیف ادامه داد: همچنین در بررسی نارسایی های مربوط به حاکمیت شرکتی بسیاری از سازمان ها، نبود یک نظام کنترل داخلی را از مهمترین علل اثرگذار در این رابطه دانسته اند. از این رو، نظام کنترل داخلی همچون بازوی توانمندی است که به کمک آن می توان ریسک های بانکی را به شیوه ای اثربخش مدیریت و از استقرار نظام توانمندی از حاکمیت شرکتی اطمینان حاصل نمود. کمیته نظارت بانکی بال نیز در سپتامبر سال ١٩٩٨ میلادی اقدام به انتشار سندی تحت عنوان "چارچوبی برای نظام های کنترل داخلی در واحدهای بانکی "نمود.

به گفته سیف، کمیته بال در «نظارت بانکی» مشکلات اخیر بانکداری را به‌منظور شناسایی منابع اصلی کاستی‌های کنترل داخلی مورد مطالعه قرار داده است. تجزیه و تحلیل‌های این کمیته نشان داد که سیستم کنترل داخلی ناکافی دلیل اصلی آن زیان‌ها بوده است. در نتیجه این تحقیق کمیته یاد شده، اهمیت داشتن یک مدیریت واجد شرایط و با تجربه، حسابرسی داخلی و حسابرسی مستقل مناسب را برجسته ساخته و توصیه کرده که نظارت بانکی، توجه بیشتر خود را بر تقویت سیستم کنترل‌های داخلی و ارزیابی مستمر اثربخشی آنها متمرکز کند.

رئیس کل بانک مرکزی به اهداف و نقش نظام کنترل داخلی اشاره کرد و گفت: کنترل داخلی فرآیندی است که توسط هیات مدیره، مدیریت ارشد و تمامی سطوح کارکنان به اجرا در می آید. این فرآیند، رویه یا سیاستی نیست که فقط در مقطع خاصی از زمان به اجرا در آید بلکه امری است که به طور مستمر و در کلیه سطوح بانک جریان دارد.

وی اهداف اصلی فرآیند کنترل داخلی را کارآیی و اثربخشی فعالیتها دانست و افزود: اعتبار کامل و به هنگام بودن اطلاعات مالی و مدیریتی (اهداف اطلاعاتی) و پایبندی به قوانین و مقررات جاری (اهداف تطبیقی) است.

به گفته این مقام مسئول، وجود سیستم کنترل های داخلی موثر، بخش مهمی از مدیریت بانک بوده و مبنایی برای صحت و سلامت عملیات در واحدهای بانکی است. استقرار نظامی از کنترل های توانمند داخلی می تواند به حصول اطمینان از دستیابی به اهداف واحد بانکی یاری رساند. همچنین با استقرار این نظام میتوان اطمینان یافت که بانک به اهداف سودآوری بلندمدت خود دست یافته و اعتبار گزارشگری مالی و مدیریتی آن محفوظ خواهد ماند. افزون بر این، وجود چنین سیستمی اطمینان می دهد که بانک در انطباق با قوانین و مقررات و نیز سیاست ها، برنامه ها، رویه ها و ضوابط داخلی عمل نموده و ریسک خسارات و زیان های غیرمنتظره ای را که ممکن است به شهرت بانک خدشه وارد آورد؛ کاهش می دهد .

سیف به اهمیت حسابرسی داخلی بانک ها برای بانک مرکزی پرداخت و گفت: تعداد بانک ها و موسسات اعتباری در سال های اخیر به شدت افزایش یافته است و نظارت بر آنها مستلزم برخورداری از تکنولوژی های نوین همچون اکس بی آر ال (که بطور گسترده در نظام نظارت بانکی آمریکا و اخیرا اروپا بکار می رود)، استقرار نظام کنترل های داخلی قوی و حسابرسی داخلی می باشد. در دو سال قبل استقرار واحد تطبیق در بانک ها توسط بانک مرکزی الزامی شد و این به تنهایی در مورد رعایت قوانین و مقررات می تواند اطمینان دهد.

 وی تاکید کرد: به نظر می رسد بانک ها علاوه بر واحد بازرسی باید بخش مستقلی برای حسابرسی داخلی با کارکردهای نوین راه اندازی کنند. ارزیابی عملکرد صحیح واحد حسابرسی داخلی بانک ها باید توسط بازرسان بانک مرکزی صورت گیرد و از خدمات اطمینان بخشی آنها استفاده شود. در این صورت است که می توان نظارت کافی و موثر بر تمامی بانک ها و موسسات اعتباری اعمال نمود.

 وی در خصوص جایگاه حسابرسی داخلی در بانک ها بیان داشت:‌ یکی از استانداردهای حسابرسی داخلی استقلال و بیطرفی می باشد. این امر باعث سوءتفاهم‌هایی در خصوص جایگاه سازمانی و خطوط گزارشگری حسابرسی داخلی در ایران شده است.

 سیف افزود: حسابرسی داخلی در سطح حرفه ای جزئی از تیم مدیریت است که محرک و سرآغاز تحول برای بهبود و افزایش کارایی و اثربخشی سیستم ها و فرآیندها است. این مستلزم ارتباطات سازنده و اثر بخش با مدیران ارشد بانک و به خصوص مدیر عامل می باشد. این گونه نباید تلقی شود که استقلال و بی طرفی به معنی جدایی حسابرسان داخلی از مدیریت و سازمان و برافراشتن پرچم جداگانه ای است. حسابرسان داخلی باید از بین فکورترین افراد سازمان که دارای بینش قوی، روابط عمومی و ارتباطات خوب، خویشتن دار و با سعه صدر و البته دانش و تجربه کافی هستند انتخاب شوند و درک درستی از موقعیت خود داشته باشند. 

سیف یادآورد شد: ما در بازنگری ساختار بانک مرکزی نیز به استقرار نظام حسابرسی داخلی و نیز مدیریت ریسک در خود بانک تاکید خواهیم داشت و الگوی مناسبی را ارائه خواهیم کرد. مطمئنا برکات و خیرات این اقدامات در قالب ارتقای سلامت نظام اقتصادی، کاهش ریسک و هزینه مبادله، افزایش اعتماد و آرامش و بهبود فضای کسب و کار کشور تبلور خواهد یافت.

3939