«محتا»، اولین مرکز حمایت از ترنس سکشوال‌های ایرانی نیست اما یکی از شناخته‌شده‌ترین سایت‌هایی است که توانسته کاربرانی را دور هم جمع کند که تمام‌شان از یک درد مشترک رنج می‌برند: جنسیت‌های اشتباهی.
اینجا تنها جایی است که صاحب یک چهره مردانه را «خواهر» صدا می‌کنند، برای نازک و کلفت شدن صدای همدیگر نسخه می‌پیچند و از راه‌های «پروانه» شدن صحبت می‌کنند؛ جایی که آدم‌های بیرون، «زنان و مردان مادرزاد» لقب دارند و آنها «پروانه»هایی که هنوز اسیر پیله‌اند.
ترنس سکشوال‌ها شاید در ادبیات عامه «شوخی طبیعت با بشر» لقب گرفته باشند اما در دنیای واقعی، وقتی دور هم جمع می‌شوند خودشان را پرنده‌های مهاجر یا مسافرانی می‌دانند که قرار است از دنیای زنانه یا مردانه امروزشان به جنسیت واقعی خود هجرت کنند. به همین دلیل هم در هند و پاکستان ترنس سکشوال‌ها به نام هجرا (Hijra) معرفی می‌شوند، یعنی مهاجرت کننده از قبیله.
با این حال، کاربران محتا، پروانه را به «هجرا» و «دیگر باش» و «ترنس» ترجیح می‌دهند. چون به تعبیر مدیر این سایت «پروانه نمادی از دگرگیسی است و یکی از حیواناتی است که برخی نژادهای آن تغییر جنسیت می‌دهند. به همین خاطر پروانه یکی از نمادهای تراجنسی و ترنسکشوالیسم به حساب می‌آید و استعاره‌ای از ترنس بودن است.» استعاره‌ای که وقت عضو شدن در انجمن کاربران محتا، اینطور مورد استفاده قرار می‌گیرد: «آیا شما یک پروانه هستید؟»
تغییر جنسیت حتی بعد از تاهل
پروانه‌های محتا وقتی دور هم جمع می‌شوند تجربه‌های شخصی‌شان را از زندگی در دنیای ترنس سکشوالیتی به اشتراک می‌گذارند. از این که چطور خانواده‌هایشان را راضی به پذیرش جنسیت واقعی خود کنند تا عکس‌العمل‌های مردم کوچه و خیابان و حتی آموزش نحوه آرایش برای زنانی که به تازگی با صورت مردانه‌شان خداحافظی کرده‌اند.
فریماه ترنس سکشوالی است که هنوز نتوانسته جنسیت زنانه‌اش را به ثبت برساند. سی ساله است و با مدرک کارشناسی ارشدش در دانشگاه تدریس می‌کند. با این حال می‌نویسد: «هیچ‌کس از اطرافیانم نمی‌دونن من چی هستم. وضعیتم هم خیلی پیچیده و بغرنج شده که همش بخاطر اینه که تو یه محیط کوچیک و بسته و بی‌تفاوت بزرگ شدم.»
یوسف اما می‌نویسد که 9 سال پیش عمل کرده و با حمایت خانواده‌اش حالا صاحب شغل خوب، همسر بسیار خوب و زندگی عادی و سالم است.
با این حال امیرعباس شاید متفاوت‌ترین کاربر محتا باشد که خودش را مردی معرفی می‌کند در بدنی زنانه که چند سال قبل با راهنمایی‌های غلط یک مشاور از صرافت تغییر جنسیت افتاد و ازدواج کرد تا تنها کاربر متاهل سایت باشد که با جنسیت نادرستش زندگی می‌کند.
امیرعباس که حالا به توصیه کاربران به روانپزشک مراجعه کرده و در حال پیگیری آزمایش‌های تشخیصی است، می‌نویسد: «همسرم موضوع رو فهمیده... اون که از نظر اعتقادی و اخلاقی یه مرد نمونه است این بار هم برخوردی کرد که مردونگیش رو ثابت کرد. گفت که هرکاری لازم باشه برام میکنه و تا آخرش باهامه. اما از اون روز تاحالا هروقت فرصتی پیش میاد میشینه به گریه کردن. طاقت اشکاشو ندارم.»
سارا هم چندسالی است که انتظار تغییر جنسیت را می‌کشد. می‌نویسد که خانواده‌اش اصلا پذیرای موضوع نیستند و چاره‌ای ندارد جز این که بعد از تغییر جنسیت از آنها جدا شود و به تنهایی زندگی کند. او می‌گوید حتی کسی از خانواده‌اش برای مراقبت‌های بعد از عمل تغییر جنسیتش در بیمارستان حاضر نخواهد شد. با این حال، سارا مصمم‌تر از آن است که پا پس بکشد. او حتی همین حالا که با بدن مردانه‌اش زندگی می‌کند، سعی دارد تا کلیشه‌های جنسیتی مردانه را زیر پا بگذارد و کمی به هویت زنانه‌اش نزدیک‌تر شود. برای همین هم وقتی به تاپیک آرایش و نوع پوشش سر می‌زند، می‌پرسد که چطور می‌تواند رفتار و شکل زندگی جنسیتی را که تا به حال در قالب آن زندگی نکرده یاد بگیرد تا زودتر به آرامش برسد. چطور لباس بپوشد و آرایش کند که هم هویت زنانه‌اش راضی شود هم جامعه ای که او را مرد می‌داند، بپذیرد.
مهتا در جواب سارا می‌نویسد که رنگ‌های شاد و اسپرت را جایگزین لباس‌های تیره‌اش کند، شلوار جینش را با کتانی پا کند و به جای آرایش، به یک کرم پودر ساده اکتفا کند: «اما یک نکته: اگر بخواهید تمام این مسائل (شامل آرایش و پوشش) رو انجام بدید مسلما دیگران متوجه وجود عنصرى در شما می‌شوند پس اگر نمی‌خواید در نگاه دیگران مشخص شوید، تمام این کارها رو انجام ندید.»
وبلاگ‌هایی که آزاد شدند
دور هم نشینی‌های مجازی ترنس سکشوال‌ها در وبلاگ‌ها هم به چشم می‌خورد. وبلاگ‌هایی که تا پنج شش سال قبل صرف نظر از محتوایشان همگی شامل مقررات فیلترینگ می‌شدند اما حالا به لطف فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی انجمن‌های حمایت از این بیماران، رسمیت پیدا کرده‌اند.
هستی یکی از این وبلاگ‌نویس‌های ترنس سکشوال است که در وبلاگش وضعیت ترنس‌های دیگر کشورها را مقایسه می‌کند و می‌نویسد: «با در نظر گرفتن خیلی از ملاک‌ها امریکا بهترین کشور برای زندگی افراد ترنسسکشوال است... دولت امریکا برای حقوق شهروندی این افراد تلاش های زیادی انجام داده و امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ امریکا قوانینی جهت مورد تبعیض واقع نشدن این افراد وضع شده است. در هلند و کشورهای اسکاندیناوی امکانات خوبی برای افراد ترنس سکشوال وجود دارد و این افراد در اجتماع پذیرفته شده هستند. در برخی از کشورهای اروپایی با اینکه خدمات پزشکی خوبی ارائه می شود و دولت حاضر به کمک مالی است اما چون تاخیرهایی در دسترسی به این امکانات و خدمات اتفاق می‌افتد، بیماران معمولا از خیر این حمایت مالی می گذرند و برای عمل به تایلند مراجعه می کنند. در سوییس هزینه‌های عمل تغییر جنسیت توسط بیمه سلامت پرداخت می شود؛ منوط بر اینکه فرد مورد نظر حداقل 25 سال سن داشته باشد و جراحی در یک بیمارستان دولتی عمل انجام شود، در حالی که فرد قبل از عمل دو سال توسط یک روانپزشک تحت معاینه قرار گرفته باشد.»
هستی اما شرایط تغییر جنسیت را در کشورهای مختلف آسیایی متفاوت می‌داند. او از چین می‌نویسد که به تازگی و آرامی اجازه تغییر جنسیت را به افراد تی اس داده است اما تعداد افرادی که این عمل را انجام داده اند در مقایسه با جمعیت چین بسیار کم است. در ژاپن وضع از این هم بدتر است و ترنس سکشوال‌ها به راحتی پس زده می شوند و در اجتماع پذیرفته نمی شوند. به همین دلیل بیشتر ژاپنی‌ها برای تغییر جنسیت راهی تایلند می‌شوند. کشوری که در آن جراحی ترنس‌ها نه فقط ساده تر و ارزان قیمت تر انجام می‌شود، بلکه دردسرهای فرهنگی کمتری هم دارد و بسیاری از ترنس‌ها در سنین پایین در این کشور موفق به تغییر جنسیت می‌شوند.
با این حال سرنوشت بومیان تایلندی بعد از جراحی‌های تغییر جنسیت چندان مناسب نیست. آنها بعد از عمل باید همچنان با مدارک شناسایی سابق شان زندگی کنند و این یعنی رسیدن به آرامش فردی به معنی از دست دادن هویت اجتماعی، کار و مزایای زندگی جمعی است. به همین دلیل تایلندی‌ها بعد از تغییر جنسیت عموما یا مهاجرت می‌کنند و یا در کشور خود جذب مشاغل انحرافی می‌شوند.
بهشت ترنس سکشوال‌های دنیا
جراحی تغییر جنسیت در تایلند، بین 8 تا 16میلیون تومان هزینه دارد که البته بسته به پزشک انتخابی قیمت و مقدمات قانونی آن متفاوت است. بعضی از پزشکان بدون مجوز قضایی هم حاضر به تغییر جنسیت هستند، عده ای از آنها به مجوز روانپزشک فرد اکتفا می‌کنند و آنهایی که حرفه ای تر هستند، صرفا با گزارش و تاییدیه پزشکی قانونی کشور محل سکونت بیمار حاضر به جراحی می‌شوند.
با این حال، مشکل در تغییر مدارک شناسایی هنگام بازگشت به کشور باعث می‌شود کمتر بیمار ایرانی برای درمان راهی تایلند شود. آنها برای تغییر جنسیت یا راهی مشهد می‌شوند یا تهران که سرشناس ترین جراحان این حوزه را دارند. اما پیش از جراحی، باید با نامه روانپزشک راهی دادسرای عمومی و پزشکی قانونی شوند و بعد از معاینات پزشکان این مرکز، به انیستیتو روانپزشکی تهران معرفی شوند. در این مرکز جلسات مشاوره برای بیمار برگزار می‌شود و در نهایت کمیسیون انیستیتو برگزار و رای صادر می‌شود، رایی که نظر نهایی پزشکی قانونی را مشخص خواهد کرد تا در نهایت دادسرا مجوز تغییر جنسیت و تغییر مدارک هویتی را برای یک فرد صادر کند.
4545
نظر شما