مصرف «برنج طلایی» خطر دارد یا ندارد؟

مجید جویا: دولت چین سه مقام مسئول را به جرم نقض قوانین چین و آیین‌نامه‌های اخلاقی در حین آزمایشی که در آن بچه‌ها از برنج اصلاح شده ژنتیکی تغذیه شده بودند، از کار برکنار کرد.
به گزارش نیچر، قانونی بودن این آزمایش توسط گروه طرفدار محیط زیست صلح سبز در ماه آگوست زیر سوال برده شده بود.یک بررسی سه ماهه به سرپرستی مرکز کنترل و جلوگیری از بیماری چین (CDC)، در نهایت در روز ششم دسامبر منجر به اتخاذ تصمیم اخراج دو عضو از کارکنان CDCشد، یعنی یین شای‌آن پژوهشگر ارشد پروژه در پکن و ها یومینگ از اداره منطقه‌ای CDC دراستان هونان که این پژوهش در آنجا انجام شده بود. علاوه بر این دو، وانگ یین، رئیس دانشکده علوم و فناوری دانشگاه علوم پزشکی زیجیانگ نیز شغل خود را به همین دلیل از دست داد.
گونه برنج اصلاح شده ژنتیکی استفاده شده در پروژه مذکور، با هدف مبارزه با ناکارامدی ویتامین آ در کشورهای در حال توسعه و برای تولید بتاکاروتن (پیش ماده ویتامین آ)، مهندسی شده است. این گونه به دلیل رنگ زرد روشنش، به برنج طلایی مشهور شده است.
این پژوهش به این منظور طراحی شده بود که مشخص شد هنگامی که بتاکاروتن خورده می‌شود، با چه بازدهی تبدیل به ویتامین آ می‌شود. تیم تحقیقاتی ایالات متحده توسط گانگ ون تانگ (که یک دانشمند تغذیه در دانشگاه تافتس در بوستون ماساچوست است) رهبری می‌شد و بخشی از بودجه آن توسط وزارت کشاورزی ایالات متحده تامین می‌شد.
به استناد مقاله چاپ شده در مجله آمریکایی تغذیه بالینی که در اول آگوست منتشر شد، هر گروه از 24 کودک بین 6 تا 8 ساله تشکیل شده بودند و در تمام روزهای تحقیق (که سه هفته به طول انجامیده بود) از غذایی حاوی برنج طلایی ، اسفناج یا کپسول‌های بتاکاروتن تغذیه کردند.
اما به ادعای برنامه خبری منتشر شده در شبکه تلویزیونی CCTV (شبکه تلویزیون دولتی چین) در روز هشتم دسامبر، هیچ یک از بچه‌ها، والدینشان یا معلم‌های مدرسه از اینکه این وعده‌ها حاوی برنج طلایی بودند، اطلاع نداشتند. در فرم رضایت نامه این بچه‌‌ها گفته شد که برنج غنی حاوی بتاکاروتن است، اما چیزی راجع به اینکه این برنج اصلاح شده ژنتیکی یا برنج طلایی است، در این فرم وجود نداشت.
 

"بیش از حد حساس"
برنامه CCTV ای‌میلی را فاش کرد که توسط یین به تانگ فرستاده شده بود و در آن، این کارمند سی‌دی‌سی گفته بود که او برای اجتناب از اشاره به برنج طلایی، کلمات رضایت نامه را تغییر داده، چون منجر به "حساسیت زیاد" خانواده‌ها می‌شد.
علاوه بر آن، طبق اعلام سی‌دی‌سی، وانگ ارزیابی اخلاقی آزمایش را به کار نگرفته بود و اسناد رضایت نامه را نیز جعل کرد. در این اعلامیه آمده که تانگ بدون اعلام به مقامات مسئول و کسب اجازه از آنها، برنج طلایی را به صورت غیرقانونی از ایالات متحده به چین آورده بود.
در این سند هم یین و هم وانگ اذعان کردند که می‌خواستند در زمان صرفه جویی کنند و پروژه را به پیش ببرند، و گفتند که میزان جدیت موضوع را درک نکرده بودند.
این حادثه موجب خشم خانواده‌هایی شده که بچه‌هایشان این برنج را مصرف کرده‎‌اند. برخی از پذیرفتن غرامت 80 هزار یوانی سرباز زده‌اند و خواستار تضمین این امر شدند که این برنج بر سلامتی کودکانشان تاثیر نگذارد. یک پدر عصبانی به تلویزیون مرکزی چین گفت: «اگر خطری ندارد، پس چرا ما را گول زدند؟»

گناه بزرگ
تولید برنج بهینه شده ژنتیکی از حمایت دولتی بالایی در چین برخوردار است، ولی عموم مردم در مورد ایمنی آن بدبینند. به گفته زیست‌بوم شناسی به نام لو باورونگ از دانشگاه فودان در شانگهای، رخدادهایی مانند این «می‌توانند اعتماد عمومی را دچار خدشه جدی کنند و اعتبار پژوهش‌ها در مورد محصولات بهینه شده ژنتیکی را لکه دار کنند». باورونگ در مورد ایمنی زیست محیطی محصولات بهینه شده ژنتیکی تحقیق می‌کند.
منتقدان اشاره می‌کنند که اختلاف‌ها در مورد کلیه جزئیات این آزمایش باقی مانده است. بررسی سی‌دی‌سی نشان داده که کودکان برنج طلایی را تنها یک بار در جریان پژوهش خورده بودند؛ این درحالی است که در مقاله آمده است: «نهار هر روزه در جریان پژوهش سه هفته‌ای با برنج طلایی».
وانگ ژنگ، محقق سیاست گذاری در موسسه سیاست گذاری و مدیریت فرهنگستان علوم چین در پکن می‌گوید: «این کودکان دقیقا چقدر برنج خوردند؟ یا پژوهشگران اکنون دروغ می‌گویند یا این که در مقاله خود دروغ گفته بودند. در هر حالت این یک گناه بزرگ است».

53271