یکی از مهم ترین ویژه گی های جهان سایبری رقابت های آشکار و پنهانی است که بین قدرتهای بازیگر در جهان مجازی جریان پیدا کرده و روز به روز ابعاد گسترده تری پیدا می کند . براین اساس امروزه شاهد گسترش روز افزون تلاش برای نفوذ در سایر کشورها از طریق دسترسی به فضای اینترنتی و اینترانتی آنها هستیم . در اوج این رقابت های جنگ آشکار و پنهانی است که در مناسبات آمریکا با چین و روسیه در جریان است . برای توصیف این رقابت تنگاتنگ ، شاید بهترین نامی را که می توان انتخاب کرد " جنگ سرد سابیری " باشد . این وضعیت نشان دهنده جنگی در حال تکوین است که در روابط روسیه و آمریکا و چین کاملا قابل مشاهده و تحلیل است.
این جنگ نیز به دلیل آنکه نیازی به غرش هواپیماها و موشکهای بالستیک ندارد و از تانک و توپخانه در ان خبری نیست جنگ گرم نیست . اما به دلیل آنکه مدلی از جنگ است که از قالب یک رقابت سالم خارج شده و به سمت جنگ در جبهه های مجازی که تاثیرات تعیین کننده در جهان واقعی دارد ، می توان به آن به عنوان یک جنگ سرد در محیط مجازی برخورد کرد.
17- استفاده از فناوری سایبری درعرصه سیاست خارجی
پوتین با در نظر گرفتن چنین واقعیتی در ادامه مقاله خود به استفاده از فناوری سایبری در عرصه سیاست خارجی توجه کرده و می نویسد :
« " بهارعربی " بطور واضح نشان داد که در حال حاضر افکارعمومی درجهان از راه استفاده فعال از فناوری های پیشرفته اطلاع رسانی وارتباطات شکل میگیرد.می توان گفت اینترنت ، شبکه های اجتماعی تلفن های همراه وغیره به موازات تلویزیون به وسیله ثمربخشی هم برای سیاست داخلی وهم برای سیاست خارجی تبدیل شده اند.این عامل جدیدی است که درک وفهم انسان راتبدیل می کند تا ضمن پیشبرد آزادی منحصر بفرد معاشرت دراینترنت، خطراستفاده تروریست ها وجنایتکاران ازآنرا کاهش دهد. » شاید در راستای همین سیاست پوتین بود که مجلس ششم دومای روسیه با تصویب قانونی در شهریور ماه گذشته قانون مجازات تهمت و افترا را در فضای مجازی تصویب کرد . برطبق این قانون، تهمت زدن به اشخاص حقیقی و حقوقی و افترا بستن به آنها مجددا به فهرست مجازات های کیفری افزوده شد تا کنترل بیشتری بر رفتار کسانی اعمال شود که هیچگونه آدابی را برای ارائه تهمتهای بدون مدرک در فضای مجازی به رسمیت نمی شناسند.
پوتین در این پاراگراف به نقش دوگانه اینترنت و شبکه های اجتماعی در سیاست داخلی و خارجی وتاثیرات مثبت و منفی آنها نیز اذعان دارد و توجه می دهد که روسیه باید بتواند خطر استفاده تروریست ها و جنایتکاران را از این ابزار مهم کنترل کند . اما آنچه را که بیشتر در سیاست خارجی موثر می داند در قالب توجه به " قدرت نرم " است.
18- نقش "قدرت نرم" در سیاست خارجی
پوتین در ادامه مقاله اش ابتدا تعریفی از " قدرت نرم" ارائه می دهد :
« امروزه هرچه بیشترازعبارت "قدرت نرم" استفاده می شود که به معنای بکار بردن مجموعه ای از وسایل و روش های دستیابی به اهداف سیاست خارجی بدون استفاده ازاسلحه است. قدرت نرم ازطریق بکار بردن اهرم های اطلاع رسانی و دیگراهرم ها برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی استفاده می شود. »
او در ادامه ارزیابی خود در باره سوء استفاده قدرتهای سلطه جو از این "قدرت نرم " می نویسد:
« متاسفانه اغلب این روش ها برای پرورش و تحریک تندروی،جدایی خواهی،ملی گرایی افراطی ، بازی با شعور اجتماعی و دخالت مستقیم درسیاست داخلی کشورهای مستقل مورد استفاده قرار می گیرد. به همین دلیل باید آزادی بیان و فعالیت سیاسی عادی از وسایل غیر قانونی "قدرت نرم" بطور دقیق تمیز داده شود. »
در اینجا مشخص است که پوتین بدون ذکر نام آمریکا ، دقیقا همان اقدام هایی را که در دوران بوش پسر آغار گشت و در دوران اوباما به اوج خود رسید ، مورد انتقاد قرار می دهد. تحریک تندروی و جدایی طلبی اشاره به حمایت های مستقیم و غیر مستقیم غربی ها از جدایی طلبان در چچن و داغستان و غیره دارد . اما جالب است پوتین در همینجا به یاد نمی آورد که در سال 2008 رسما و علنا از جدایی طلبان اوستیای جنوبی و آبخازیا در گرجستان حمایت کرد و تا به رسمیت شناختن استقلال آنها نیز پیش رفت . با این وجود روسیه هیچگاه مانند آمریکا برای به راه انداختن انقلاب های رنگی و مخملی آنگونه که در کشورهای چک ، اسلواکی ، صربستان ، گرجستان ، اوکراین و قرقیزستان شاهد بودیم ، برنامه ریزی نکرده است . بنابراین پوتین به خود حق می دهد این قبیل اقدام ها را که آمریکا با کمک گرفتن از اینترنت و فضای مجازی در قالب شبکه های اجتماعی سازمان دهی می کند ، "مداخله مستقیم در امور داخلی کشورها " بداند وآن را "بازی با شعور اجتماعی" مردم بنامد. بویژه آنکه مایکل مک فال سفیر آمریکا در مسکو با کمک سازمان های غیر دولتی و رسانه های گروهی در محیط مجازی که وبلاگ نویسانی چون " آلکسی ناوالنی" در راس آنها بودند؛ تلاش کردند انقلاب رنگی را در روسیه نیز در جریان انتخابات پارلمانی آذر ماه 1390 و ریاست جمهوری سال 1391 سازمان دهی کنند. آنها کوشیدند با به راه انداختن حرکت موسوم به "رمان سفید " انقلاب رنگی دیگری را برای مجبور کردن پوتین از کناره گیری از قدرت به راه بیندازد اما با تمهیداتی که پوتین بکار گرفت ، این حرکت شکست خورد .
شاید به همین دلیل جزو اولین اقدام هایی که پارلمان جدید روسیه در راستای سیاست های پوتین انجام داد، در شهریورماه امسال ایجاد محدودیت های جدید قانونی در حفاظت از کودکان و همچنین توسعه اطلاعاتی که برای سلامتی آنها مضر باشد بر روی اینترنت را به منظور بسته شدن سایتهائی با محتوای ممنوعه بدون حکم دادگاه،به تصویب رساند. براساس قانون جدید،سایتهای بامحتوای ذیل ممنوعه اعلام گردیدند:
« سایتهای حاوی پورنوگرافی برای کودکان، ترغیب برای خشونت ،خودکشی و همچنین مصرف مواد مخدر و جنگ.»
اما مخالفان پوتین این قانون را دستاویزی برای اعمال کنترل بیشتر بر وبلاگ ها و سایت های مخالفان روسیه قلمداد کردند.
با این حال پوتین در مقاله خود استفاده صحیح از فضای مجازی را رد نمی کند. زیرا می داند این ابزار مفید می تواند در جهت رسیدن به اهداف ملی روسیه نیز بکار گرفته شود. اما او تاکید دارد که باید بین آزادی بیان و فعالیت سالم سیاسی با غرق شدن در فضای بازی سایبری که دیگران برای به دام انداختن اتباع کشورها تدارک می بینند ، تفکیک قائل شد .
19- نقش سازمان های غیر دولتی در اعمال قدرت نرم و دیپلماسی عمومی
پوتین درادامه مقاله سیاست خارجی توجه ویژه ای به "سازمان های غیردولتی مردم نهاد"، نشان می دهد:
« از کارمتمدنانه سازمان های انسان دوست وخیریه غیردولتی از جمله منتقدان فعال مقامات فعلی فقط می توان استقبال کرد. اما فعالیت سازمان های غیر دولتی دروغین و دیگر گروه های خواستار برهم زدن ثبات درکشورهای مختلف با حمایت خارجی غیرقابل قبول است. منظورم مواردی است که فعالیت سازمان غیردولتی ازمنافع وامکانات گروه های اجتماعی داخلی ناشی نشده بلکه تحت حمایت مالی و سرپرستی نیروهای خارجی قراردارد. »
پوتین در ادامه می کوشد بین فعالیت های سالم گروه های مردم نهاد (NGO ) ها که در خدمت جامعه برای ارائه خدمات انسان دوستانه و خیریه فعالیت می کنند با سازمان های غیر دولتی که تحت پوشش خدمات داوطلبانه با بیگانگان سرو کاردارند و درخدمت بی ثباتی کشور قرار می گیرند ، تفاوت قائل شود. دقیقا برهمین اساس است که مجلس دومای روسیه در شهریور ماه امسال در سلسله قانون های خود برای کنترل نفوذ ان جی او های دریافت کننده کمک از خارج کشور قانون جدیدی را به تصویب رساند .
تصویب قانون ایجاد محدودیت برای فعالیت سازمان های غیردولتی، بحث های تندی در میان سازمان های اجتماعی در روسیه به راه انداخت. با این اوصاف، تمامی سازمان های که در حوزه سیاست فعالیت کرده و از طرف منابع خارجی تامین مالی می شدند، به عنوان "عوامل خارجی" شناخته شده و فعالیتشان محدود گردید. مهم ترین این محدودیت های عبارتند از :
1- اگر سازمان مردم نهاد غیرانتفاعی معمولی یک بار در سال گزارش می دهند، سازمانی که از حمایت مالی خارجی برخوردار است، باید سالانه دو بار گزارش بدهد.
2- سازمان هایی که عنوان "عامل خارجی" بگیرند در فهرست مخصوصی ثبت شده و مورد بازرسی قرار می گیرد.
3- سازمان غیرانتفاعی که مطالب خود را در رسانه ها منتشر کند، موظف هستند حامی مالی خود را اعلام نماید.
دراین قانون مسئولیت های سازمان های مردم نهاد در صورت نقض قوانین سازمان های غیرانتفاعی تعیین شده است. عدم ارایه گزارش و فرار از بازرسی ها می تواند جریمه اداره، کار اجباری و حتی مسئولیت کیفری به دنبال داشته باشد.
پوتین در تشریح دیدگاه خود درباره سازمان های غیر دولتی موسوم به NGO ها می نویسد :
« اکنون "عوامل نفوذ" کشورهای بزرگ، بلوک ها و گروه بندی های سیاسی در جهان زیاد است. وقتی این عوامل بطورشفاف عمل می کنند، این یکی ازاشکال "لابیسم" متمدنانه است.
روسیه نیزدارای چنین نهاد هایی ازجمله آژانس همکاری های فرهنگی وعلمی، بنیاد "دنیای روسی" و دانشگاه های بزرگ خود است که درخارج کشور درجستجوی دانشجویان با استعداد هستند. اما روسیه ازسازمان های غیردولتی ملی دیگرکشورها بهره برداری نکرده ومخارج آنها را تامین نمی کند. ما ازسازمان های سیاسی خارجی برای پیشبرد منافع خود استفاده نمی کنیم. همچنین نه چین، نه هند و نه برزیل چنین عمل نمی کنند. »
روسیه در این پارگراف بطور آشکار مخالفت خود را با هرگونه مداخله ای تحت پوشش فعالیت های گروه های مردم نهاد اعلام می کند و تفاوت آنها رابا سازمان هایی که بصورت شفاف کارلابی گری در چهرچوب رقابت های سالم سیاسی انجام می دهند ، بیان می کند.
در راستای همین سیاست بود که بر اساس قانون مصوب دوما ، پوتین دستور توقف فعالیت آژانس توسعه بین المللی (USAID) آمریکایی را صادر کرد. این آزانس بخشی ازساختار وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا است که در روسیه فعالیت می کند. این خبر در اعلامیه ویکتوریا نولند، نماینده رسمی وزارت امور خارجه آمریکا بیان شد او گفت که مقامات ایالات متحده آمریکا اخیرا از دولت روسیه اطلاعیه ای مبنی بر تصمیم گیری در باره منحل کردن آژانس را دریافت کرده اند. به گفته نولند، کارکنان آژانس روسیه را ترک خواهند کرد اما واشنگتن به همکاری آینده با سازمان های غیر دولتی در روسیه امیدوار است. اما روسیه وجود چنین سازمان هایی را پوششی برای دخالت در امور داخلی خود از طریق سازمان دهی غرب گراهای ناراضی روسیه می دانند.
در همین ارتباط پوتین به صراحت می نویسد:
« ما معتقدیم تاثیرگذاری برسیاست داخلی و روحیات عمومی در دیگر کشورها باید منحصرا شفاف باشد و در این صورت نقش آفرینان هرچه مسئولانه ترنسبت به اقدامات خود برخورد خواهند کرد.»
نظر شما