بالاخره اتحادیه اروپا پس از کش‌و‌قوس‌های فراوان، در ماه آینده برای سخت‌تر کردن مقررات به کارگیری آفت‌کش‌ها دست به قانون‌گذاری می‌برد.
تبیین این قانون در حالی 3 سال به طول انجامید که به بهانه کاهش محصولات و در پی آن افزایش قیمت محصولات غذایی، ضرورت تصویب آن خیلی جدی گرفته نمی‌شد. اکنون پارلمان اروپا به پشتوانه اکثریتی قدرتمند، بسته‌ای را برای کنترل تولید آفت‌کش‌ها و صدور مجوز برای استفاده از آنها تنظیم، و دستورالعملی برای مشخص کردن میزان مجاز بهره‌گیری از این مواد شیمیایی تعیین کرده است.
طبق سیستم فعلی که در سال 1370 / 1991 معرفی شد، آفت‌کش‌های جدید از کمیسیون اروپایی مجوز می‌گیرند. بر این اساس هر یک از اعضا، خود تصمیم می‌گرفت که چه قاعده‌ای را در کشورش تعیین و تصویب کند. ولی قانون جدید با این هدف وضع می‌شود که قواعد و مقررات دادن مجوز استفاده از این مواد شیمیایی را در سراسر اروپا یکسان کند.
در همین حال عده بسیاری تصور می‌کنند که سیستم فعلی راه آفت‌کش‌ها را برای تهدید سلامت افراد هموار می‌کند. یکی از صاحب‌نظران در این زمینه می‌گوید: «به باور من آفت‌کش‌ها که برای از بین بردن قارچ‌ها، حشرات و علف‌های هرز مصرف می‌شوند، لازم نیست این چنین خطرناک باشند که برخی از آنها دارای خواص سرطان‌زا و مضر برای تولیدمثل باشند. آنها باید با انواع ایمن‌تر جایگزین شوند.»
مقررات جدید معیارهایی را معرفی می‌کند که توسط مرجع ایمنی غذایی اروپا یا به اختصار EFSA، که از سوی کمیسیون اروپا این مسوولیت را دریافت کرده، تعیین می‌شود و مشخص می‌کند که چه موادی آن قدر خطرناک هستند که نباید مجوز دریافت کنند. طبق این معیارها، مواد این گونه طبقه‌بندی می‌شوند:
گروه اول: سرطان‌زا، عامل جهش ژنتیکی، سمی برای تولیدمثل؛
گروه دوم: مختل کننده فعالیت غدد مترشحه؛
گروه سوم: ماندگار، تجمع‌کننده در بدن، سمی؛
گروه چهارم: خیلی ماندگار و بسیار تجمع‌کننده در بدن.
انواعی از آفت‌کش‌ها که در یکی از این دسته‌ها جای بگیرند، به جز موارد خاص، در اروپا ممنوع خواهند بود. در همین حال، ای.اف.اس.اِی. فهرستی را از عناصر سازنده مورد تایید برای استفاده در آفت‌کش‌ها جهت محافظت از محصولات کشاورزی تنظیم کرده است.
بر اساس مقررات موجود، آفت‌کش‌ها برای 10 سال مجوز به کارگیری دریافت می‌کنند. ولی مطابق مقررات جدید مجوزهای صادر شده مجددا بازبینی می‌شوند و تنها در صورتی که اجزای سازنده آفت‌کش‌ها در لیست مذکور باشد، اجازه باقی ماندن در بازار را پیدا می‌کنند.
دستورالعمل جدید هم‌چنین در حالی‌که سعی در ارتقای کاربرد روش‌های غیر‌شیمیایی کنترل آفت دارد، جلوی پاشیدن بی‌قاعده آفت‌کش‌ها را روی مناطق زراعی و استفاده از آنها را در مناطق غیر‌کشاورزی مثل پارک‌ها و زمین‌های بازی خواهد گرفت.
اما منتقدان طرح جدید می‌گویند مقررات جدید به‌جای ارزیابی خطر به‌کارگیری آفت‌کش‌ها بر سلامت و محیط زیست، بر مبنای ویژگی‌های خطرناک مواد در محصولات مجوز می‌دهد و نه بیشتر. صنایع حفاظت از محصولات در اتحادیه اروپا که توسط انجمن اروپایی حفاظت از محصولات کشاورزی،ECPA در بروکسل هدایت می‌شوند، ادعا می‌کنند که دیدگاه حاکم بر قانون جدید مبنای علمی ندارد.
این گروه هم‌چنین می‌گویند که در صورت اعمال مقررات جدید، تولید محصولات کشاورزی با افت شدید و در نتیجه با افزایش شدید قیمتها مواجه خواهد شد. در همین راستا، برخی از کارشناسان هم پیش‌بینی می‌کنند که صرف ارایه پیش‌نویس مقررات جدید بتواند به دو برابر شدن قیمتها در محصولات دانه‌ای، سیب‌زمینی و سبزیجات منجر شود.
یکی از موارد مورد مناقشه درباره این بسته، چگونگی تعریف اختلال در غدد داخلی، در دسته‌بندی آفت‌کش‌های ممنوع است. بر اساس بحث‌های مطرح شده، طرف‌های مذاکره تصمیم گرفته‌اند تا به طور موقت آن را به عنوان قابلیت تجمع در بدن و سمی بودن برای تکثیر تعریف کنند. با این وجود کمیسیون اروپایی باید طی 4 سال تعریفی دائمی و مشخص را از این عبارت ارائه کند.
چند سال از مطرح شدن مقررات پیشنهادی می‌گذرد و با گذشت این زمان نسبتا طولانی، نگرانی ها درباره محصولات و قیمت آنها فروکش کرده است. بر اساس برآورد آژانس مواد شیمیایی سوئد، بسته قانونی مذبور تنها به ممنوع شدن 23 ماده مورد استفاده منجر خواهد شد، یعنی حدود 5 درصد از 500 ماده‌ای که در حال حاضر به کار گرفته می‌شوند.
ای.سی.پی.اِی. که پیش‌تر به شدت با مقررات وضع شده درباره اعطای مجوز مقابله می‌کرده، اکنون به این نتیجه رسیده است که می‌توان با قوانین هم‌زیستی مسالمت‌آمیز داشت. یکی از مسوولان این انجمن می‌گوید: «ما از قانون خوشمان نمی‌آید، به ویژه مقررات اعطای مجوز؛ ولی در شرایط بد کسب و کار، سازش بهترین راه است.»
به احتمال قریب به یقین، در ماه آینده قواعد اعطای مجوز و دستورالعمل جدید برای تعیین میزان مجاز استفاده از آفت‌کش‌ها توسط شورای وزیران تصویب و به دولت‌های عضو اتحادیه اروپا عرضه خواهد شد. با تصویب این بسته قانونی، قواعد اعطای مجوز تا سال آینده اجرایی خواهد شد و دستورالعمل جدید تا سال 2011 باید به قوانین ملی هر یک از اعضا بپیوندد. پس از آن اعضا برنامه‌های خود را برای کاهش خطر آفت‌کش‌ها و حذف تدریجی به کارگیری آنها عملی خواهد کرد.
نیچر، 16 ژانویه /ترجمه: علیرضا نورایی
نظر شما