پیامد مرگ تاسف بار ستار بهشتی حرف وحدیثهایی در جامعه به بار آورد که شاه بیت آن بازداشتگاه غیرمصوب و غیرقانونی بود. در اینکه در کشور انواع واقسام زندان و بازداشتگاه و حبس انفرادی و ندامتگاه واندرزگاه و ... داریم حرفی نیست اما آنچه من را به نوشتن این یادداشت ترغیب کرد عدم توجه به ظرفیتها و تعاریف قانونی اماکن بالاست.
شاید تصور عامه از بازداشتگاه ، زندانی باشد که چند نفر درآن زندانی بوده و گاهی برای هواخوری به حیاط می روند اما آنچه که قانون برای بازداشتگاه موقت ، مقرر داشته کاملا مغایر این تصورست بطوریکه با اختیار حاصل از ماده 9 قانون تبدیل شورای سرپرستی زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور به سازمان زندان ها مصوب 1364، آیین نامه اجرایی بازداشتگاه های موقت در تاریخ 30/8/1385 به تصویب رسید.
نکات ویژه و حایز اهمیتی این آیین نامه دارد که پیشنهاد مطالعه آنرا می کنم اما بلحاظ اینکه اکثر متهمان بازداشتی شرایط این آیین نامه را دارند به موادی از آن اشاره می کنم:
ماده 2) بازداشتگاه مخصوص نگهداری متهمانی است که صدور قرار تامین منتهی به بازداشت آنها شده باشد.
ماده 5 ) قاضـی ناظـر در بازداشتگاههـا از میان قضـات مجرب دادگستری محـل به انتخاب دادستان حوزه قضائی مربوطه انتخاب شده و دارای وظایفی به شرح زیر می باشد:
1) نظارت بر وضعیت قضائی متهمان و اقدام لازم به منظور تسریع در آزادی آنان.
2) صدور قرار قبولی کفالت یا وثیقه برای متهمان در غیر موارد دسترسی به مرجع بازداشت کننده به میزانی که از طرف مراجع قضائی مذکور تعیین شده است و اعلام مراتب به آن مراجع. ..
ماده7 ) در حـوزه هـای قضـائی که بازداشتگاههـای مـوقت ایجـاد شود، زندانهـا و بازداشتگاههای عمومی از پذیرش متهمان مشمول این آیین نامه در آن حوزه ممنوع بوده ...
ماده8 ) متهمان جرائم مواد مخدر، سرقت مسلحانه، اقدام علیه امنیت کشور، آدم ربائی، قتل عمدی، ایراد جرح با چاقو، ورود به عنف، افراد شرور و دایرکنندگان مراکز فساد و فحشاء از شمول ماده فوق مستثنی می باشند...
ماده10) متهمان می توانند همه روزه از ساعت 8 الی 20 با وکیل مدافع، بستگان و سایر افراد مورد درخواست خود به طور حضوری و آزادانه در مکان های خاص ملاقات نمایند
ماده11) متهمان مجاز به خرید و استفاده از نشریات، کتب و مجلات و روزنامه ها و نیز استفاده از وسایل ارتباط جمعی به طور تمام وقت می باشند. مگر اموری که شرعاً و قانوناً استفاده از آن ممنوع است.
تبصره ) متهمان می توانند از وسایل شخصی خود مانند تلفن همراه و رایانه استفاده نمایند.
ماده12) بازداشتگاه مورد نظر با حفاظت معمولی ایجاد و نحوه نگهداری متهمان به موجب دستورالعمل تصویبی از ناحیه سازمان و با رعایت تبصره های ذیل و ماده 11 این آیین نامه خواهد بود. در هر صورت احداث برجهای دیده بانی و استفاده از سیم خاردار در محیط پیرامون بازداشتگاه مزبور ممنوع می باشد.
ماده13) متهمین در این بازداشتگاه ها در اتاق هایی با امکانات مناسب، دارای فضاهای هواخوری کافی و در قالب مجتمع های مسکونی نگهداری می شوند.
ماده14) در هر مرکز گروه های مشاوره و معاضدت حقوقی و مددکاری تشکیل می گردد که به ارائه خدمات ویژه و تخصصی برای متهمان می پردازند.
تبصره1) به ازای هر 50 نفر متهم یک نفر مددکار اجتماعی و یک نفر کارشناس حقوقی بکار گرفته می شود.
تبصره2) برای هر مرکز حداقل از یک روانشناس جهت ارائه خدمات مشاوره ای و روانشناختی به متهمان، استفاده خواهد شد.
فراگیری اکثر بازداشت شدگان دستگاه قضایی از افرادیست که مشمول این آیین نامه می شوند آنچه باید با دیده دقت نگریست ، رعایت اعزام افراد به این بازداشتگاه ها و ساخت و تجهیز آنها وفق موازین قانونیست.
ستار بهشتی نیز ظاهرا به اتهام اهانت به مسئولان تفهیم اتهام گردیده بود. دستگیری وادامه بازداشت از دو حالت خارج نیست . یا مقام قضایی دستور بازداشت موقت وی برای جلوگیری از بین بردن وسایل و دلایل جرم و تبانی صادر کرده (که بعید بنظر می رسد) ویا دستور بازداشت وی بلحاظ ناتوانی متهم از سپردن وثیقه بوده است.
در این حال وی می بایست به بازداشتگاه موقت و مطابق آیین نامه بالا تا توانایی پرداخت وثیقه و آزادی ، معرفی می گشت.
درست است که در کشورمان قوانین لازم و مطلوب در حفظ وصیانت حقوق شهروندی داریم اما مهمتر اجرا و بهره برداری از این ظرفیتهاست.
البته تصورش شاید کمی سخت است ، متهمی که در بازداشتگاه پشت لپ تاپش نشسته و با تلفن همراه خود با دوستانش گرم گفتگوست! جایی که اگر یک وکیل دادگستری بخواهد برای انجام امور شغلی و کاری و دفاع از موکل به یک دادگاه معمولی برود می باید سرتاپایش بازرسی بدنی شده و کیفش وارسی گشته تا خدای ناکرده تلفن همراه نداشته باشد!
مصطفی ترک همدانی
وکیل دادگستری
نظر شما