آیا طرح تقسیم عربستان به ۵ کشور جدی است؟

فرهنگ‌های متناقض، هویت‌های قبیله‌ای متفاوت، تنش‌های مذهبی بین اکثریت سنی و اقلیت شیعی، مشکلات زیر ساختی و حاکمیت خاندانی در اقلیت از مشکلات اصلی عربستان است که موجب می‌شود، این کشور آماده هرگونه تغییر و تحول و حتی تقسیم باشد.
به گزارش  پایگاه خبری مرآه الجزیره؛ طرح تقسیم عربستان سعودی در سیر تاریخی فروپاشی و پیدایش کشورها موضوع جدیدی نیست، بلکه می‌توان گفت که هنوز بحث تقسیم خاورمیانه مطرح نشده بود که عربستان سعودی از کشورهای اصلی بود که طرح تقسیم آن وجود داشت.

اما سوالی که درحال حاضر مطرح می‌شود، این است که آیا این اتفاق تصادفی است که «روبن رایت»، روزنامه‌نگار آمریکایی در 28 سپتامبر گذشته مقاله‌ای در روزنامه «نیویورک تایمز» در مورد طرح تقسیم عربستان سعودی بنویسد و تنها چند روز پیش از آن یعنی در 13 سپتامبر «ساندرا مکی»، نویسنده و پژوهشگر آمریکایی مسائل عربستان و خاورمیانه نیز مقاله‌ای در مورد تجزیه عربستان بنویسد و آن را در پایگاه الکترونیکی «نشنال انترست» منتشر کند؟

سوال دیگر این است که اساسا چرا سخن از تجزیه عربستان سعودی به میان آمده است، با اینکه این کشور همانند چهار کشور ذکر شده در مقاله رایت یعنی یمن، عراق، سوریه و لیبی درگیر انقلاب‌ها ویا جنگ‌های داخلی نیست و در شرایط فوق العاده و اضطراری به سر نمی‌برد و تحلیل‌ها و تفسیرها دست‌کم به ظاهر هم که شده بر این موضوع تاکید دارند که عربستان از لحاظ امنیتی به استثنای تظاهرات متفرقه و پراکنده، دارای ثبات نسبی است.

در حقیقت این تقسیم نه گزینه است و نه تصمیم،‌ و مرتبط با شرایط امنیتی و سیاسی فعلی نیست؛‌ بلکه نتیجه و سرنوشت ساختاری است که عربستان ناگزیر است در لحظه تاریخی بدان برسد؛ چون پایه‌هایی که حکومت خاندان سعودی بر آن شکل گرفته، اجازه عمر طولانی به آن را نمی‌دهد.

حکومت سعودی رژیمی یک دست و یکپارچه است و کشورها بر این اساس شکل نمی‌گیرند؛ علاوه بر این نظام‌های حاکم بر کشورها نه تنها باید مشروعیت خود را به دست آورند، بلکه آن را در طول زمان حفظ هم بکنند.

روبن رایت، نویسنده و پژوهشگر آمریکایی مسائل خاورمیانه و نویسنده کتاب «خشونت مقدس» در مقاله خود نقشه تقسیم 5 کشور عربی یعنی یمن، عربستان، لیبی، سوریه و عراق به 14 کشور را ذکر کرده است.

وی در مورد عربستان سعودی می‌نویسد که تمام تجارت این کشور از طریق دریا صورت می‌گیرد و گذرگاه مستقیم به دریای عرب از وابستگی این کشور به خلیج فارس و همچنین ترس از قدرت ایران برای بستن تنگه هرمز خواهد کاست.

 اعتراضات مردمی عربستان شاید یکی از عوامل تقسیم این کشور باشد

 رایت عربستان سعودی را بر اساس معیارهای قبیله‌ای،‌ مذهبی و اقتصادی تقسیم می‌کند و بر این باور است که این کشور با شکاف‌های داخلی مواجه می‌شود که این امر ممکن است، به انتقال قدرت به نسل بعدی امیران منجر شود.

این پژوهشگر مسائل خاورمیانه در ادامه می‌افزاید: وحدت و یکپارچگی عربستان سعودی به خاطر اختلافات قبیله‌ای و شکاف میان مذهب سنی و شیعه و چالش‌های اقتصادی هم اکنون با تهدید جدی مواجه شده است که این امر ممکن است منجر به تقسیم این کشور به 5 منطقه و یا کشور کوچک‌تر شود.

وی مقاله خود را با موضوع «نقشه خاورمیانه جدید،‌ محور سیاسی و اقتصادی نظام بین الملل» ادامه می‌دهد و می‌نویسد: جنگ ویرانگر سوریه نقطه عطف و تحول بزرگی در منطقه خاورمیانه به شمار می‌رود؛‌ ولی کانون‌های اصلی باورهای رقیب، قبائل و قومیت‌ها - که در نتیجه پیامدهای ناخواسته انقلاب‌های عربی تقویت شده‌اند - منجر به به تجزیه منطقه براساس نقشه‌ای خواهند شد که از یک قرن پیش توسط قدرت‌های استعمارگر اروپایی ترسیم شده بود.

این پژوهشگر مسائل خاورمیانه تاکید می‌کند که تغییر نقشه خاورمیانه، تغییر بازی استراتژیک برای همه بازیگران حاضر در این منطقه را به دنبال خواهد داشت و به صورت ضمنی منجر به تشکیل اتحادها و پیمان‌ها و ائتلاف‌های جدید و در عین چالش‌های امنیتی و بازرگانی جدید خواهد شد.

رایت ادامه می‌دهد: نقشه جدید شاید دارای جذابیت بیشتری باشد، عرب‌ها به بخش جنوبی یمن اهتمام می‌ورزند که شاید در نهایت به عربستان ملحق شود. بسیاری از جنوبی‌ها سنی و دارای قوم و خویش‌هایی در عربستان سعودی هستند، شاید فقیرترین عرب‌ها یعنی یمنی‌ها به این طریق بتوانند از ثروت و اموال ثروتمندان سعودی بهره مند شوند، در مقابل عربستانی‌ها نیز در زمینه تجارت به گذرگاه منتهی به دریایی عرب دست خواهند یافت که این امر منجر به کاهش وابستگی آنها به خلیج فارس و ترس از سلطه کنونی ایران بر تنگه هرمز می‌شود.

وی می‌نویسد: اما ایده‌های نگران کننده‌تر مربوط به بالکانیزه کرده عربستان سعودی است، که درحال حاضر در مرحله سوم قرار دارد و این کشور اقدام به ادغام قبائل رقیب با استفاده از طریق زور و قدرت تحت عنوان اسلام وهابی رادیکال کرده است.

اگرچه به نظر می‌رسد که عربستان سعودی در آسمان خراش‌هایی از شیشه و در بزرگراه‌های هشت بانده،‌ مصون و استوار است؛ ولی همچنان فرهنگ‌های متناقض، هویت‌های قبیله‌ای متفاوت، تنش‌های دینی و مذهبی میان اکثریت سنی و اقلیت شیعی در این کشور و به صورت مشخص در خاورمیانه سرشار از نفت وجود دارد.

تنش‌ها و مشکلات اجتماعی عربستان سعودی به خاطر شیوع فساد هر روز بیش از پیش تشدید می‌شود، بیکاری در کشوری که غرق لذت‌ها و سرگرمی است، بی‌داد می‌کند و در میان قشر جوان عربستانی به حدود 30 درصد رسیده است. عربستان در حال انتقال قدرت به نسل جدید است و خاندان حاکم و مالک در این کشور باید خاندان حاکم جدید متشکل از هزاران شاهزاده را ایجاد کند و همه اینها زمینه تقسیم این کشور را بیش از پیش فراهم می‌کند.

اما اسامی پنج کشوری که رایت در مقاله خود به آنها اشاره کرده، عبارتند از:

- کشور وهابستان که در مرکز عربستان تشکیل خواهد شد

- کشوری در منطقه غربی (غرب شبه جزیره عربی)

- کشوری در شمال شبه جزیره عربی

- کشوری در جنوب شبه جزیره عربی

- و کشوری در شرق شبه جزیره عربی

به نظر می‌رسد که این نقشه عجیب بر اساس تقسیمات اداری فعلی موجود در عربستان است؛‌ ولی در آن سوی نقشه نشانه‌های بارز تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی وجود دارد که ممکن است، اسامی را تغییر داده و اسامی قدیمی همچون اشراف، ادریسیان (أدارسه) و دیگر نام‌ها را احیا کند.

52261