علت محبوبیت مردمی آیت الله طالقانی چیست؟/ گفت وگوی خبرآنلاین با دکتر سیدمهدی جعفری

عباس شکوهمند - دکتر سید محمد مهدی جعفری، پژهشگر دینی که پیش از انقلاب در زندان، به نوشتن تقریرات درس تفسیر آیت الله طالقانی همت گماشت و سه جلد از تفسیر «پرتوی از قرآن» ایشان را تدوین کرد، در گفت و گو با خبرآنلاین در پاسخ به این سوال که چرا آیت الله طالقانی یکی از مردمی ترین روحانیون معاصر ما بوده است،گفت: مردمی بودن آیت الله طالقانی از آنجا ناشی می شد که خودشان از توده مردم برخاسته و همیشه با مردم بودند و اعتقاد داشتند که باید مردم را در کارها شرکت داد.

این استاد بازنشسته دانشگاه شیراز افزود: به همین دلیل، ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسأله شوراها را مطرح کردند و گفتند مردم خودشان باید مستقیماً در شوراها شرکت کنند چرا که این امر باعث رشد آن ها می شود.
وی با بیان این که مرحوم طالقانی، موضوع اهمیت دادن به نقش مردم را از قرآن کسب کرده بودند، افزود: ایشان بر اساس تحقیقات و پژوهش های قرآنی که داشتند به این نتیجه رسیده بودند که آن چه در جامعه مهم است، خود مردم هستند و لذا مردم باید در گیرودار مسائل اجتماعی باشند تا تجربه کسب کرده و با این تجربه به رشد و شکوفایی برسند و کارهای اجتماع را به دست بگیرند.

 دکتر سید محمد مهدی جعفری در کنار آیت الله طالقانی

این پژوهشگر دینی به پشتوانه قرآنی این موضوع اشاره کرد و گفت: آیه نُریدُ اَن نَمُنَّ علی الّذینَ استضعفوا فی الارضِ و نجعلُهم ائمهَ و نجعلُهم الوارثین (آیه 5 سوره قصص) و آیات دیگری در قرآن وجود دارند که مردم را خطاب قرار می دهند و همچنین آیه 159 سوره آل عمران که در تحلیل شکست جنگ اُحُد است، به رفتاری که پیامبر با مردم و به خصوص کسانی که از فرمان پیامبر در جنگ سرپیچی کردند، اشاره کرده و خداوند به پیامبر می فرماید نرمشی که نسبت به این ها نشان دادی و مهربانی ای که کردی نتیجه همان رسالتی است که خداوند بر عهده تو گذاشته و این ها را عفو کن. از خدا برایشان آمرزش بخواه و در امور اجتماع با آنها مشورت کن. این همان ارزش قائل شدن برای مردم است.
دکتر جعفری با بیان این که اهمیت دادن به مردم به معنای توجه به نخبگان و افراد خاص نبوده بلکه عموم و توده مردم، مورد نظر است بیان کرد: آیت الله طالقانی به این موضوع، سخت اعتقاد داشتند و نه به صورت شعار بلکه پیوسته در عمل به آن پای بند بودند و پس از پیروزی انقلاب اسلامی که شرایطی برای اجرای دستورهای قرآنی و رهنمودهای پیغمبر و امیرالمومنین فراهم شد، بر اهمیت دادن به نقش مردم در اداره امور جامعه تأکید کردند و خودشان هم همواره با توده مردم و در بین آنان بودند.
این نویسنده و مترجم دینی درباره ویژگی های تفسیر قرآن آیت الله طالقانی اظهار داشت: ایشان قرآن را به وسیله خود قرآن تفسیر می کردند. یعنی روش خاص ایشان استفاده از الفاظ، جملات، ترتیبِ قرار گرفتن کلمات در آیه برای رسیدن به معانی و تفسیر قرآن بود.
دکتر جعفری تأکید کرد: اگر چه دیگر مفسرین قرآن هم از این روش استفاده می کردند ولی ایشان این روش را به صورت جامع استفاده می کردند و نتیجه بسیار درخشانی هم از آن گرفته بودند به گونه ای که تفسیر ایشان با تفسیرهای دیگر تفاوت اساسی داشت.
وی تصریح کرد: آیت الله طالقانی می گفت که برخی از روایات و نظرهای شخصی افراد در تفسیر قرآن، حجابی است که انسان را از رسیدن به معانی و تفسیر واقعی قرآن باز می دارد.  دکتر جعفری افزود: آیت الله طالقانی حتی معتقد بود که تفسیر، کار ما نیست. چون تفسیر یعنی برداشتن پرده از روی منظور اصلی خداوند و ما پرتوی از این حقیقت را که در ذهن خودمان تابیده با استفاده از الفاظ و کلمات و آیات قرآن می توانیم به ذهن خواننده بازتاب بدهیم. ایشان به همین دلیل اسم کتاب های تفسیر خودشان را «پرتوی از قران» گذاشتند.
این استاد بازنشسته دانشگاه در پایان اظهار داشت: مرحوم طالقانی، در تفسیر قرآن از همه روش ها استفاده می کرد اما همین روش استفاده از الفاظ قرآن از همه برجسته تر بود و لذا می توان گفت این روش، خاص ایشان بود.
درباره دکتر سید محمد مهدی جعفری:
وی نویسنده، مترجم، پژوهشگر متون دینی، فعال و زندانی سیاسی دوران پهلوی و استاد بازنشستهٔ دانشگاه شیراز است.
وی در سال 1337 وارد دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز شد و در سال 1340 به اخذ لیسانس زبان و ادبیات فارسی توفیق یافت. سپس برای ادامه تحصیل به تهران عزیمت کرد و به دانشسرای عالی وارد شد و ضمن تحصیل، به فعالیت‌های سیاسی ـ مذهبی در نهضت آزادی ایران و انجمن اسلامی دانشجویان روی آورد تا این که در سال‌های 1342 و 1343 همراه با سران و اعضای نهضت آزادی ایران در دادگاه‌های بدوی و تجدید نظر نظامی، محاکمه و به چهار سال زندان محکوم شد.
/30462