اسنودن : عصیانگر اطلاعاتی یا مدافع حقوق شهروندی

می توان گفت اسنودن ادامه دهنده راه سرجوخه مانینگ  بشمار می رود . مانینگ عضو اطلاعات وزارت دفاع "پنتانگون" بود، که در سال 2010  توانست با ترفندی عجیب  اطلاعات ذی قیمتی را از پنتاگون خارج کند و  در اختیار"جولیان آسانژ" رئیس و بنیان گزار رسانه مجازی "ویکی لیکس" گذاشت تا در سطح جهان منتشر شود.  بعد از او، اقدام آقای اسنودن دومین ضربه بزرگ اطلاعاتی و امنیتی را به امنیت ملی امریکا ظرف سه سال گذشته محسوب می شود. با این تفاوت که افشاگری اسنودن هم از نظر کیفیت و هم از نظر محرمانه و سری بودن،اهمیت خیلی بیشتری نسبت به آن چیزی دارد که سرجوخه مانینگ به وسیله آسانژ در ویکی لیکس منتشر کرد.

باوجود انکه  ویکی لیکس 3 میلیون سند را افشا کرد ولی اهمیت هیچکدام از آن سندها به اندازه اهمیت اسنادی که اسنودن منتشر کرده است،نمی رسد. زیرا اسناد منتشر شده اسنودن توانسته شبکه جاسوسی دیجیتال امریکا ر ا برای مردم آمریکا و جهان افشا کند . بر اساس اسناد اطلاعاتی اسنودن  ایالات متحده کلیه فعالیت های اینترنتی را در اقصی نقاط جهان رصد می کرده و کارهای شنود و امنیتی افرادمختلفی را انجام می دادند. در این باره اسنودن در مصاحبه با روزنامه گاردین چاپ لندن اعلام کرده بود:

« مقامات امریکایی زیر ساختی را تدارک دیده اند که تقریبا تمام ارتباطات انسانی را به صورت اتوماتیک ذخیره می کنند.و با استفاده از این سیستم می توانند ایمیلهای  را که لازم باشد، ببینند.مکالمات تلفنی را شنود کنند و به رمز های عبور شخصی کاربران دسترسی داشته،آنان را بخوانند و افشا کنند. و خلاصه اینکه آنان قادر هستند خصوصی ترین موضوعات زندگی افراد را در محیط سایبری رصد کنند.»

رصد کردن حریم خصوصی مردم  فقط در داخل ایالات متحده امریکا اتفاق نیفتاده است بلکه در سرتاسر دنیا این نقض آزادی های فردی  روی داده است؛این مساله موجب آبروریزی گسترده ای برای مقام های امنیتی آمریکا شد. تا آنجا که  شگفتی و اعتراض متحدان امریکا را در اتحادیه اروپا  بر انگیخته است. چون امریکایی ها حتی به شنود مکالمات تلفنی رهبران آلمان، فرانسه، ایتالیا، یونان، اسپانیا و کل کشورهایی که به حسب ظاهر رابطه نزدیکی باآنان دارند،پرداخته اند. این نشان دهنده بی اعتمادی امریکا به این کشورها بوده است، برخلاف ادعای دوستی که دارند.

در این مورد وزیر دادگستری فرانسه این سئوال را مطرح کرد که اگر براستی آمریکا این اقدامها را برای مقابله با تروریستها انجام می دهد چگونه در کاخ الیزه دنبال تروریستها بوده است؟

رئیس جمهوری آلمان نیز گفت:

«هرکس که آزادی را فدای امنیت کند، دیری نمی‌پاید که هر دو را از دست خواهد داد، هم آزادی و هم امنیت را.»

مبارزه با تروریسم بهانه نقض آزادی های اجتماعی و فردی

افشاگری اسنودن؛ضربه بسیار مهمی را به مناسبات  کشورهای عضو اتحادیه اروپا با امریکا زد. منتهی اصل داستان به این موضوع بر می گردد که مقام های آمریکایی ادعا می کنند این مجموعه اقدامات برای مبارزه با تروریسم انجام شده است. در حالیکه کشورهای اروپایی می گویند ما هیچ اقدام تروریستی علیه امریکا انجام نداده ایم.اگر با کشورهایی که دشمن امریکا تلقی می شوند این رفتار صورت می گرفت، شاید امریکا توجیهی برای آن داشت. ولی وقتی امریکا می آید و متحدین خودش را به این شیوه کنترل می کند تنها نشان دهنده این است که اهداف امریکا خیلی فراتر از مبارزه با تروریسم است. اصولا در دوره جنگ سرد هم سیاست های  امنیتی مداخله جویانه  سازمان"سیا" و سیاست های اطلاعاتی "پنتانگون" برای مبارزه با کمونیزم توجیه می شد.حالا بعد از اینکه مبارزه با کمونیزم، موضوعیت خودش را از دست داده است ،تبدیل شده به مبارزه با تروریسم که توجیه کننده بودجه های پنتانگون و 16 نهاد اطلاعات و امنیتی است که در امریکا زیر نظر آژانس امنیت ملی فعالیت می کنند.

اسنودن قهرمان یا خیانتکار؟

اسنودن از نظر شهروندان امریکا که آزادی را مهمتر از امنیت می دانند یک قهرمان محسوب می شود. ولی از نظر کسانی که امنیت را مهمتر از آزادی می دانند یک خائن محسوب می شود،برای اینکه افشاء این اطلاعات  محرمانه در عمل ضمن وارد آوردن ضربه جدی به اعتبار ایالات متحده امریکا ، نشان دهنده نادیده گرفتن حقوق بشر از سوی دولتی دموکرات در آمریکا است که همیشه شعار اصلی خود را بر مبنای تامین حقوق شهروندی قرار داده است.

از نظردولت اوباما، اگر این فرد شهروند روسیه،چین،کره شمالی یا ایران و یا هر کشور دیگری که مخالف سیاست های امریکاست، بود و دست به افشای این اسناد می زند و آنها را منتشر می کرد،حتما قهرمان ملی محسوب می شد و کلی از او استقبال می کردند.اما حالا که این فرد،نقشه مهم و برنامه ابر رسانه ای  اطلاعاتی امریکا را افشاء کرده و احیانا در اختیار دیگران نیز قرار می دهد  به عنوان یک خائن محسوب می شود. بر همین اساس دولت اوباما فشار بسیار زیادی را متوجه روسها کرده اند تا هر طوری است اسنودن را تحویل مقامات امریکایی بدهند. البته بعید می دانم که روسها چنین کاری را انجام دهند.

پوتین  اعلام کرده که اسنودن باید خاک روسیه را ترک کند و به کشور دیگری برود . ولی من بعید میدانم که روسها بخواهند اسنودن را وجه المصالحه خودشان با آمریکا قرار دهند و احیانا با جاسوس هایی که روسیه در امریکا داشته،مبادله اش کنند.

اما اسنودن دیدگاه دیگری دارد او از اینکه اطلاعات محرمانه مربوط به جاسوسی اینترنتی و کامپیوتری آمریکا را افشاء کرد، پشیمان نیست و توبه نمی کند . او در بیانه ای که بر روی سایت  ویکی لیکس منتشرکرد می گوید  این کار را بایستی انجام می داد تا عملکردهای غلط را تصحیح کند . او در این باره می نویسد:

 « من تلاشی برای ثروتمند شدن انجام نمی دهم و نمی خواهم رازهای آمریکا را بفروشم . من با یک دولت خارجی زدو بند نکرده ام تا اینکه امنیتم را حفظ کنم ، اما بجای آن من مطالبی را که می دانستم فاش کردم . این موضوعات مربوط به همه ماست . من می خواستم که این مطالب در ملاء عام مورد بحث قرار گیرد  .من از تمام جهان خواستار عدالت شدم  . اما آنها بدنبال شکار من هستند . مرا به فردی بدون  حقوق شهروندی تبدیل کردند . »

راز مهمی که اسنودن با خود همراه دارد

به گفته مطبوعات روسیه رازی که  اسنودن  با خود همراه دارد نقشه راه شبکه اطلاعاتی و امنیتی امریکا برای کنترل و شنود مکالمات تلفنی و ایملیلی شهروندان امریکایی و همچنین شهروندان سایر کشورها روی شبکه اینترنت  است و برنامه او از این جهت برای روسیه خیلی مهم است.

ادوارد اسنودن در مصاحبه‌ای که چندی پیش با سایت اشپیگل انجام داد، گفته است که ارزش ابرداده‌ها از ارزش محتوای آن‌ها بیشتر است. یعنی برنامه ای که بتواند میلیاردها دیتا را کنترل کند و از میان آنها اطلاعات مورد نظر را با موفقیت استخراج کند بسیار اهمیتش بیشتر از متن اطلاعات سری یا محرمانه ای است که به شکل اسناد منتشر می شود.

دانستن این موضوع که ابر رسانه ها چگونه می‌توانند شبکه های اطلاعاتی چون فیس بوک و گوگل را کنترل کنند ، برای رقبای آمریکا اهمیت زیادی دارد. در واقع اعضای فیس بوک و گوگل  اطلاعات خود را  به راحتی در اختیار این شبکه های اینترنتی قرار می دهند  وآنها نیز این اطلاعات را در اختیار عوامل اطلاعاتی ایالات متحده قرار می دهند. اما موضوع مهم این است که چگونه این میلیاردها اطلاعات تجزیه و تحلیل می شود و در نهایت اطلاعات مورد نظر بدست می آید ؟

سازمان‌های امنیتی آمریکا می توانند تصاویر دقیقی از زندگی ما نشان دهند، برای مثال به ما بگویند با چه کسانی بیشتر در ارتباط هستیم  چه موضوع های  را بیشتر دنبال می کنیم و احیانا به کجا ها سفر کردیم و  غیره  اما  از همه اینها مهم تر بدست اوردن اطلاعات شبکه ای است که به هر دلیل برای سازمان های اطلاعاتی و امنیتی آمریکا جذاب  به نظر می رسد.

انتشار اسناد ی که اسنودن از امریکا  خارج کرد علاوه بر مخدوش کردن چهره دولت اوباما در نزد افکار عمومی داخل و خارج آمریکا موجب لو رفتن برنامه ای  شده است  که امریکا سالها روی آن سرمایه گذاری و برنامه ریزی و هزینه کرده اند. قرار دادن این برنامه در اختیار روسها یا هر کشور دیگری که این اطلاعات را بدست آورند ، برای آمریکا زیان مادی و معنوی قابل توجهی محسوب می شود .

اما سوالی که مطرح می شود این است که اسنودن با چه انگیزه ای این کار را کرده است؟آیا جنبه های انسان دوستانه ای باعث شده تا آقای اسنودن دست به یک چنین کاری بزند و یا اینکه موضوعات دیگری پشت پرده است؟

اگر ما بخواهیم تئوری توطئه را دراین موضوع بازسازی کنیم به نظر می رسد  یک نوع بد بینی هایی وجود دارد که می گویند شاید این افراد با خود امریکایی ها هماهنگ  کرده باشند؛از این افسانه ها که نمی خواهند بپذیرند آمریکا با همه ادعای رهبری جهان و ابرقدرت بودن چنین ضربه پذیر است.

اما از لحاظ جامعه شناسی سیاسی  نسل جدید امریکا باید گفت این نسل مانند سرجوخه مانینگ که 23 ساله است و آقای اسنودن که حدود 30 ساله است و واقعا به سیاست های گذشته امریکا معترض هستند و اینگونه مداخلات یک طرفه دولت در زندگی خصوصی افراد را به ویژه  بعد از حادثه 11 سپتامبر 2001  بر نمی تابند.

در واقع افشاگری اسناد امریکا توسط نسل جدید اطلاعاتی های آمریکا  را می توان  یک نوع اعتراض از درون جامعه امریکا دانست. یک نوع سر خوردگی اجتماعی -سیاسی در درون نیروهای امنیتی امریکا وجود دارد که بروز آن در حرکتی که اسنودن انجام داده،نمایان شده است.

اسنودن در واقع بخش رو شده ای از این کوه یخی است که آن فساد درونی جامعه امریکا را در بخش زیر پا گذاشتن آزادیهای فردی و حقوق بشر را افشاء می کند.

بحثی که افرادیی نظیر اسنودن دارند مبانی شناخته شده ای در آموزش های اولیه تشکیلات سیا دارد در دوران گذشته بزرگان سازمان سیا اهداف این سازمان را در خدمت جامعه معرفی می کردند و قصد آنها به هیچ وجه مداخله در سایر کشورها و تغییر حکومت ها نبود . آنها هرگز تصور نمی کردند زمانی سازمان های اطلاعاتی و امنیتی آمریکا به مظهری از سرکوب آزادی های اجتماعی و فردی شهروندان آمریکا و سایر کشورها در عراق ، افغانستان و دیگر کشورها  تبدیل شوند.

افشا گری سرجوخه منینگ  به اسنودن و دیگران این جرات و جسارت را داد تا با اقدام های شجاعانه خود از یک سو به مقام های آمریکا هشدار دهند که تا چه میزان  فساد ناپیدا در درون دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی آمریکا نفوذ کرده است  و از سوی دیگر این امید را در مردم آمریککا زنده نگه دارند که نسل جوان تربیت شده در دستگاه اطلاعاتی آمریکا  مانند گذشتگان در برابر فساد و تباهی بی تفاوت نیستند  و با فدا کردن خود دست به  نوعی عصیان گری  اطلاعاتی - امنیتی زده اند.

اقدام انسان دوستانه آنها ، نظام اطلاعاتی و امنیتی آمریکا را  با چالش جدی روبرو کرده است  و باید منتظر باشیم و ببینم که آیا بعد از سرجوخه مانینگ و  اسنودن؛فرد سوم دیگری  دست به چنین کاری می زند؟

جمع بندی :

بی شک افشاگری های اسنودن  به هر منظور انجام گرفته باشد و با هر نتیجه ای که روبرو شود  می توان گفت :

1- شوک جدی و مهمی  را به  مقامات امریکایی وارد کرد تا در باره سیاست های غلطی که از سال 2001 در پیش گرفته اند، تجدید نظر کنند.

2- برای مردم جهان بیش از پیش روشن شد که تا چه حد سیاست های امریکا مغایر با رفتارهایش در زمینه دفاع از حقوق بشر و آزادی های فردی است.

3- آمریکا را با متحدان جدی خود دچار چالش های اساسی کرد که انتظار نمی رود بتواند بسرعت مشکلات ناشی از ان را حل و فصل کند

4- شعار مبارزه با تروریسم بیش از گذشته رنگ باخت و ماهیت واقعی آن در توجیه سیاست های مداخله جویانه ایالات متحده در اقصی نقاط جهان افشاء شد.    

5- به گفته اسنودن او  همه پل‌های پشت‌سرش را خراب کرده تا از نابودی حریم خصوصی و آزادی اینترنت و حقوق دیجیتال به دست دولت آمریکا جلوگیری کند.

6- اگرچه اسنودن در وضعیت خوبی قرار ندارد ، اما او دارای سلاح محرمانه ایست و آن طرز کار برنامه های کامپیوتری نیروهای امنیتی آمریکا برای کنترل زندگی خصوصی مردم جهان در دنیای مجازی است

منبع : هفته نامه آسمان