نترسید، نلرزید،شما روی تکتونیک صفحه ای هستید

هادی معیری نژاد - درصد سال گذشته بزرگترین زلزله ها در شهرهایی به وقوع پیوسته است که مانند توکیو و لس آنجلس بر روی گسلهای بین دو صفحه تکتونیکی واقع شده اند. کشور ما نیز در تقاطع چند صفحه فعال قرار دارد. این صفحات باعث به وجودآمدن رشته کوهای زاگرس در ایران شده اند و هم اکنون به دلیل فعالیت دوباره زلزله هایی را پدید آورده اند.

جدول زیر نمایانگر خطرناک ترین شهرهای زلزله خیز جهان است: 

منبع: http://geology.knoji.com/5-most-dangerous-cities-on-the-tectonic-plates

نقشه گسلها و نقاط زلزله خیز جهان

صفحات تکتونیکی جهان

در زیر توضیحاتی درباره 8 صفحه تکتونیکی مهم زمین را می خوانید؛

صفحه ایران: صفحهٔ تکتونیکی کوچکی است که با صفحات اوراسیا، عربستان، هند-استرالیا و آدریاتیک-ترکیه-یونان هم‌مرز است.
دریای تتیس که زمانی تمام ایران را می‌پوشاند در آغاز دورهٔ سنوزوئیک در 65 میلیون سال پیش به خط ناوه‌ای باقیمانده‌ای تقلیل یافته بود که تنها بخشی از آن را هنوز دریا فرا می‌گرفت. از سوی دیگر آنچه که امروزه با عنوان منطقهٔ دریای سرخ-خلیج عدن می‌شناسیم در حال گسترش بیشتری بود درنتیجهٔ این رویداد، بخشی بزرگ به‌نام صفحهٔ عربستان جدا شد و شروع به حرک به سمت شمال-شرق نمود، صفحهٔ ایران را به‌شدت فشرد و باعث شد تا کوه‌های زاگرس ارتفاع یابند. این جابجایی صفحه‌ای را حتی امروز نیز در جریان می‌دانندو بیشتر زمین‌لرزه‌های ایران در مرز برخورد این دو صفحه در منطقهٔ زاگرس متمرکز است.
همچنین صفحهٔ ایران در نقطه‌ای جنوبی‌تر در مکران (واقع در جنوب شرقی ایران) با پوسته اقیانوسی برخورد نمودکه این پوسته به زیر صفحهٔ ایران رفت. نتیجهٔ این برخورد پدیدآمدن رشته‌کوه‌هایی عظیم بود اما در مقایسه با منطقهٔ زاگرس، فعالیت‌های زمین‌لرزه‌ای کمتری در اینجا وجود دارد.

صفحه عربستان: صفحه لیتوسفری کوچکی است که همراه با صفحات هند و آفریقا در طی میلیون‌ها سال (درحدود 20 میلیون سال برای صفحهٔ عربستان و 50 میلیون سال برای صفحهٔ هند) در حال حرکت به سمت شمال و در نهایت برخورد با صفحه اوراسیا بوده است. نتیجهٔ این رویداد، به‌هم پیوستن قطعات صفحه و رشته‌کوه‌هایی است که از پیرنه در غرب، تا سرتاسر جنوب اروپا و خاورمیانه تا هیمالایا ‌و رشته‌کوه‌های جنوب شرق آسیا گسترده‌شده‌اند. همچنین رشته‌کوه‌های زاگرس در ایران از برخورد صفحهٔ عربستان با صفحه ایران به‌وجود آمده‌اند
 

صفحه اوراسیا: صفحهٔ اوراسیا صفحه‌ای تکتونیکی است که اکثر قارهٔ اوراسیا را در بر می‌گیرد. شبه‌قارهٔ عربستان، شبه‌قارهٔ هند و شرق رشته‌کوه چرسکی در سیبری شرقی از جمله مناطق درخور توجهی هستند که جزئی از صفحهٔ اوراسیا به شمار نمی‌آیند. این صفحه همچنین شامل پوستهٔ اقیانوسی نیز می‌باشد که از غرب به پشته میانی اقیانوس اطلس و از شمال به پشتهٔ گاکل محدود می‌شود. 

صفحه آمریکای شمالی: صفحه‌ای زمین‌ساختی است که بیشتر آمریکای شمالی، گرینلند، کوبا، باهاماس و بخش‌هایی از ایسلند، سیبری و ژاپن را می‌پوشاند. این صفحه از خاور به شیار میانی اقیانوس اطلس و از باختر به رشته‌کوه چرسکی در سیبری محدود می‌شود. صفحه آمریکای شمالی تا حدی توسط صفحه اوراسیا در بر گرفته شده‌است.

صفحهٔ اقیانوس آرام: یا پاسیفیک پلیت یک صفحهٔ زمین‌ساخت اقیانوسی است که در زیر اقیانوس آرام جای دارد و سطحی برابر با 103 میلیون کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد. این صفحه گسترده ترین صفحهٔ زمین‌ساخت بشقابی است.
لبه‌های شمالی و جنوبی این صفحه هر دو از نوع مرز واگرا (divergent boundary) است. تفتگاه مربوط به جزایر هاوایی مربوط به همین صفحه‌است.

صفحهٔ آفریقا: یک صفحهٔ زمین‌ساخت است که قارهٔ آفریقا و پوستهٔ اقیانوسی که میان مرز این قاره و اقیانوس‌های گرداگرد آن قرار دارد را دربر می‌گیرد.

صفحه آمریکای جنوبی: یک ورقه زمین‌ساخت آمریکای جنوبی است و هم‌چنین یک منطقه چشم‌گیر گسترده در بستر پشته میانی اقیانوس اطلس است.

صفحه نازکا: در منطقه‌ای به‌نام نازکا واقع در کشور پرو قرار دارد. ورقه نازکا یک زمین‌ساخت در شرق اقیانوس آرام در حوضه سواحل غربی آمریکای جنوبی است. با فرورانش، ورقه نازکا به‌زیر ورقه آمریکای جنوبی فرو رفته‌است.
45301