نیره دخائی - دو موضوع مهم درباره امام یازدهم مطرح است. یکی موضوع «به حج نرفته» ایشان است و یکی طرح مساله "ولایت فقیه" تویط ایشان . درباره این دو موضوع و شرائط سیاسی روزگار امام حسن عسکری( سلام خدا بر او باد) با حجت ا لاسلام والمسلمین مسعودتاج لنگرودی، واعظ شناخته شده هیات های مذهبی تهران، به گفت وگو نشستیم. گفت و گوی خبرآنلاین را با این روحانی و کارشناس حوزه دین می خوانید.
********************
- مشهور است که امام حسن عسگری(ع) به سفر «حج» مشرف نشده اند. از نظر شما این موضوع با چه استدلال هایی ثابت می شود؟
به طور کلی «حج» استطاعت مالی نیاز دارد. واژه استطاعت، توانایی مالی را به ذهن می رساند. امام یازدهم(ع) از استطاعت مالی برخوردار بود اما توانایی برای حج در مال خلاصه نمی شود. گاهی اوضاع و احوال سیاسی مانع انجام حج است. فرضا اگر امروزه میان کشور عربستان و کشوری دیگر اختلافی به وجود بیاید، ویزا صادر نشود و امکان رفتن مردم آن کشور به عربستان وجود نداشته باشد، مردم آن کشور هر اندازه هم توانایی مالی داشته باشند، استطاعت حج را نخواهند داشت. بنابراین اوضاعی که برای امام یازدهم وجود داشت، اجازه تشرف حضرت به حج تمتع و عمره را نمی داد. زیرا امام حسن عسگری در سال 231 و یا 232 هجری در مدینه متولد و در سال 234 و یا 236 همراه پدر بزرگوارشان به سامراء تبعید شد. به عبارتی دیگر این سفر، سفری اختیاری نبود بلکه تبعید بود. سن امام حسن عسگری هنگام تبعید 2 و یا 4 سال بوده است. در این سنین هنگامی که حضرت تبعید می شود، در آن زمان امکان این که امام یازدهم به حج و یا عمره رفته باشد، وجود ندارد. البته روایانی هم نقل کرده اند که حضرت امام حسن عسگری(ع) در سامراء متولد شده است.
- امام حسن عسگری(ع) در آن دوران سخت و فشار سنگینی که از طرف حکومت عباسی به ایشان وارد می شد، چگونه با شیعیان و اصحاب خود ارتباط برقرار می کرد؟
امام حسن عسگری در دوران تبعید، چه در زمان امام هادی(ع) و چه در دوران امامتشان، در شهر سامراء و در محله حضور لشکر گاه حکومت تحت نظر بود و حتی در زمان امامت پدرشان با این که ایشان امامت نداشت، از همان دوران کودکی به طور مداوم به زندان می افتاد. این موضوع در اکثر کتاب های تاریخی نوشته شده که هیچ امامی به اندازه امام یازدهم تحت مراقبت شدید و یا زندانی نبوده است. از معجزات امام یازدهم این است که در 28 سال عمر پر برکت خود و در 6 سال دوران امامت در زمان 3 خلیفه جبار عباسی (خلفای13،14 و 15 عباسی) اگرچه تحت نظر و مراقبه شدید بود اما کاملا بر اوضاع تسلط داشت.
ایشان چه در زندان و چه در خارج از زندان، مکاتبه های بسیاری با شیعیان داشت به گونه ای که یک شبکه ارتباطی برای شیعیان آن روزگار ساخته بود. یکی از روش های امام عسگری به این صورت بود که در چوب های مخصوصی شبیه چوب نی «بامبو» که امروزه معروف است، نامه ها را جای داده و به افرادی که به دیدار و عیادتشان می آمدند، می داد. چوب کسی را مشکوک نمی کرد. «اباهاشم جعفری» از یاران آن حضرت می گفت من نمی دانستم که در داخل چوب ها چیزی وجود دارد. فقط حضرت می فرمود این امانت را به فلان شخص برسان. گاهی اگر با یک اتفاق چوب می شکست و نامه برملا می شد، آن گاه متوجه می شدیم که حامل نامه هستیم. دوران امامت ایشان برای شیعه بسیار پربرکت بوده است. با افکار انحرافی مبارزه می کرد.
- امام حسن عسگری(ع) چگونه جامعه و شیعیان را برای دوران امامت حضرت مهدی(عج) آماده می کرد؟
از آن جایی که بعد از ایشان دوران غیبت آغاز می شد، پایه ریز و تبیین نقاط مبهم «ولایت فقیه» توسط آن حضرت بوده است. زیرا شیعه آرام آرام به ولایت فقیه احتیاج پیدا می کرده است.امام حسن عسگری مبانی «ولایت فقیه» را بیش از سایر ائمه مطرح کرده است. ایشان پشتیبانی مالی از شیعیان داشته است. رجال و عناصر شیعه را امام یازدهم برای مقاومت و استقامت، هم توجیه کرده و هم روحیه می داد.
امام حسن عسگری، شاگردان پدر واجدادشان را گرد هم آورده، شاگردان جدیدی را جمع کرده و به شاگردان قدیمی می سپرد. ایشان به این شکل یک حوزه علمیه برای حفظ فقه و اعتقادات شیعه برپا کرد. امام یازدهم در دوره 6 ساله امامت، بالغ بر 100 شاگرد پرورش داد. شاگردانی که هرکدام نویسنده شدند، کتاب هایشان به تایید آن حضرت رسید مانند فضل بن شاذان و یونس بن عبدالرحمان.
- میان مورخین درباره کتاب تفسیری که به امام حسن عسگری(ع) منسوب است، اختلاف وجود دارد. آیا این کتاب تفسیر را امام یازدهم نوشته اند؟
تفسیر امام حسن عسگری ممکن است به صورت مستقل در کتابخانه ها یافت نشود. در کتاب های حدیث روایت کتاب تفسیر امام را نقل کرده اند به این دلیل که ایشان بر تمام آیات قرآن تفسیر ننوشته اند بلکه برخی از آیات را شرح می کردند که این شرح ها را گاهی شاگردان و گاهی خود حضرت می نوشتند. اما به شکل یک کتاب مستقل در نیامده است. تاریخ ابهام های خاص خود را دارد و ممکن است که نظرهای مخالف نیز وجود داشته باشد.
62303/
نظر شما