اراده حل منازعه سوریه وجود ندارد

منبع : روزنامه ایران مورخ 14/6/92
    پس از گذشت 3 سال جنگ و خونریزی در سوریه و انواع حمایت و دخالت های منطقه ای و جهانی، آیا در چشم انداز سوریه احتمال دستیابی به راه حل سیاسی هم وجود دارد؟
    از نگاه جبهه غرب فرسایشی شدن جنگ در سوریه از توان نیروهای ارتش سوریه و همزمان از توان نیروهای مخالف و بویژه نیروهای تکفیری و گروه های تندرو و افراطی نزدیک به دیدگاه القاعده در سوریه می کاهد، البته غربی ها کاسته شدن توانایی دو طرف را ترجیح می دهند. بنابراین معنای این روند، آن است که حفظ و استمرار موجود در چارچوب استراتژی غرب قرار دارد. این مساله باعث می شود منافع امریکا که حمایت و حفاظت از اسرائیل است، تامین شود. اما از نگاه کشورهای منطقه بویژه کسانی که مسائل امنیتی برایشان اهمیت دارد و بویژه کسانی که در همسایگی سوریه قرار دارند و در بحث امنیتی آسیب پذیرند و از طرفی منافع مردم منطقه را هم درنظر می گیرند، پیدا کردن راه حلی که پایانی برای تحولات باشد، در درجه اول اهمیت قرار دارد. راه حل مورد نظر طرف هایی که معتقدند این روند در سوریه به نفع هیچ جریانی نخواهد بود، راه حل سیاسی است مبتنی بر گفت وگو بین طرف های درگیر و این که هر طرف به وضعیت مقابل به نوعی اعتراف کند. هم دولت سوریه باید حقوق اقلیت و گروه های مخالف را درنظر بگیرد و هم گروه های مخالف و مردمی که امروز در صفوف مخالفان سوریه هستند بپذیرند که به شیوه نظامی راه حلی برای سوریه متصور نیست. البته فضای موجود به سمت نظامی تر شدن و دخالت همه کشورها و قدرت های افراطی در سوریه می رود و این به نفع مصلحت عمومی مردم سوریه نخواهد بود.
    
    به زعم بسیاری از صاحب نظران، یکی از مخاطرات اصلی در سوریه، وجود القاعده و جریان های وابسته به آن مثل النصره است، چرا غربی ها عملاً به این موضوع کم توجه اند؟
    به نظر من در ابتدای امر این فضا را غربی ها به ویژه ترک ها باز کردند که هر جریانی که مخالف نظام سوریه است از این فضا استفاده کرده و وارد سوریه شود و با نظام بجنگد. این نگاه اولیه بود که وجود داشت، اما به تدریج به نظر من وضع به گونه ای شد که کمتر کسی می تواند ادعا کند که امور را در کنترل دارد. امروز شاید بتوان گفت به لحاظ عملیاتی این توانایی که بتوانند به طور کامل با جریان های افراطی برخورد کرده یا مانع تردد آن ها شوند، وجود ندارد. گرچه در بین صفوف مخالفین هم نگاه و دیدگاه واحد نمی بینیم و این نکته مهمی در جبهه مقابل نظام بشار اسد است. هنوز دیدگاه هایی وجود دارد که معتقدند باید از نیروهای افراطی استفاده و فضا را برای آن ها فراهم کرد.
    
    برای مهار دامنه خشونت ها چه می توان کرد و بیشترین مسئولیت ها با کیست؟
    متاسفانه اتحادیه عرب امروز توانایی برخورد با این مساله را ندارد و کاملاً در اختیار جریانی است که مدافع جنگ و خشونت در سوریه است. اتحادیه عرب می توانست نقش مهمی را ایفا کند تا جلوی خونریزی در یکی از کشورهای عربی را بگیرد اما بقیه گروه ها و سازمان های بین المللی هم این وظیفه را دارند.سازمان ملل و گروه های انساندوستانه و حقوق بشری به طور موثر باید فعال شوند، گرچه به نظر من هنوز اراده بین المللی مبنی بر پایان دادن منازعات در سوریه شکل نگرفته و تا زمانی که این اراده وجود ندارد، تمام نهادهای بین المللی هم تاثیرپذیر از این اراده بین المللی هستند.
    
    به نظرتان چه کسی از سلاح شیمیایی استفاده کرده است. قضاوت سازمان ملل چه خواهد بود؟
    به نظرم باید این موضوع را به متخصصین امر و کسانی که کارشناس بررسی این موضوع هستند، واگذار کنند. اگر غیر از این باشد، هرگونه اظهارنظری مبتنی بر تحلیل هایی خواهد بود که این تحلیل ها ممکن است دقیق هم نبوده یا از سر تمنا و آرزو باشد.
    در مجموع به لحاظ منطقی نباید دولت سوریه از سلاح شیمیایی استفاده کرده باشد. برای این که همه نتایج آن به ضرر خواهد بود بویژه در شرایطی که بهترین وضعیت را در صحنه میدانی داشته و ارتش در جاهای مختلف با سلاح های متعارف پیشروی می کند.
    
    مقام معظم رهبری فرموده اند در صورت اقدام نظامی امریکایی ها در سوریه، آن ها مانند عراق و افغانستان ضرر خواهند کرد. تبیین شما از این بیان چیست؟
    معمولاً هر کجا خارجی ها دخالت کردند و مخصوصاً به صورت نظامی دخالت کردند به ویژه در منطقه ما پایان آن خوشایند نبوده است. نه برای مردم منطقه و نه برای نظام هایی که در بدو کار اقدام نظامی خوشایندشان بوده است. اوباما روزی که روی کار آمد شعارش این بود که می خواهم آثاری را که از دوره بوش در منطقه خاورمیانه پس از دخالت در عراق و بدنامی امریکا به وجود آمده از بین ببرم.
    به طور طبیعی وقتی خودشان اعتراف به این مساله دارند طبیعی است که اگر بخواهد اتفاقی دیگر بیفتد حتماً شرایط آن ها بدتر خواهد شد ولی باید این را در نظر داشته باشیم که تنها جریانی که از این موقعیت استفاده و بهره برداری می کند گروه های تندرو افراطی و در راس آن ها تکفیری ها هستند که دنبال به هم زدن توازن و به دنبال ایجاد فتنه طایفه ای در کشورهای مختلف هستند.
    
    ترکیه، مصر، ایران و عربستان در چه صورت می توانند به نقاط مشترک در سوریه برسند؟
    قبل از هر چیزی باید تفاهم از خلال نشست های مشترک و گفت وگوها ایجاد شود. بخشی از این روند در یک پروسه زمانی کوتاه، در دوره آقای مرسی با ابتکار مصری ها پیموده شد. این دولت های تعیین کننده منطقه ای و مهم باید پیشگام شوند برای حل مشکلات منطقه ای. در منطقه خاورمیانه از این دولت ها مهمتر نداریم و به نوعی سرنوشت مردم این کشور ها به هم مرتبط است. باید توجه داشت که دخالت خارجی در این منطقه بیش از هر چیزی این چند کشور را مورد آسیب قرار خواهد داد. بنابراین یک نگاه مشترک باید ایجاد شود از خلال نشست های مشترک و گفت وگو برای پیدا کردن راه حل هایی که مردم سوریه آسیب کمتری ببینند و از این بحران خارج شوند.
    
    چگونه باید رای و نظر مردم سوریه را بر سرنوشت شان حاکم کرد؟
    بدین منظور حتماً ایجاد فضای امن لازم است. در شرایط کنونی خیلی بعید است مردم بتوانند بر سرنوشت خود حاکم باشند. امروز کمتر طرفی در سوریه صحبت از حقوق مردم می کند. مردم سوریه فراموش شده اند. تنها جایی که از آن ها حرف زده می شود زمانی است که مورد آسیب جدی قرار می گیرند. اما صحبت از حقوق مردم وجود ندارد. زیرا نزاع تبدیل به نزاع بین المللی شده و بعید است کسی بتواند دلیلی بر این که دعوا بین دولت و مردم است پیدا کند. بنابراین ابتدا باید فضای امنی در داخل سوریه ایجاد شود تا همه دولت ها به این جمع بندی برسند که با ایجاد فضای امنیتی مناسب می توان امکان حضور مردم پای صندوق های رای را فراهم آورد.