آیین نکوداشت شیخ‌فضل‌الله نوری همزمان با روز مقاومت اسلامی به همت بنیاد فرهنگی حضرت مهدی (عج) استان تهران و همکاری فرهنگسرای انقلاب اسلامی همزمان با اختتامیه نمایشگاه «ایستاده در طوفان» در فرهنگسرای انقلاب اسلامی با حضور موسی حقانی، معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران برگزار شد.
موسی حقانی نخستین نکته مورد نظرش پس از بازدید از نمایشگاه برگ‌هایی از زندگی و مبارزات شهید شیخ‌فضل‌الله نوری را ترتیب طبقه‌بندی و نمایش برخی از وقایع تاریخی چون نهضت مشروطه دانست و گفت: اوایل انقلاب به هیچ عنوان نمی‌شد درباره شیخ فضل‌الله سخنی گفت چرا که عده‌ای او را مرتجع، مستبد و همکار محمدعلی شاه می‌دانستند؛ در مقابلش جریان مشروطه مفهوم مقدسی بود که خوشبختانه در سال‌های اخیر روشنگری‌هایی صورت گرفت و نتیجه آن در این نمایشگاه مشهود است.
*2 جریان فکری در مسیر مشروطه
وی درباره دو جریان فکری سیال در مسیر مشروطه گفت: مشروطه در آن دوران می‌بایست مسیر آینده خود را مشخص کند یا به سمت غرب برود یا برسر مبانی دینی و سنت‌های اصیل اسلامی ایستادگی کند. حرکت مشروطه از زمانی که علما به میدان آمدند و تلاش کردند تا وضعیت را تغییر دهند، به نقطه عطف خود رسید.
*شیخ‌فضل‌الله و تحرک از نهضت تحریم
حقانی با اشاره به اینکه حرکت جدی شیخ‌فضل‌الله پیش از نهضت تنباکو از نهضت تحریم آغاز شد و سپس به عدالتخواهی و محکومیت و استبداد رسید، اظهار داشت: امروز باید مسیر گذشته را به خاطر داشته باشیم تا تاریخ تکرار نشود چرا که ایران در دوره‌ای به نمایشگاه محصولات غرب تبدیل شده بود و حتی قندمصرفی از روسیه وارد می‌شد و همین جرقه‌های انقلاب مشروطه، تظاهرات،تحریم، و مهاجرت علما را زد.
وی با اشاره به جریان پرسش شیخ‌فضل‌الله نوری درباره کالاهای وارداتی به ایران از میرزای شیرازی گفت: خود او نیز حدود 120 سال پیش پیشنهادش این بود که ما باید کالاهای وارداتی را تحریم کنیم تا از این طریق از امتیازدهی به بیگانگان جلوگیری شود، درصورتی که این فرآیند آن زمان پیشگیری می‌شد امروز کارمان برای خودکفایی راحت‌تر بود.
وی در ادامه با کنایه از سخنان وزیر پیشنهادی نفت در دولت جدید درباره مبارزه با تحریم‌ها یاد کرد و گفت: متأسفانه به دلیل همین دیدگاه‌ها است که عده‌ای متخصص در کشور خانه‌نشین شده‌اند چرا که ما خود استعداد ایرانی را قبول نداریم البته دیدگاه من این نیست که نباید از امکانات خارجی‌ها استفاده کرد بلکه شعار شیخ‌فضل‌الله هم همین بود که نباید میدان را خالی کنیم.
*شیخ‌فضل‌الله به استعداد ایرانی تأکید داشت
حقانی یکی دیگر از دو دیدگاه معارض فعال در برابر یکدیگر در کشور را نخست دغدغه رهبری درباره پیشرفت با استعانت از الگوی اسلامی ایرانی و دوم پیشرفت براساس الگوی غرب معرفی کرد و گفت: متأسفانه زمانی که فشارها زیاد میشود جریان دوم فعال‌تر می‌شد که این خود تبعیت از الگوی غربی است. شیخ فضل‌الله در برابر این دیدگاه‌ها به توانمندی و استعداد ایرانی اشاره می‌کند.
حقانی در ادامه سخنانش با اشاره به اینکه شیخ‌فضل‌الله نوری مخالف مشروطه نبود بلکه او و آخوند خراسانی هر دو به ایرانی مبتنی بر مبانی دینی می‌اندیشیدند، اظهار داشت: در ابتدای مخالفت او با مشروطه، علمای نجف وی را به بهانه‌گیری متهم کردند ولی پس از اینکه وی به شهادت رسید، آنها پی به ماهیت مشروطه بردند. مشکل بر سر این بود که علما و در رأسشان شیخ فضل‌الله به دنبال نظام مردمسالاری دینی بودند اما یک جریان غرب‌گرا که البته بین آنها عده‌ای روحانی نیز حضور داشتند، مخالف این روند بودند.
حقانی با تأکید بر اینکه مشروطه سکولار در ایران سر از استبداد رضاخانی در آورد، توضیح داد: شیخ‌فضل‌الله شخصیت مظلومی بود که دیدگاه‌هایش تبیین نشد، وی سربلندی مردم را خواستار بود منتها عده‌ای می‌خواهند بگویند که او مستبد است و با محمدعلی شاه همراه شده است، البته این را من نیز قبول دارم منتها وی برسردوراهی بین همکاری با روشنفکران غربی و محمدعلی شاه ماند و در نهایت به قول خودش دفع افسد به فاسد کرد، در این زمینه آخوند خراسانی هم اعلامیه‌ای داده بود و صحت این گفته‌ها را تأیید کرد.
/6262
نظر شما