اشتون به موفقیت دور آتی گفتگوها می‌اندیشد

سعید خالوزاده

اظهارات جدید خانم کاترین اشتون، نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ارتباط با چگونگی پیشبرد پرونده هسته ای ایران در مذاکرات 16-15 اکتبر آینده در ژنو بازتاب گسترده ای در محافل سیاسی و رسانه ای داشته است. ایشان در جریان سخنرانی در موسسه وودر ویلسون واشنگتن در تاریخ 8/7/1392 موضوع مذاکرات آتی با ج.ا.ایران در خصوص پرونده هسته ای را مورد توجه قرار داد. وی در این نشست گفت: "من می خواهم مذاکرات در ژنو را در فضایی مثبت پیش ببرم. قانون گذاران در واشنگتن و کسانی که از سوی آمریکا جریان مذاکره را رهبری می کنند، باید از وجود بهترین فضای ممکن مطمئن شوند." بنظر می رسد اشاره اشتون به عده ای از نمایندگان کنگره آمریکاست که اخیرا خواستار تحریم بیشتر ایران شده اند.
بنابر گزارش منتشره از سوی بی بی سی خانم اشتون تاکید نمود "غرب باید در تمام جنبه ها تمایل و حسن نیت خود را نشان بدهد و مذاکره را پیش ببرد و انتظار مشابه از طرف مقابل داشته باشد". با این همه اشتون صریحا درباره مخالفت یا موافقت خود با وضع تحریم های بیشتر علیه ایران صحبت نکرد و گفت: کار من تعیین تکلیف برای کنگره آمریکا نیست.
نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا موفقیت در مذاکرات با ایران را بسیار پراهمیت دانست و گفت: "ما در ژنو با آنها ملاقات می کنیم و من رهبری مذاکرات را بر عهده خواهم داشت. این فرصتی است برای اینکه در فضایی آرامتر از مجمع عمومی سازمان ملل متحد بنشینیم و روی آنچه ایران فکر می کند و پیشنهادهایی را که روبروی آنها گذاشته ایم، البته پیش روی مذاکره کننده قبلی و نه آقای ظریف، بررسی کنیم و ببینم می توانیم کار را پیش ببریم یا نه. اگر راهی وجود داشته باشد کار را پیش می بریم."
در ارتباط با جدول زمانی پیشبرد مذاکرات با ایران، خانم اشتون با توجه به اظهارات دکتر روحانی و دکتر ظریف برای حل و فصل هرچه سریعتر موضوع و امکان توافق در فاصله سه ماهه تا شش ماهه، این مهلت را مورد اشاره قرار داد. نامبرده گفت ایران خواستار تعیین هر چه سریعتر چارچوب مذاکرات است و آخرین بار از یک برنامه کاری ۱۲ ماهه صحبت کرده است. اشتون افزود: آنچه باید به شکل جزئی در مذاکرات مشخص کنیم این است که ایران از این جدول زمانی چه چیزی می خواهد چرا که برچیدن تاسیسات یا تغییر عملکرد آن و اطمینان از اینکه چه کارهایی انجام شده به کارهای فنی نیاز دارد که زمانبر است. وی با تاکید بر لزوم روشنی روند کار تصریح کرد: باید همه طرف ها اطمینان داشته باشند از اینکه چه اتفاقی قرار است بیافتد : هم مردم ایران، هم مردم آمریکا و هم باقی مردم جهان از جمله کسانی که نگرانی و تردید بیشتری درباره اتفاقات جاری دارند.
در سخنان منتشره از سوی خانم اشتون چند محور بسیار مهم و کلیدی بچشم می خورد که در خور توجه است. اول اینکه ایشان به ایجاد یک فضای مثبت پیرامون مذاکرات تاکید می کند و در واقع وجود فضای مثبت سیاسی - رسانه ای را امری مهم و ضروری در روند گفتگوها می داند.
دوم اینکه ایشان در سخنان خود بعنوان رییس و رهبری هدایت گفتگوهای 15 اکتبر در ژنو از سوی گروه 1+5 تاکید می کند که نمایندگان کنگره امریکا و همچنین دولت اوباما که هدایت مذاکرات را به عهده دارند باید از وجود بهترین فضای ممکن مطمئن باشند. در واقع خانم اشتون نگران کارشکنی برخی طیف ها و گروههای مخالف به نتیجه رسیدن این مذاکرات است و صراحتا هشدار می دهد تا اجازه بروز چنین فضای منفی از سوی هیچیک از طرفین مذاکراتی داده نشود. این هشدار بخصوص شامل طیف های قدرتمند و مخالف مجلس نمایندگان و سنای امریکا از یک طرف و طیف های مخالف داخلی ایران می تواند تلقی شود.
نکته سوم در اظهارات خانم اشتون تاکید بر علاقمندی و حسن نیت کشورهای غربی برای پیشبرد مذاکرات آتی است و ایشان می خواهد که این حسن نیت عام و جامع و در تمامی جنبه ها باشد. ایشان همین انتظار را نیز از طرف ایرانی بیان می کند که تاکیدی است بر پیشبرد مذاکرات آتی و رسیدن به نتیجه.
نکته چهارم جدول زمانی پیشبرد مذاکرات است و خانم اشتون بنوعی نسبت به توافق طرفین در فاصله زمانی کوتاه 3 یا 6 ماهه تردید دارد و عنوان می کند برچیدن تاسیسات هسته ای یا تغییر کاربری آنها موضوعی زمانبر است و بعید است در فاصله زمانی کوتاهی عملی شود. بنظر می رسد در این خصوص بین موضع کشورهای اروپایی و امریکا اختلاف نظر وجود دارد و امریکایی ها بیشتر روی جنبه های سیاسی مذاکرات و رسیدن به راه حل سیاسی نظر دارند و اروپایی ها جنبه های فنی و تکنیکی تفاهم را بیشتر مورد توجه دارند. البته بنظر می رسد در صورت توافق معنی دار و تعیین چارچوب زمانی مشخص می توان موضوع زمان را مورد توافق قرار داد.
از طرف دیگر، فضای بسیار مهم سیاسی ایجاد شده طی چند هفته اخیر بعد از روی کار آمدن دولت روحانی و گفتگوها و دیدارهای بسیار مهم و متعدد طرف ایرانی و طرف خارجی بخصوص در جریان سفر اخیر به نیویورک و نشست وزرای گروه 1+5 با ایران، انتظارات بسیار زیادی از نشست 16-15 اکتبر آینده ژنو بوجود آمده است. این انتظار و نشست آتی برای همه طرفین درگیر مذاکرات بسیار مهم و کلیدی است و می تواند سرنوشت یکی از مهمترین پرونده های سیاسی بین المللی در سالهای اخیر را روشن نماید. لذا بازیگران اصلی این گفتگوها تلاش بسیار زیادی دارند که اظهارات، گفته ها و کارشکنی مخالفین فضای مثبت ایجاد شده را به خطر نیاندازد.

4952